طراحی ساختمان های اداری
امروزه ساختمان ها با کاربردهای گوناگون ساخته میشوند و یک دسته از آنها به منظور انجام امور دفتری و اداری می باشد. در طراحی ساختمان های(فضاهای) اداری بایستی دارای انعطاف پذیری، راحتی نگهداری، دسترسی مناسب و یک موقعیت اکولوژیکی اقلیمی مناسب باشند و از طرف دیگر یک محیط آرام، لذت بخش و مفید را برای استفاده کنندگان فراهم سازند. امروزه ساختمان های اداری بیشتر دارای نماهای شیشه ای مشابه هستند اما تقسیم بندی و کیفیت فضاهای داخلی آنها با یکدیگر متفاوت می باشد.
برای مطالعه طراحی پلان خانه وارد لینک مقابل شوید : طراحی پلان و مقطع خانه
در حال حاضر، مقرراتی در خصوص ساختمان های اداری استاندارد وجود دارد. فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث تغییر شیوه انجام امور کاری و فرایندهای ساختمانی نسبت به گذشته شده است. صفحات عمودی جداکننده ، امکان ایجاد میزهای باریک را به وجود می آورد. فناوری بی سیم باعث تشویق مبلمان متحرک و طرح های راحت تر می شود.
فناوری این فرصت را برای افراد به وجود می آورد که در زمان ها و محیط های مناسب تری کار کنند. یک ساختمان با طرح مناسب باعث افزایش کارایی کارمندان می شود و هم چنین لازم است یک ساختمان اداری خوب برای پیش بینی های آینده انعطاف پذیر باشد. چون سازمانها نیاز به ساختمان هایی دارند که امکان تغییر در تعداد کارکنان و انجام وظایف را به وجود آورد و بخش های ساختمانی برای عملکردهای متفاوت پاسخگو باشد. از طرف دیگر ساختمان اداری بایستی برای تمامی مراجعین خود از جمله افراد معلول دسترسی راحتی داشته باشند تا افراد عادی و معلولین امکان راحتی حرکت در محیط ساختمان اداری را داشته باشند.
برای خواندن مطالب مربوط به معماری مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: معماری مدرن ایرانی
طراحی فضای اداری
از جمله موارد مهم در طراحی ساختمان اداری می توان به نکاتی چون، محل ورودی ساختمان اداری، راحتی شرایط کار، ایجاد منظر خوب و فضای سبز، تهویه مناسب اشاره کرد. اگر کارکنان در محیط کار احساس راحتی کنند بهتر می توانند وظایف خود را انجام دهند. ابعاد تجهیزات و مبلمان برای کارکنان متفاوت است و بستگی به نوع وظیفه و کار شخص دارد.
فضاهای اداری شرایط متفاوت دارند که بستگی به نوع فعالیت آنها دارد. مثلا تجار و روزنامه نگاران معمولا در محیطهای پر سر و صدا کار می کنند ولی بسیاری از کارهای اداری نیاز به حداکثر آرامش دارد.
در طراحی ساختمان های اداری از دو سیستم باز و بسته استفاده می شود. سیستم باز اداری به فضاهایی اطلاق می شود که توسط جداکننده های سبک از هم تفکیک شده اند.
سیستم بسته اداری به فضاهایی اطلاق می شود که توسط دیوارهای جداکننده و به صورت اتاق های مستقل می باشند.
به طور کلی ساختمان های اداری دارای فضاهای اصلی، فضاهای پشتیبانی، خدمات و مسیرهای گردش میباشند.
طراحی فضاهای اصلی اداری
الف) فضاهای انحصاری:
ایستگاه های کار: شامل سطوح کار، صندلی، تجهیزات و صفحات عمودی جداکننده.
اتاقک: شامل فضایی است که یک یا دو ایستگاه کار در آن قرار گرفته باشند و از طریق صفحات عمودی جداکننده با فضای اطراف خود مجزا می شوند.
