آتش‌نشان‌ها و مهندسان ساختمان، بهترین کسانی هستند که می‌توانند در مورد چگونگی ساخت ساختمان‌ها و تمام بخش‌های آن نظردهی کنند. اگر افراد به‌صورت سرخود اقدام به ساخت یک بنا کنند، هرچقدر هم که جانب احتیاط را در نظر بگیرند، باز هم نمی‌توانند تمام استانداردهای جهانی را رعایت کنند. به همین خاطر هر سازه‌ای که در مرحله طراحی قرار می‌گیرد، باید توسط کارشناسان، از نظر ایمنی چک شود. ضوابط آتش نشانی، جزو اولین مواردی هستند که در ساخت سازه‌ها باید به آن‌ها توجه شود. بنابراین در این مطلب به بررسی ضوابط آتش نشانی در مرحله طراحی، اجرا و پایان کار می‌پردازیم. امید است این مطلب سبب شود تا بتوانید بنایی ایمن بسازید که تمام ساکنان آن در امنیت و اطمینان به سر ببرند.

ضوابط و مقررات مربوط به فاصله ی ساختمان با توجه به نوع کاربری ساختمان

ساختمان باید از جایگاه های سوخت مثل پمپ بنزین، پمپ گاز و گازوئیل 7 متر فاصله داشته باشد. 

ساختمان های با کاربری سینما، مسجد، سالن اجتماعات و مکان های پر جمعیت نباید در کنار جایگاه های سوخت ساخته شوند.

ساختمان هایی که در کنار جایگاه سوخت ساخته می شوند، تا دو طبقه می توانند فعالیت داشته باشند. وبه ازای هر طبقه که بیشتر از دو طبقه ساخته شود دو راه پیش رو دارند: اول اینکه سه متر عقب نشینی کنند و راه دوم آنها این است که دیوار سمت جایگاه سوخت را طوری بسازند که هیچ گونه راه نفوظی نداشته باشد و همچنین مقاوت دیوار 7 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.

ضوابط آتش‌ نشانی مربوط به فاصله

ضوابط آتش نشانی مربوط به فاصله ساختمان‌ها، بسته به نوع کاربری آن‌ها، متفاوت است. اما به‌صورت کلی، این قوانین به قرار زیر هستند:

• هر ساختمان باید از جایگاه‌های ارائه سوخت، مانند پمپ بنزین، CNG و گازوئیل، ۷ متر فاصله داشته باشند.
• هیچ ساختمانی با کاربری غیرمسکونی، مانند مسجد، سینما، بیمارستان، سالن همایش و …. نباید در کنار جایگاه‌های سوخت، تأسیس شوند.
• نزدیک‌ترین ساختمان‌ها به جایگاه‌های سوخت، باید تا دو طبقه ساخته شوند. اگر بیشتر از دو طبقه باشند، یا باید به ازای هر طبقه اضافه، ۳ متر عقب‌نشینی‌ کنند، یا دیوار سمت جایگاه را به‌صورت ۷ کیلوگرم بر سانتی‌متر بسازند (بسیار محکم).

ضوابط آتش نشانی مربوط به ارتفاع

ضوابط آتش‌ نشانی مربوط به ارتفاع، نسبت به عرض کوچه‌ و خیابان، بر تعداد طبقات قابل ساخت، تأکید دارد. این قوانین به قرار زیر هستند:

• برای کوچه‌های با عرض کمتر از ۶ متر، حداکثر ارتفاع ساختمان‌ها، باید تا «۲ طبقه» باشد.
• برای کوچه‌های با عرض ۶ متر، حداکثر ارتفاع ساختمان‌ها، باید «۳ طبقه» باشد.
• برای کوچه‌های با عرض ۸ متر، حداکثر ارتفاع ساختمان‌ها، باید «۴ طبقه» باشد.
• برای کوچه یا خیابان با عرض ۱۰ متر، حداکثر ارتفاع ساختمان‌ها، باید «۵ طبقه» باشد.
• برای خیابان‌های با عرض ۱۲ الی ۲۲متر (بن‌بست)، حداکثر ارتفاع ساختمان‌ها، باید «۶ طبقه» باشد.
• برای خیابان‌های با عرض ۲۲ متر و بیشتر (بن‌بست)، تعداد طبقات ساختما‌ن‌ها، محدودیت ندارد.
• برای خیابان‌های با عرض ۱۲ متر و بیشتر (بن باز)، تعداد طبقات ساختمان‌ها، محدودیت ندارد.

ضوابط آتش نشانی مربوط به پله اضطراری

ضوابط آتش نشانی در مورد مسیر پله اضطرای در سازه‌ها، به قرار زیر است:

• در ساختمان‌های ۹ طبقه، باید پله اصلی به عنوان پله اضطراری در نظر گرفته شود. به‌طوری که از ورودی و آسانسور جدا باشد.
• کلیه ساختمان‌های «۳ طبقه ۸ واحدی»، «۴ طبقه ۶ واحدی»، «۵ طبقه ۳ واحدی»، «۶ طبقه» و بیشتر، در صورتی که حتی یک واحد از گزینه‌های نامبرده بیشتر داشته باشند، باید پله اصلی آن‌ها مانند حالت قابل، به عنوان پله اضطراری در نظر گرفته شود.
• ساختما‌ن‌های با کاربری خاص برای اجرای پله اضطراری، باید نظر کارشناس سازمان آتش‌نشانی را در اولویت قرار دهند.
• ساختمان‌ها و فضاهای با ظرفیت بیشتر از ۱۰۰ نفر، باید علاوه بر پله اصلی، پله راه‌پله اضطراری نیز داشته باشند.
• در ساختمان‌های چند کاربره، راه‌پله مسکونی باید از راه‌پله سایر واحدها جدا باشد.
• دسترسی به زیرزمین و انباری از انتهای پله‌های اضطراری ممنوع است.

