به طور کلی قیمت ساخت اسکلت فلزی، حدود 60 تا 70 درصد بیشتر از اسکلت بتنی است و به نرخ مواد اولیه و نحوه اجرای هر کدام بستگی دارد. البته این درصد گفته شده، حدودی و میانگینی از چندین پروژه است که گاهی نوسان دارد.
قیمت مواد اولیه
فولاد، ماده اصلی تشکیل دهنده اسکلت فلزی و همچنین بتن، ماده اصلی اسکلت بتنی است. معمولا قیمت فولاد نسبت به بتن بیشتر است؛ بنابراین طبیعی است که با وجود این اختلاف قیمت ها در مواداولیه، نرخ ساخت اسکلت فلزی نیز بیشتر از اسکلت های بتنی باشد.
نحوه اجرا
تجربه ثابت کرده که نحوه اجرا و ساخت سازه فلزی نسبت به سازه بتنی، ساده تر و سریع تر است. بنابراین دستمزدکارگران برای ساخت اسکلت فلزی گاهی کمتر خواهد بود. اما این موضوع تاثیری چندانی بر مقایسه قیمت دو سازه ندارد. هنوزهم تفاوت آشکار قیمت مواداولیه به چشم می خورد.
هزینه ساخت اسکلت فلزی
برای برآورد قیمت اسکلت فلزی ساختمان باید هزینه آهن آلات، جوشکاری، دستمزد اجرای سقف و دیوار برشی، سیم آرماتوربندی و… محاسبه شود. مهم ترین هزینه ها مربوط به آهن آلاتی مانند قیمت روز تیرآهن و ورق هستند که قسمت اعظم این سازه را تشکیل میدهند. هزینه تمام شده یک سازه فولادی به ازای هر مترمربع زیر بنا، بین 2 تا 4 میلیون تومان است که در ادامه ریز هزینه ها را تفکیک و بررسی می کنیم.
هزینه خرید آهن آلات
آهن آلاتی که در اسکلت فلزی استفاده می شوند شامل تیرآهن، ورق فولادی و میلگرد هستند. در سال 1402 هزینه خرید تیرآهن برای یک متر مربع (حدود 30 تا 40 کیلوگرم)، تقریبا 700.000 تا 1.000.000 تومان است.
ورق فولادی محصول دیگری است که باید برای ساخت اسکلت فولادی تهیه شود. برای هر یک مترمربع از سازه فلزی، به 3 تا 11 کیلوگرم ورق فولالادی نیاز داریم که هزینه آن حدودا 400 تا 800 هزار تومان می شود.
برای ساخت دیواربرشی سقف، در یک متر زیربنا به 10 تا 16 کیلوگرم میلگرد نیاز داریم. با توجه به اینکه قیمت هرشاخه میلگرد امروز حدود 25.000 تومان است، مبلغ نهایی آن در یک متر زیربنا بین 250 تا 450 هزار تومان می شود.
هزینه جوشکاری اسکلت فلزی
براورد دستمزد جوشکاری برای ساخت اسکلت و زیربنا متفاوت است. معمولا برای جوشکاری زیربنا به ازای هرمترمربع باید 200 تا 300 هزار تومان پرداخت شود.
هزینه اجرای سقف و دیوار برشی
سقف تیرچه بلوک، کامپوزیت و عرشه فولادی برای اجرای این اسکلت مناسب هستند؛ اما سقف کامپوزیت از همه مقاوم تر است بنابراین در اینجا مبنا قرار می گیرد. هزینه اجرای سقف کامپوزیت در هر متر مربع حدودا 40 تا 70 هزار تومان است.
دستمزد اجرای دیوار برشی نیز بر اساس قالب بندی آن (هر قالب مناسب یک مترمربع) حدودا 150 هزار تومان است که حق الزحمه کارگر ( 130 تا 160 هزار تومان) باید به آن اضافه شود.
هزینه های جانبی دیگری مانند تخته دفنی، میخ، سیم آرماتوربندی و قالب بندی و… وجود دارد که برای همگی می توان هزینه ای بالغ بر 200 هزار تومان در نظر گرفت.