دفاتر شخصی: این فضا کاملا با دیوار محصور شده و برای یک یا دو نفر در نظر گرفته می شوند.
سلول یا محفظه: برای انجام کارهای محرمانه و آرام طراحی می شود.
فضای اداری بسته
ب) فضاهای گروهی:
فضایی برای گروه ها و افرادی که ممکن است به عنوان تیم با یکدیگر کار کنند که شامل :
- فضاهای تیمی
- مراکز ملاقات: ملاقات غیررسمی در ایستگاه های کار
- نواحی ملاقات: فضاهای آزاد با مبلمان ملاقات های رسمی و غیررسمی
- اتاق های ملاقات: فضاهای محصور با مبلمان ملاقات های رسمی و غیررسمی می باشد.
ابعاد و اندازه در ایستگاههای کار و دفاتر ساختمان اداری
هزینه دفاتر (طراحی) ساختمان های اداری از نظر فضا، مساحت و سرویس دهی، بیش از هزینه ایستگاه های کار با پلان آزاد است، ولی محیط خصوصی و خلوت بیشتر را فراهم می سازد.
در ایستگاه های کار با پلان آزاد محيط خصوصی بصری از طریق حائل ها به دست می آید ولی دفتر کار خصوصی نیاز به دیوارهایی با عایق بندی صوتی دارد. حداقل اندازه خالص ایستگاه کار ۲/۸ متر مربع به ازای هر نفر است که برای موقعیت های مدیریتی و عمومی به ترتیب به ۶/۵ متر و ۳/۵ متر مربع می رسد. ایستگاههای کار باید حداکثر راحتی را به وجود آورند. کوچکترین دفتر فردی در حدود ۱۲ متر مربع است.
اندازه اتاق های تیمی یا گروهی بستگی به تعداد افراد استفاده کننده، ترکیب بندی مبلمان و تجهیزات و نوع فضاهای ملاقات و گردهمایی دارد.
در ایستگاه های کار ساختمان های اداری در صورت استفاده از میزهای مشترک، تنظیم ارتفاع سطوح برای افراد دشوار است زیرا دو نفر با ارتفاع قد متفاوت قاعدتا نباید از سطوح کار با ارتفاع یکسان استفاده کنند.
ایستگاههای کار متداول شامل: یک یا دو سطح کار، میز متحرک برای ملاقات، فضا برای کارکنان و محل نگهداری مدارک و اسناد و جداکننده های فضا هستند. بیشتر ایستگاههای کار سیار دارای مبلمان هایی هستند که می توانند ترکیبی از نیازهای گوناگون را تأمین کنند.
ابعاد فضای کاری اداری
صندلی در ایستگاه کار:
از یک صندلی خوب برای راحتی افراد مشغول به کار استفاده شود. در ایستگاههایی که کارمندان از سیستم رایانه استفاده می کنند، صندلی هایی کاملا قابل تنظیم برای آنها لازم است که پشت، نشیمن و ارتفاع صندلی قابل تنظیم باشد. در انتخاب صندلی ملاقات کنندگان باید دقت کرد که راحتی را به مدت چند ساعت برای افراد فراهم سازد و از نظر ابعاد و کیفیت مناسب باشد.
قفسه بندی:
هر گونه ذخیره سازی می تواند به صورت فردی، گروهی یا عمومی باشد که تعداد و نوع آن به واحد و بخش کاری مشخصی مربوط می شود. به طور کلی باید دسترسی به قفسه بندی، تجهیزات کوچک و فایل ها راحت و آسان باشد. توصیه می شود فضای فایل در قسمت مرکزی بوده و لوازم و تجهیزات گوناگون را در قفسه ها، کمدها یا کابینت ها با درهای کشویی یا گردان قرارداد.
دیوارهای سبک جداکننده (حائلها): از حائل ها برای محدود کردن فضا استفاده میشود.این حائل ها می توانند امکان ایجاد قفسه بندی، کابل کشی را برای سیستم روشنایی و برق را فراهم نمایند. معمولا ارتفاع این حائل ها ۸۰ تا ۱۸۰ سانتی متر است که بستگی به میزان خصوصی بودن محیط دارد.
