خانه عباسیان
خانهٔ عباسیان در سالهای ۱۲۴۵ تا ۱۲۵۰ هجری در محله سلطان امیر احمد کاشان ساخته شده و از لحاظ معماری و تزئینات حائز اهمیت است و با شمارهٔ ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌است.
مجموعه تاریخی عباسیان همزمان با دوره قاجار توسط حاج محمد ابراهیم تاجر کاشی (پدربزرگ آیت‌الله سید محمد علوی بروجرودی) که از تاجران معروف چینی و بلور در کاشان بود ساخته شد. متأسفانه هیچ اطلاعاتی از معمار این مجموعه در دسترس نیست اما شواهد نشان‌دهنده آن است که ساخت این بنا ۲۰ سال به طول انجامیده‌است.
این مجموعه وسعتی بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع و زیربنایی در حدود ۷۰۰۰ متر مربع دارد.جلوه‌هایی از معماری اصیل ایرانی اسلامی در طرح‌های بدیع و نقش‌های خیال‌انگیز گچبری و انواع تزئینات خود را به نمایش گذاشته‌اند و این زیبایی به حدی چشم‌نواز است که که طبق نظر کارشناسان این مجموعه را به عنوان نامزد دریافت جایزه زیباترین بنای مسکونی ایرانی – اسلامی در نظر گرفته‌اند.
این مجموعه مشتمل بر پنج حیاط و گودال باغچه بوده است که پس از فوت مالک اولیه به مرور از هم تفکیک و به صورت پنج باب خانه مستقل از هم درآمد، بدون این که صاحبان و سکنه بعدی هر کدام از این پنج باب خانه آگاهی داشته باشند که این خانه ها در بدو ساخت جزو یکی مجموعه و باهم در ارتباط بوده اند. در سالهای اخیر با همت و تلاش مسوولان ذی ربط چهار واحد از پنج باب خانه خریداری و کار بازسازی آنها انجام شده است.
برای خواندن مطالب مربوط به معماری ایرانی لینک روبرو را کلیک کنید: اصول معماری ایرانی
از چهار باب خانه خریداری شده، دو واحد آنها به صورت طرح معمول معماری بافت قدیم کاشان یعنی گودال باغچه و یکی از آنها به صورت دو طبقه با حیاط مسقف و چهارمی که در اصل باغچه بوده است به صورت حیاط سنتی است.خانه های عباسیان به لحاظ معماری، دارای طرحی بسیار قوی و غنی و از نظر تزئینات گچ بری و نقاشی و کاربری تزئینات معماری اسلامی نظیر: رسمی بندی، یزدی بندی، کاربندی، قطاربندی، مقرنس و مشبک در اوج زیبائی و ظرافت است.
در خانه عباسیان یکی ازمراجع بزرگ و برجسته معاصر کاشان به نام مرحوم آیت الله سید محمد علوی بروجردی متولد و تربیت یافته است و حتی یکی از خانه ها را که ارث به وی رسیده بود به محل حوزه درس تبدیل کرده بود.
سبک اصلی معماری بنا به گودال باغچه موسوم است. در این سبک معماری، بنا پایین‌تر از سطح کوچه احداث شده و اصطلاحاً گود می‌باشد. دسترسی به آب قنات وفشار آب در قسمت های مختلف ساختمان و خاصیت عایقی خاک و مصالح در جلوگیری از سرما و گرما و استحکام بنا، علت ساخت بنا در گودی بوده است . ویژگی‌های معماری خانه عباسیان: تقارن: در هر ضلع این بنا اگر خطی فرضی در وسط ضلع ترسیم شود، طرفین ضلع کاملاً قرینه می‌باشد. چهار فصل خانه: بنا دارای قسمت‌های تابستانی و زمستانی نشین بوده و در هر فصل از سال از قسمت‌های خاصی از بنا، متناسب با وضعیت آب و هوایی آن فصل، استفاده می‌شده است. معماری درونگرا: بر خلاف بناهای امروزی که ظاهر بنا دارای تزئینات بسیار می‌باشد. در بناهای قدیمی، ظاهر بنا بسیار ساده و دارای تزئینات کم می باشد و بالعکس درون بنا بسیار با شکوه و زیبا می باشد. معماری محجّبه یا نقاب‌دار: به علت آنکه معماری دوران قاجار یک معماری مذهبی است و شهر کاشان نیز از دیر باز به دارالمومنین معروف است، رعایت مسائل مذهبی در معماری خانه عباسیان بسیار مشهود می‌باشد.
