آشنایی با چیدمان Open Plan

قدیمی‌ها یادشان هست که چند دهه پیش، خانه‌ها به‌صورت اتاق اتاق بودند؛ هر اتاق یک کاربرد مجزا داشت. هیچ طراحی تحت عنوان چیدمان نقشه باز یا Open Plan وجود نداشت. برای مثال، آشپزخانه اپن نداشتیم. اتاق غذاخوری، اتاق بازی، اتاق تفریح، اتاق شستشو و غیره همگی کاملا جدا از هم بودند. اما امروزه، در بسیاری از موارد، همه این‌ها درون خانه با هم یکی می‌شوند. به این سبک طراحی، چیدمان Open Plan می‌گویند. 

چیدمان Open Plan از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر است. زیرا به مساحت کمتری از ساختمان نیاز دارد. البته فرهنگ مدرن انسان‌ها ازجمله علت‌های محبوبیت این سبک طراحی به شمار می‌رود. امروزه بسیاری از افراد دوست دارند همه‌چیز را کنار هم داشته باشند. برخی انسان‌ها با تفکر مدرن، می‌خواهند آشپزی کنند و هم‌زمان تلویزیون ببینند؛ یا ورزش کنند و هم‌زمان چشمشان به اعضای خانواده‌شان باشد. این عادت به انجام چند کار هم‌زمان، علاقه به چیدمان‌های باز را افزایش داده است. ضمنا فاصله بین فضاهای مختلف کم در این چیدمان می‌شود. یعنی ازنظر زمانی، افراد سریع‌تر به همه‌چیز دسترسی خواهند داشت. 

6 مورد از اصول چیدمان Open Plan جهت افزایش خلاقیت

چیدمان باز مشکلات خودش را دارد؛ برای مثال، سروصدا در کل فضا پخش می‌شود. یا شاید نتوانیم در آن به اندازه کافی به فضاهای دنج دسترسی داشته باشیم. با رعایت برخی اصول، می‌توانیم همه این عیب‌ها را به نقطه قوت این سبک چیدمان تبدیل کنیم. 

1. تعریف فضاهای جداگانه با استفاده از نور، اثاثیه و بافت‌ها

ممکن است در یک اتاق باز، فضاهایی با کاربردهای متفاوت وجود داشته باشد. در چیدمان باز، فضای نشیمن، اتاق پذیرایی، فضای غذاخوری و غیره همه در یک محوطه باز هستند. بنابراین لازم است این‌ها کاملا تعریف شده باشند و از هم جدا شوند. برای مثال، می‌توانید برای تمایز دادن فضای اتاق پذیرایی، از یک دست مبل راحتی به همراه یک میز استفاده کنید. روبه‌روی آن نیز یک فرش بیندازید تا مرزهای پذیرایی را کاملا مشخص کند. 

نور یک ابزار دیگر است که حدود یک فضا با کاربرد جدا را مشخص می‌کند. به‌عنوان نمونه، می‌توانید یک چراغ بزرگ را بالای میز غذاخوری قرار دهید. بدین ترتیب مرزهای فضای غذاخوری کاملا مشخص خواهد شد. 

2. حفظ یکپارچگی فضا در چیدمان Open Plan

درست است که هر قسمت از محوطه چیدمان باز، کاربرد خودش را دارد؛ اما لازم است طراحی این‌ها در کنار هم، یکدست به نظر برسد. برخی جنبه‌های طراحی مانند کف و نورپردازی کلی باید در همه قسمت‌های محوطه یکسان باشند. ترکیب‌های رنگی هر یک از قسمت‌های فضا نیز باید همخوانی داشته باشند. نیازی نیست لزوما رنگ‌ها یکی باشند. اما باید از رنگ‌هایی استفاده کنیم که در ذهن بیننده، یکپارچه به نظر می‌رسند. می‌توانید برای برجسته‌سازی برخی قسمت‌ها به‌طور جزئی از رنگ‌های متضاد و جیغ استفاده کنید. ضمنا بافت‌های متنوع ولی هماهنگ، طراحی داخلی فضا را زیباتر می‌کنند. 