نواحی ملاقات: این نواحی می تواند به صورت یک فضا در انتهای میز با یک اتاق مجهز به تجهیزات کنفرانس ویدیوئی باشد. که مبلمان آن بستگی به طرح و اندازه فضا دارد. میز و صندلی ها از اقلام ضروری اتاق های ملاقات می باشند که در جلسات غیر رسمی از مبل راحتی، صندلی های استراحت با میزهای کوتاه برای کارهای دفتری استفاده می شود.
فضاهای پشتیبانی در طراحی ساختمان های اداری
این فضاها عبارتند از:
- نواحی پذیرش و کنترل، مکان نشستن ملاقات کنندگان با امنیت کامل
- رستوران ها شامل چای خوری و محل صرف غذا با صندلی های رسمی و غیررسمی به طور فردی یا گروهی
- مراکز منابع شامل اتاقهای بایگانی مجهز به ویدئو، منابع کاغذی و الکترونیکی
- بخش های آموزشی با امکانات پشتیبانی، تجهیزات سمعی بصری و سالن های همایش
- سوئیت های نمایشی یا آماده سازی شامل یک اتاق و یک سالن با امکانات پشتیبانی و تجهیزات سمعی بصری
- نماز خانه که در آن، نماز جماعت و فرادا و هم چنین مراسم مذهبی برگزار می شود. توصیه میشود برای آقایان و خانمها در فضای مجزا در جوار یکدیگر پیش بینی شده و بهتر است این فضا نزدیک وضوخانه باشد.
- مراکز سلامتی، شامل سالن ورزشی، استخر شنا و ………
- مراکز پزشکی، شامل فضاهایی برای مشاوره های پزشکی، دندان پزشکی و …..
- مراکز نگهداری کودکان
- مراکز پرداخت کاغذ که شامل دستگاههای فتوکپی، چاپگرها و نمابرها می باشد. توصیه می شود جهت کاهش مزاحمت، این بخش در یک محیط محصور شده قرار بگیرد.
ایستگاه پذیرش:
ناحیه پذیرش و اطلاعات در قسمت ورودی هر ساختمان اداری قرار دارد. مبلمان ناحیه پذیرش و ایستگاه کار آن دارای استاندارد مخصوصی می باشد. هدف از میزهای پذیرش ایجاد ارتباط و نظارت است
. از مبلمان راحتی، میز و صندلی برای ملاقات کنندگان و از غرفه یا سکو برای نمایش کتاب، مجله، پوستر و آثار هنری استفاده میشود. (تصویر ۸-۹)
رستوران و چایخانه در طراحی ساختمان اداری:
فضایی مناسب برای خوردن، ملاقات و گفت و گو، استراحت و کارهای فردی می باشد. تهویه مناسب این فضاها برای جلوگیری از باقی مانده بوی غذا در داخل ساختمان و محیط اطراف بسیار ضروری است. توصیه میشود این فضا تا حد امکان نور طبیعی داشته باشد و هم چنین محیط آرام و راحتی جهت آشامیدن و صرف غذا، راحتی ارتباطات، ملاقات ها و … باشد.توجه به مسئله نظافت، ایمنی و وجود تجهیزات مناسب در این فضا حائز اهمیت است.
مرکز منابع:
در فضای ساختمان های اداری کتابخانه و مرکز اسناد برای امور تحقیقاتی به منزله سیستم مغزی آن است که می تواند به صورت مرکز اطلاعات و ذخیره سازی الکترونیکی نیز باشد.
علاوه بر کتابها، مجلات، مقالات و لوح های فشرده و … در کتابخانه وجود دارند و گاهی این بخش نیز به اینترنت دسترسی دارد. ترکیب بندی قفسه ها، کشوها، کمدها برای ذخیره سازی در طراحی بسیار مهم است. در این فضاها میزها و فضاهایی نیز برای استفاده کنندگان از کتابها و منابع و هم چنین کارکنان کتابخانه بایستی در نظر گرفته شود.
