کوشک احمدشاهی
کاربری: کاخ
دوره: قاجار
سبک: قجری(تهرانی)
مکان: تهران
این کاخ در اواخر دوره قاجار و در زمان احمدشاه ساخته شد.
تاریخچه بنای کوشک احمدشاهی به یکصد سال قبل و به آخرین شاه قاجار بازمی گردد. برخلاف خصوصیات منحصر به فرد کوشک از لحاظ معماری و تزئینات خاص آن متاسفانه تاریخچه ای از زمان ساخت و بهره برداری این بنا در دست نیست و تنها به خاطر نام احمدشاه که بر روی آن باقی مانده، تاریخ ساخت آن را به دوران حکومت کوتاه مدت این شاه نسبت می دهند و از آن با عنوان استراحتگاه ییلاقی احمدشاه قاجار یاد می کنند. این بنا در دو طبقه با سقف شیروانی بنا شده و ترکیبی از معماری نئوکلاسیک اروپایی با تاثیر کمرنگی از معماری ایرانی دوران قاجار است. نمای بیرونی این کاخ پوشیده از سطوح و قالب بندی های تزئینی آجری به صورت پلاک هایی مستطیل شکل با ابعاد مختلف است که در میان سایر بناهای دوران قاجار منحصر بفرد بوده و قابل قیاس با هیچ یک از بناهای هم عصر خود نمی باشد. از دیگر ویژگی های شاخص این بنا گذر آب از وسط آن بوده که در حال حاضر تنها آب نمای آن باقی مانده و قناتی که از رشته کوه های البرز سرچشمه می گرفته، از وسط این بنا گذشته و پس از عبور از حوض مقابل آن وارد صاحبقرانیه شده و از آنجا به سمت پارک کنونی نیاوران حرکت می کرده است. این قنات در زمان حاضر نیز وجود دارد، اما به دلیل جلوگیری از نفوذ رطوبت و تخریب این بناها، مسیرش که از میان کاخ ها بوده عوض شده و پس از عبور از حوض های داخل مجموعه به سمت پارک نیاوران هدایت شده است. طبقه اول کوشک احمدشاهی شامل 6 اتاق و 2 راهروی شرقی و غربی است. طبقه فوقانی کوشک دارای 2 اتاق است که دور تا دور آن ها را ایوان فرا گرفته و دارای 24 ستون ظریف پوشیده شده از گچ و 4 پایه قطور آجری است که در دوران پهلوی دوم، در این طبقه سرویس بهداشتی ایجاد شده و مسیر راه پله ها عوض می شود.
این کاخ پس از روی کار آمدن پهلوی مدتی محل سکونت یکی از برادران پهلوی دوم و مدتی محل زندگی پهلوی دوم و ثریا بوده و همچنین مدتی هم افسران رده بالای نظام در آن ساکن بوده اند و پس از جدا شدن پهلوی دوم از خانواده اش و ساکن شدن در نیاوران، از این کاخ به عنوان محل سکونت فرزند ارشدش استفاده می شده است. در حال حاضر طبقه اول این بنا شامل اتاق های مطالعه، خواب، غذاخوری، آجودان و یک فضای نمایشگاهی است که اسناد مربوط به دوران احمدشاه در آن به نمایش گذاشته شده است و در طبقه دوم نیز که از آن برای مهمانی ها استفاده می شده تعدادی از آثار مخازن این کاخ به نمایش گذاشته شده است. همچنین ایوان کوشک نیز که به چهار طرف باغ اشراف دارد و انواع مبلمان چوبی در آن قرار دارد توجه هر هنرمند و بازدیدکننده ای را به خود جلب می کند.
منبع : سایت مجموعه فرهنگی نیاوران