3. ایجاد یک نقطه عطف در هر فضا

معمولا طراحان چیدمان‌های باز، به هر فضای مجزا یک ویژگی برجسته یا نقطه عطف می‌دهند. این نقطه عطف می‌تواند یک وسیله دکوری یا رنگ و کاغذدیواری خاصی باشد که توجه همه را به خود جلب می‌کند. درعین‌حال، خوب است نشانگر کاربرد هر فضا باشد. برای مثال، می‌توانید قسمتی از دیوار آشپزخانه را با کاغذدیواری براق و جلب‌توجه کننده تزئین کنید. 

طرح این کاغذدیواری می‌تواند متشکل از خوراکی‌ها یا وسایل غذاخوری باشد. بدین ترتیب، هم نظر بیننده جذب آن می‌شود و هم به‌سرعت متوجه می‌شود که در آشپزخانه ایستاده است. یا می‌توانید در دیوار کنار میز غذاخوری، تعداد زیادی تابلوهای هنری یا عکس‌های خانوادگی بگذارید. این‌گونه، حریم غذاخوری شما به‌خوبی مشخص خواهد شد. درعین‌حال، نگاه‌های افراد جذب زیبایی این اشیای تزئینی می‌شوند. 

4. فضای منفی در چیدمان Open Plan

یک از بزرگ‌ترین رازهای طراحان داخلی موفق، استفاده از فضای منفی است. فضای منفی یعنی پیرامون هر فضا یا هر شیء می‌بایست باز نگه داشته شود. لوازم و اجزای طراحی را به‌طور شیک جایگذاری کنید، اما حواستان باشد که زیاد شلوغ نشود. اگر قسمت‌های پیرامونی هر شیء در فضا یا هر قسمت از فضا را خالی بگذارید، آنگاه اهمیت آن شیء یا آن قسمت به چشم خواهد آمد. هرگز سعی نکنید فضایتان را از قفسه‌های کتاب یا لوازم بسیار جاگیر پر کنید؛ یا برای مثال، لامپ بسیار پرنوری را بالای فضای نشیمن نگذارید که چشم را بیازارد و دید به آشپزخانه را از بین ببرد. همچنین نورگیری طبیعی از پنجره‌ها را به حداکثر برسانید. هرچه نور طبیعی بیشتر باشد، فضای شما بزرگ‌تر به نظر می‌رسد. 

استفاده از اصول طراحی مینیمالیستی در معماری در این راستا بسیار سودمند خواهد بود. زیرا در این روش، بر کم بودن تعداد لوازم طراحی داخلی و کاربردی بودن آن‌ها تاکید می‌شود.  

5. در نظر گرفتن فضای راهرو و راه‌های ارتباطی بین فضاها

در چیدمان‌های باز، دیگر هیچ راهروی جداگانه‌ای وجود ندارد. بدین ترتیب، ساکنان مساحت بیشتری برای کاربردهای مختلف در اختیار خواهند داشت. اما از یک نکته نباید غافل شد؛ حتی در چیدمان‌های باز، افراد نیاز دارند به‌راحتی بین فضاهای مختلف راه بروند و جابه‌جا شوند. بنابراین باید توجه ویژه‌ای به مسیرهای عبور داشت. معمار بروک آیتکن از شرکت Brooke Aitken Design می‌گوید: «حداقل باید 5/1 متر فضای خالی بین آشپزخانه، فضای غذاخوری و فضای نشیمن وجود داشته باشد. البته در برخی آپارتمان‌های کوچک می‌توانیم این مقدار را کمی کاهش دهیم». 

6. استفاده از لوازم خانگی بی‌سروصدا

یک ایراد بزرگ در چیدمان Open Plan این است که صدا در سرتاسر محوطه می‌پیچد. بنابراین هنگام خرید لوازم خانگی، حتما به این مسئله توجه کنید. رادنی مانازی، متخصص فروش در شرکت Winning Appliances باور دارد که: «برای آشپزخانه اپن، حتما باید از مدل‌های بی‌صدای یخچال، ماشین ظرف‌شویی، ماشین لباس‌شویی و مخلوط‌کن استفاده کنید».