ضوابط و مقررات مربوط به آسانسور

محل قرار گیری آسانسور نباید در مرکز راه پله طراحی شود.

چاه آسانسور باید روی زیربنا و فونداسیون ساختمان قرار گیرد و در صورتی که زیر چاهک آسانسور فضای آزاد وجود داشت، یک ستون ضربه گیر با قدرت ایستایی 5000 نیوتن بر متر مربع در نظر بگیرید.

حداقل ابعاد برای چاه آسانسور 150×150 سانتی متر باشد.

در چاه آسانسور نباید در موتورخانه قرار بگیرد.

برای موتور خانه آسانسور باید یک اتاق موتور خانه در نظر گرفته شود و یک دریچه به ابعاد 80 × 60 سانتي متر روی دیواره کناری آن قرار زير کف موتور خانه قرار بگیرد

ایجاد هرگونه روزنه یا درب یه داخل موتور آسانسور به جز مورد قبلی ممنوع است.

همه ی مقررات و اصول مربوط به نصب و استفاده از آسانسور را رعایت کنید.

5- ضوابط و مقررات مربوط به پارکینگ

نکته: رمپ همان سطح شیب دار است که در ورودی ساختمان ها نصب می شود تا عبور اتوموبیل ها را راحت کند.

رمپ باید با 2.5 متر فاصله از پیاده رو شروع شود.

شیب رمپ باید 15 درصد باشد.

در هنگام نصب رمپ باید در نظر داشته باشید که فاصله ی روی رمپ تا سقف بالای سر آن باید 195 سانتی متر باشد.

12 متر فضا برای چرخش 180 درجه (به قول خودمان سر و ته کردن) در نظر گرفته شود.

در صورتی که در خروجی و ورودی پارکینگ پیچ 90 درجه وجود دارد فضای کافی برای دور گرفتن ماشین در نظر گرفته شود.

برای پارکینگ هایی که ظرفیت آنها بیشتر از 24 خودرو است باید حداقل 2 رمپ با عرض 3.5 متر یا از یک رمپ حداقل 5 متری در نظر گرفته شود تا رفت و آمد اتوموبیل ها ساده تر شود.

برای پارکینگ هایی که ظرفیت آنها کمتر از 24 خودرو است باید یک رمپ با حداقل عرض 3.5 متر در نظر گرفته شود.

مسیر تمام راه پله ها و مسیر های اضطراری و رمپ ها باید به سطح همکفت خروجی برسد.

در نظر نگرفتن رمپ غیر مجاز و فقط استفاده از جک آسانسور غیر مجاز است. به جز در مواردی که هر طبقه پارکینگ جداگانه ی خود را دارد.

در ایستگاه مشترک بین راه پله ها و آسانسور و پارکینگ باید از درب اتوماتیک استفاده کرد تا از ورود دود به فضا های بالاتر جلوگیری کرد.

۶) ضوابط آتش نشانی مربوط به موتورخانه

ضوابط آتش نشانی در مورد ایمنی موتورخانه‌ها، براساس قوائد زیر تعیین می‌شود:

• بهتر است موتورخانه خارج از زیربنای ساختمان و در یک فضای آزاد واقع شود. یا حداقل دارای یک پنجره رو به بیرون باشد.
• بهتر است موتورخانه دور از آسانسور و سالن‌های اجتماعات یا حتی راه‌پله‌ها باشد.
• بهتر است در اطراف لوله‌ها و سایر تجهیزات داخل موتورخانه، از وسایل ایمنی و داکت استفاده شود تا به آن‌ها آسیب نرسد.

۷) ضوابط آتش نشانی مربوط به نما

نمای ساختمان‌ها، سنگی یا شیشه‌ای باشد، باید براساس زیر اقدامات امنیتی در مورد آن‌ها اندیشیده شود:

• اگر نما شیشه‌ای باشد، از سکوریت استفاده شود. ضخامت شیشه‌ها نیز باید بسته به ابعاد آن‌ها تعیین شده و درصورت داشتن ابعاد بالای ۵ متر، از حاشیه‌های نگهداره مناسب استفاده شود.
• در داخل هر واحد ساختمان، پس از نما، باید جان‌پناه ۸۲ سانتی وجود داشته باشد.
• در مورد نماهای سنگی، باید پس از هر سه متر سنگ، سنگ‌های بعدی روی یک نیش دیگر بوده و اسکوپ کامل باشند.
• سنگ روی درپوش‌ها، باید روپلاک خورده باشند.
• فضای خالی پشت بنا، باید با مصالح ساختمانی پر شود. همچنین در دیگر تقاطع‌های بین دیوارها که با نما جدا می‌شوند، باید از مصالح ساختمانی استفاده شود.