خانه بهنام (بهنام گنجه‌ای یا قدکی)
تعداد طبقات خانه بهنام : دو طبقه
تشریح بنا :
خانه بهنام را باید نمونه خوبی از ابداعات معمارانه در دوره قاجاریان، خصوصا از نظر ترکیب دو نوع حیاط متفاوت در یک خانه، محسوب کرد. حیاط بیرونی وسیع و باغ مانند و در جنوب زمین است و دو سمت شرق و غرب آن به دیوارهایی طاق نمادار محدود می شود. جبهه جنوبی حیاط گویی دیوار ستبری است که در دل آن، ایوانی ستون دار با اتاق هایی کوچک در طرفین تعبیه کرده اند.
بنای اصلی در شمال حیاط واقع است و نمای فخیم و خوش تناسب آن با حیاط فراخ هماوردی می کند. این نما ایوان ستوندار بلندی به ارتفاع معادل دو طبقه با رویه سفید گچی در میان دارد و از دو طرف، به سطوح آجری نمای اتاق های طرفین ختم شده است. این گونه ایوان، که نمایی ثانوی در جلو نمای اصلی بنا محسوب می شود، خود از ابداعات دوره قاجاریان است. «ایوان» نامیدن این فضا نیز از سر تسامح است؛ زیرا کاملا بر تعریف ایوان منطبق نیست. با باریک و بلند شدن ستونها، ارتباط میان این فضا و حیاط به حداکثر و جلوه باربری ستونها به حداقل رسیده است و ستونها به همان اندازه که در باربری نقش دارند در خدمت آهنگین کردن نما در آمده اند. این فضای نیم باز در میانه نما بخشی تو خالی و سبک فراهم آورده است که به دو قسمت بسته و توپر طرفین ختم می شود. معمار از گچ و آجر نیز برای تأکید بر این جلوه استفاده کرده است.
برای خواندن مطالب مربوط به معماری مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: سبک مدرن در معماری
ایوان ستون دار و کم عمق جنوب حياط خانه بهنام نیز، علاوه بر آنکه تماشاگاه مناسبی در سایه سار حیاط است، پاسخ مناسبی برای این نماست و با قاب بندی شاخص خود در کنار دیوارهای طاق نمادار موجب انسجام فضایی این حیاط فراخ می گردد. حیاط سازی نیز در خدمت این انسجام است. این طرح، با حوضی بیضی شکل و باغچه هایی در چهار طرف، با الگوهای حیاط سازی خانه های سنتی فاصله دارد. امروز ورودی های ساده خانه در دیوار غربی متناسب با معایر حیاط استقرار یافته است، اما به نظر می رسد که این ورودی ها جدید باشد. احتمالا ورودی اصلی به مدخل منتهی الیه دیوار در گوشه جنوب غربی منحصر می شده و اتاق موجود در آن مکان در حکم هشتی ای ساده برای آن بوده است.
تالار از سمت دیگر به حیاط اندرونی رو کرده است. این تدبیر تالار را از نور و جریان هوای مناسب برخوردار س اخته؛ اما در عوض، خلوت حیاط اندرونی را مخدوش و شاه نشین را از صورت مسند و تکیه گاه تالار خارج کرده است. حیاط اندرونی بیان فضایی یکسره متفاوتی دارد. با مقایسه این حیاط و حیاط جنوبی می توان تأثیر تناسبات را در ایجاد حالات و کیفیات متفاوت فضایی دریافت در اینجا حیاط در میان بنا قرار گرفته است، سطحی کوچک به شکل هشت و نیم هشت دارد، و جز جبهه جنوبی، متعلق به بنای اصلی، بقیه جبهه های آن یک طبقه اند. بنابراین، بام بخش های یک طبقه به صورت مهتابی بزرگی در پیش روی اتاق های فوقانی جبهه جنوبی بنای اصلی) قرار گرفته است. جبهة ش مالی حیاط دیواری طاق نمادار بیش نیست؛ اما در دو جبهه شرقی و غربی آن، اتاق های بزرگ و تالار مانندی قرار گرفته که را آنها از کفش کنهای طرفین است.
برای خواندن مطالب مربوط به معماري مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: ویژگی های معماری مدرن ، معماری مدرن اولیه
ایوان جنوبی برای نشیمن تابستان و ایوان شمالی دارای ستون‌های چوبی گچ‌اندود با سرستون‌های گچبری شده است. پیشانی ساختمان دارای گچبری و طاق نماهای طرفین ایوان جنوبی مقرنس‌کاری است. مساحت اعیانی این ساختمان ۸۴۰ متر مربع و مساحت عرضه آن ۹۰۰ متر مربع است.