ترفندهای عالی فراوانی برای کاهش صدا در محوطه‌های باز وجود دارند. اثاثیه‌ای که بافت نرمی در سطح خود دارند، صداگیر هستند. برای مثال، استفاده از تعداد زیادی فرش، قالیچه و پرده ضخیم می‌تواند تا حدودی به‌عنوان صداگیر عمل کند. اقلامی چون کتاب‌ها نیز می‌توانند اکوی فضا را بگیرند. همچنین استفاده از عایق صوتی در درب‌ها، دیوارها و پنجره‌ها از ورود صدای بیرون به درون ساختمان جلوگیری می‌کند. آنگاه میزان سروصدای کلی کاهش می‌یابد و گوش ساکنان کمتر آزار خواهد دید.

8 ترفند برای طراحی خلاقانه فضا در چیدمان Open Plan

در این بخش به هشت مورد از روش‌هایی که می‌توانید از آنها جهت طراحی فضا در چیدمان سبک Open Plan استفاده کنید، می‌پردازیم.

1. استفاده از رنگ برای هماهنگ‌سازی فضا

رنگ را می‌توان مهم‌ترین ابزار برای ایجاد هماهنگی در محوطه فضا دانست. سعی کنید تم‌های رنگی در کل فضا با هم همخوانی داشته باشند. یادگیری اصول ترکیب رنگی در این زمینه سودمند خواهد بود. رنگ‌هایی را انتخاب کنید که برای چشم انسان آزاردهنده نباشند. یعنی چشم را در طولانی‌مدت خسته نکنند. معمولا بدین منظور، یک رنگ خنثی را به‌عنوان رنگ اصلی انتخاب می‌کنند. دو یا چند رنگ غیر خنثی و هماهنگ را نیز جهت جلب‌توجه به آن می‌افزایند. 

همه الگوها، طرح‌ها، نقاشی‌های دیواری و کاغذدیواری‌ها را در سرتاسر فضای باز به‌طور مشابه انتخاب کنید. این‌ها می‌بایست از نظر رنگی، طرح کلی و اندازه با هم تناسب داشته باشند. اثاثیه را نیز به‌گونه‌ای قرار دهید که از نظر بصری با فضا همخوانی داشته باشند. 

2. استفاده از لوازم دکوری

اشیای دکوری در چیدمان Open Plan تقریبا در دید همه افراد ساکن در خانه هستند. بنابراین باید برای تمامی سلیقه‌ها، سنین و موقعیت‌ها مناسب باشند. حواستان باشد که دکوراسیون را زیاد شلوغ نکنید. فقط مواردی را انتخاب کنید که به‌خوبی نشان‌دهنده سلیقه و طرز فکر شما هستند. رنگ آن‌ها نیز باید متناسب باشد. 

3. حداکثر بهره‌گیری از فضای کنار دیوار

گاه فضای محدودی برای چیدمان باز در اختیار داریم. تعریف فضاهای مجزا در این مساحت‌های کم، دشوار می‌شود. به‌خصوص اگر بخواهیم فضاها را در وسط محوطه تعریف کنیم. اما هر چالشی، راه‌حل خودش را دارد. در این زمینه، شما می‌توانید فضاهای نشیمن، غذاخوری، پذیرایی و غیره را چسبیده به دیوار تعریف کنید. برای مثال، میز غذاخوری را به دیوار بچسبانید. مبل‌ها را نیز همراه با تلویزیون در یک گوشه از آپارتمان به‌عنوان نشیمن در نظر بگیرید. آنگاه بین این‌ها فضای خالی بزرگی به وجود می‌آید. 

4. اصل مرکزگرایی در چیدمان Open Plan

مرکزگرایی در سبک چیدمان باز، طرفداران پروپاقرص خودش را دارد. بسیاری اصرار دارند که فضاهای مجزا را با چیدن وسایل دور یک مرکز مشخص، تعریف کنند. برای مثال، فضای استراحت را با چیدن صندلی‌های راحتی به‌صورت نیم‌دایره پیرامون شومینه طراحی می‌کنند؛ یا پذیرایی‌شان را درست در مرکز محوطه آپارتمان می‌گذارند. آنگاه مبل‌ها را به شکل یک دایره کامل دور میز می‌چینند. البته در مرکزگرایی، نیازی نیست شکل دایره به دست آید. همین که همه‌چیز رو به یک مرکز باشد، کافی خواهد بود.  