قیمت اسکلت بتنی ساختمان
در اسکلت های بتنی، مهم ترین هزینه ها مربوط به میلگرد و بتن هستند. قیمت میلگرد درکارخانه ها متفاوت است و به ازای هر مترمربع از زیربنای سازه بتنی، به 40 تا 45 کیلوگرم آرماتور نیاز داریم.
البته این مقدار بسته به شرایط آب و هوایی و ابعاد ساختمان کمی بیشتر یا کمتر می شود.
اما به طور کلی، جمع هزینه های ساخت یک اسکلت بتنی به ازای هر مترمربع، مبلغی بالغ بر 2 تا 3 میلیون تومان می شود؛ در ادامه ریز جزئیات را بررسی می کنیم.
هزینه خرید میلگرد
اگر وزن میلگرد موردنیاز در هر مترمربع از زیربنای سازه بتنی را، 25 تا 40 کیلوگرم در نظر بگیریم، هزینه خرید آن در یک متر بین 700 تا 1میلیون تومان می شود.
البته برای محاسبه دقیق هزینه میلگرد موردنیاز باید از فرمول زیر استفاده کنید:
هزینه کل = مساحت زیر بنای ساختمان* میلگرد مصرفی در هرمترمربع * هزینه یک کیلوگرم میلگرد
هزینه خرید بتن
در یک سازه بتنی معمولا به 0.37 تا 0.3 بتن در هر مترمربع نیاز داریم. این مقدار بتن هزینه ای بالغ بر 1.500.000 تومان دارد و قیمت بتن ریزی آن 300 تا 500 هزار تومان می شود.
هزینه اجرای تیرچه بلوک یا دال بتنی
هزینه های اجرای تیرچه بلوک و دال بتنی به پیمانکار پرداخت می شود و بسته به نوع سقف متفاوت است. اگر سقف از نوع تیرچه تیرچه بلوک باشد، دستمزد اجرای آن 500 تا 650 هزار تومان خواهد بود. اگر سقف سازه از نوع دال بتنی یا وافل باشد، هزینه بیشتر شده و به 750 تا 850 هزار تومان می رسد.
هزینه های جانبی دیگری نیز وجود دارند که شامل موارد زیر میشود:
- خرید پمپ ستون و سقف (حدودا 80 تا 100 هزار تومان)
هزینه حمل و نقل با جرثقیل (برای هر مترمربع حدود 30 تا
50 هزار تومان)
خرید سیم آرماتور بندی ( 20 هزار تومان در هرمترمربع)
روان کننده بتن، اسپیسر، رابیتس و… (متری 60 تا 80 هزار
تومان)
سازه بتنی بهتر است یا فلزی؟
برای مقایسه سازه بتنی و فولادی پارامترهایی مانند مقاومت، سرعت، هزینه، موقعیت زمین، سهولت در اجرا، مقاومت کششی و… را در نظر می گیریم. اما در حالت کلی انتخاب اسکلت ساختمانی باید با صلاحدید مهندس عمران انجام شود. حتی با اینکه اسکلت فلزی
مقاوم تر است و مزایای بیشتری دارد، باز هم گاهی مهندسان اسکلت بتنی را ترجیح می دهند.
بنابراین برای انتخاب نوع سازه باید پارامترهایی همچون موقعیت جغرافیایی، نوع آب و هوا، تعداد طبقات، نوع ساختمان (مسکونی، صنعتی و تجاری) و… مشخص شود.
مزایای اسکلت فلزی
- سرعت اجرای بالا و امکان پیش ساخت:
مونتاژ آسان و سریع: قطعات فلزی پیش ساخته در کارخانه، امکان نصب سریع و آسان در محل پروژه را فراهم می کنند.
اجرای همزمان طبقات: با توجه به ماهیت سازه های فلزی، امکان اجرای همزمان چندین طبقه وجود دارد که به تسریع روند ساخت کمک شایانی می کند.