فضاهای خدمات در ساختمان اداری
فضاهای خدماتی شامل:
- اتاق های پرسنلی شامل توالت، دوش، رختکن، فضای نشستن، ملاقات و نگهداری وسایل کارکنان
- انبار برای مبلمان و تجهیزات اداری
- خدمات نظافتی شامل نگهداری وسایل نظافت و دفع زباله
- اتاق های تأسیسات
- اتاق های نگهبانی شامل ایستگاههای کار برای نگهبانان
فضای مسیر گردش در ساختمان های اداری
ارتباط بین فضاها و بخش های مختلف یک ساختمان اداری توسط مسیرهای گردش فراهم می شود و عبارتند از:
گردش افقی در طبقات: مانند ورودی ها، راهروها، فضاهای مکث و تقسیم، به علاوه سطوح زیرساخت (دیوارها و ستونها) در طبقات و مسیرهای تاسیساتی.
گردش عمودی بین طبقات: مانند پله های ارتباطی طبقات، آسانسورها، بالابرها، پله های فرار، پاگردها، شیب راهها و موارد مشابه.
در خصوص موقعیت آسانسورها و سرسراها (لابی چون سرعت و تعداد آسانسورها برای افراد استفاده کننده بسیار مهم است. توصیه می شود آسانسورها ۱۵ درصد جمعیت ساختمان را در مدت ۵ دقیقه جابه جا کنند.
برای یک ساختمان با مساحت بیش از ۱۰۰۰۰ متر مربع، آسانسورهای مجزای کالا و مواد ضروری است.
پله های برقی می توانند افراد زیادی را به س رعت جابه جا کنند ولی پرهزینه می باشند و معمولا در مکان هایی از قبیل ورود به دفاتر طبقه اول مورد استفاده قرار می گیرند.
علائم و تابلوها
وقتی افراد وارد یک ساختمان یا یک دفتر اداری می شوند باید احساس راحتی کنند. علائم و تابلوهای مشخص برای همه مخصوص افراد معلول ضروری است.(طراحی ساختمان های اداری)
جهت و اندازه ابعاد ساختمان های اداری
یکی از عوامل مؤثر بر شکل و جهت ساختمان اداری اقلیم هر منطقه است. به طور کلی توصیه می شود عرض مطلوب یک ساختمان توسط فاصله ای که از طریق آن نور طبیعی به داخل ساختمان نفوذ می کند، مشخص شود. این فاصله معمولا بین ۵ تا ۷/۵ متر (یا ارتفاع کف تا سقف ۲ تا ۲/۵ متر) است . یک ساختمان با دو فضای کار در هر طرف و مسیر گردش مرکزی دارای عمق ۱۵ تا ۱۸ متر است. عمق های کمتر از ۱۵ متر برای تهویه طبیعی مطلوب تر می باشد. در تصویر زیر چند نمونه از پلان با عمق های مختلف نشان داده شده است. حیاط های اندرونی اغلب در ساختمان با پلان عمیق، جهت نفوذ نور طبیعی به مرکز ساختمان به کار گرفته می شوند.
نمای ساختمان اداری
در طراحی ساختمان های اداری نمای ساختمان اداری بهتر است با توجه به اقلیم، مصالح در دسترس، امکانات ساخت و فرهنگ هر منطقه طراحی شود. پوسته خارجی بنا باید فضاهای داخلی را از عوامل جوی و تغییرات دمایی و صداهای مزاحم محافظت کند. استفاده از سایه بان، پنجره های کرکره ای امکان کنترل شرایط نامناسب را به صورت غیر خودکار (مکانیکی) یا خودکار (اتوماتیک) فراهم می کنند. صفحات خورشیدی تعبیه شده بر روی سقف و نمای این ساختمان ها می تواند در فراهم کردن کل یا بخشی از انرژی مورد استفاده ساختمان مؤثر باشند.