5. استفاده از تعداد کافی صندلی راحتی

حتی خیلی از طراحان باتجربه چیدمان Open Plan گاه فراموش می‌کنند تعداد کافی صندلی در نظر بگیرند. زیرا معمولا حواسشان به زیباسازی فضا است و کاربرد آن را از یاد می‌برند. به دلیل بزرگ بودن فضای محوطه در چیدمان باز، ممکن است بسیاری از قسمت‌های فضا از جای نشستن برخوردار نباشد. لازم است با در نظر گرفتن تعداد زیادی مبل و صندلی راحتی در همه قسمت‌ها، این مشکل را برطرف کنیم. اگر فضایمان محدود است، صندلی‌های معمولی نیز کافی خواهند بود. 

6. توجه به نمای فضای داخلی از همه زوایا

به نمای داخلی فضاهای باز از همه زوایا، اولویت دهید. ممکن است طراحی شما از یک زاویه زیبا و متناسب به نظر برسد. اما از زاویه دیگر، این‌گونه نباشد. برای مثال، ممکن است از قسمت درب ورودی، طراحی‌تان زیبا باشد. اما وقتی در مرکز ساختمان می‌ایستید، موارد جدیدی به چشم بخورند که در قسمت درب ورودی از چشم پنهان بوده‌اند و کمی نامتناسب جلوه می‌کنند. سعی کنید در تک‌تک نقاط یک آپارتمان با چیدمان باز بایستید. آنگاه بررسی کنید که طرحتان چگونه است. این مسئله درباره همه انواع چیدمان آپارتمان اهمیت دارد. اما درباره چیدمان اپن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. زیرا فضا بازتر و بزرگ‌تر و ایرادات می‌توانند بیشتر به چشم بیایند. 

7. استفاده از پارتیشن 

برخی قسمت‌های یک فضا با چیدمان Open Plan، نیاز ویژه‌ای به حفظ حریم خصوصی دارند. برای مثال، ممکن است بخواهید قسمتی را به‌عنوان رختکن در نظر بگیرید. می‌توانید این قسمت را با پارتیشن تعریف کنید یا درب ورودی سرویس بهداشتی، پارتیشن بگذارید. قسمت‌هایی که برای خواب و استراحت در نظر می‌گیرند نیز می‌توانند پارتیشن داشته باشند. 

8. لوازم و اثاثیه برای جداسازی فضا

خیلی‌ها برای تعریف فضاهای مجزا، بین آن‌ها لوازم و اشیای خاصی را قرار می‌دهند. می‌توانید بین فضای نشیمن و فضای پذیرایی، یک میز با طول زیاد و عرض کوتاه قرار دهید. این میز به‌عنوان یک مرز عمل خواهد کرد. درعین‌حال، می‌توانید از آن به‌عنوان بوفه یا میز میان وعده استفاده کنید یا تصویر کنید که یک میز بیلیارد بین فضای ورزش و فضای بازی قرار گرفته است و مرز آن‌ها را مشخص می‌کند. طراحی سکو در میانه آپارتمان نیز می‌تواند مرز بین دو فضا را کاملا آشکار سازد. 

جمع‌بندی

اگر می‌خواهیم یک چیدمان Open Plan خلاقانه داشته باشیم، پیش از هر چیز باید فضاهای مختلف را به‌خوبی از هم جدا کنیم. یعنی مرزهای بین آشپزخانه، فضای غذاخوری، پذیرایی، نشیمن و غیره کاملا از هم تفکیک شده باشند. بهترین ابزارها برای این کار عبارت‌اند از نور، لوازم و اثاثیه، رنگ‌ها و بافت‌ها. نکته مهم بعدی این است که حتما فضای کافی برای راه رفتن و حرکت آزادانه افراد بین هر یک از فضاهای مجزا را در نظر بگیریم. البته ترفندها و اصول مهم دیگری نیز وجود دارند. مانند ایجاد نقطه عطف، مرکزگرایی، استفاده از پارتیشن و استفاده از فضای کنار دیوار.

تحریریه گروه معماری هورنو

منبع: www.arel.ir