در گذشته حیاط اندرونی خانه عباسیان محل زندگی افراد خانواده بوده است. این حیاط دارای اتاق های متعدد تودرتو، اتاق شاه نشین، اتاق نیایش، رختشویخانه، مطبخ، چاه آب، سرداب و … است.
حیاطی مجهز که اهالی خانه در هر اتاقی که دوست داشتند می توانستند وقت بگذرانند، اما بخش دیگری از عمارت عباسیان حیاط باغ است که به علت تغییرات فراوان در طول تاریخ بسیار آسیب دیده است طوری که قسمتی از این حیاط در سال های اخیر به کلی تخریب شده و هشت خانه جدید و امروزی در آن ساخته شده است.
بخش اندرونی خانه قسمتی است که ساکنان اصلی خانه در آن جا زندگی روزمره خود را می گذراندند. این قسمت از قسمت های دیگر کاملا جدا شده و مهمان ها و دیگران امکان آمدن به آنجا را نداشتند. در طبقه بالای اندرونی هم یک اتاق شاه نشین است که آنجا هم مثل شاه نشین بخش بیرونی تزئیات جالبی دارد. در طبقات پایین اندرونی سرویس بهداشتی، چاه آب، بخش حوضخانه و … قرار گرفته است. شرایط آب و هوایی کاشان که زمستان های سرد و تابستان های گرم دارد باعث شده تا در این خانه هم مثل بیشتر خانه های تاریخی دیگر کاشان بخشی از خانه در فصل تابستان و بخشی از آن در فصل تابستان استفاده شود. در قسمتی از این بنا ساختمانی دو طبقه را می بینید که در هنگام مراسم ها مورد استفاده قرار می گرفت در این قسمت از خانه تزئیات زیادی دیده نمی شود ولی دیدن بادگیرهایی که برای تهویه استفاده می شده جالب است.
برای خواندن مطالب مربوط به معماري ايراني لینک روبرو را کلیک کنید: المان های معماری ایرانی ، تاریخ معماری ایران
در قسمتی از این خانه یک رستوران سنتی هست که می توانید در کنار بازدید از خانه در آنجا غذایی سنتی بخورید و کمی استراحت کنید تا برای بازدید از جاذبه دیگر کاشان آماده شوید. این مجموعه حیاطی سرسبز به همراه حوض های آب دارد که طراوت خاصی به این حیاط داده اند اما امکان بازدید از این حیاط وجود ندارد. این خانه که در فهرست آثار ملی قرار دارد متعلق به شهرداری کاشان است و برای بازدید از آن باید به خیابان علوی، کوی سلطان امیر احمد بروید و با دادن ۲۰۰۰ تومان وارد خانه شوید. بازدید از خانه عباسیان زمانی برایتان جذاب تر می شود که بدانید تا به حال فیلم های تاریخی زیادی در این خانه فیلمبرداری شده است.
بنایی دو طبقه در مجموعه است که محل برگزاری مراسم مذهبی، جشن ها و عزاداری ها و معادل سالن های اجتماعات و اتاق های کنفرانس امروزی است. طبقه اول به آقایان و طبقه دوم به خانم ها اختصاص داشته است. این قسمت وسیع تزیینات کمی دارد و تهویه هوای آن توسط بادگیر صورت می گیرد.
تامین نور این بخش توسط کلاه فرنگی بوده است. کلاه فرنگی سقف ویژه ای است که پنجره هایی به نام پنجره موشی دارد و نور را از خود عبور می دهد و به دلیل شباهت آن به کلاه سربازان فرنگی دوره قاجار به این نام خوانده می شود.