کاهش زمان ساخت : پیش ساخت بخش قابل توجهی از سازه در کارخانه، زمان کلی ساخت را به طور قابل توجهی کاهش می دهد.- مقاومت بالا و دوام طولانی مدت:
نسبت مقاومت به وزن بالا: فولاد به عنوان ماده اصلی سازه های فلزی، مقاومت بسیار بالایی نسبت به وزن خود دارد.
دوام و طول عمر بالا: با رعایت اصول نگهداری مناسب، سازه های فلزی می توانند برای مدت طولانی بدون کاهش مقاومت، مورد استفاده قرار گیرند.
مقاومت در برابر نیروهای دینامیکی: سازه های فلزی به دلیل خاصیت شکل پذیری، توانایی تحمل نیروهای دینامیکی و ضربه های ناگهانی را دارند.- دقت محاسبات و یکپارچگی سازه:
دقت محاسبات بالا: به دلیل همگن بودن مصالح فلزی و امکان پیش بینی دقیق رفتار سازه، محاسبات سازه ای با دقت بالاتری انجام می شوند.
یکپارچگی سازه : تمامی اعضای سازه فلزی (تیر،ستون، بادبند) از یک جنس بوده و به همین دلیل، یکپارچگی سازه به مراتب بیشتر از سازه های بتنی است.- اقتصادی بودن و ارزش افزوده:
هزینه های نگهداری پایین: باتوجه به دوام بالای فولاد، هزینه های نگهداری سازه های فلزی در طولانی مدت کمتر است.
ارزش اسقاط بالا: فولاد به عنوان یک ماده بازیافتی، دارای ارزش اسقاط بالایی است.
هزینه تخریب کمتر: تخریب سازه های فلزی به دلیل وزن کمتر و قابلیت برش آسان، هزینه کمتری دارد.
با توجه به مزایای ذکر شده، سازه های فلزی در بسیاری از پروژه های ساختمانی، از جمله ساختمان های بلندمرتبه، سوله ها، پل ها و… به عنوان گزینه برتر انتخاب می شوند. انتخاب نوع سازه، بسته به عوامل مختلفی همچون کاربری ساختمان، شرایط زمین، بودجه و… انجام می شود.
معایب سازه های فلزی
با وجود مزایای فراوان سازه های فلزی، معایبی نیز در این نوع سازه ها وجود دارد که باید در طراحی و اجرای آنها مورد توجه قرار گیرد.
برای رفع این معایب، می توان از روش های مختلفی مانند استفاده از پوشش های ضد زنگ، بهبود روش های جوشکاری، طراحی اتصالات مناسب و… استفاده کرد.
- مشکلات ناشی از اتصالات:
اتصالات نامناسب در سازه های فلزی: یکی از عمده ترین مشکلات سازه های فلزی، عدم اجرای صحیح اتصالات به ویژه در مناطق لرزه خیز است. این موضوع باعث می شود که سازه در برابر زلزله آسیب پذیرتر شود.
ناهمگنی بین تیر و سقف: به دلیل تفاوت جنس تیرهای فلزی و سقف های بتنی، ایجاد اتصالات قوی و کامل بین این دو عضو با مشکل مواجه می شود و در صورت عدم طراحی و اجرای صحیح، ممکن است باعث ضعف سازه شود. - تأثیر عوامل محیطی:
تأثیر شرایط آب و هوایی بر جوشکاری: کیفیت جوش در سازه های فلزی به شدت تحت تأثیر شرایط آب و هوایی قرار دارد. رطوبت، دما و باد می توانند بر کیفیت جوش تأثیر گذاشته و در نتیجه استحکام سازه را کاهش دهند.
زنگ زدگی و خوردگی: فولاد به عنوان ماده اصلی سازه های فلزی در معرض زنگ زدگی و خوردگی است.
این پدیده باعث کاهش سطح مقطع اعضای سازه و در نتیجه کاهش مقاومت آن در برابر بارها می شود. - رفتار در شرایط بحرانی:
تغییر شکل در اثر حرارت: در حریق، فولاد به دلیل افزایش دما خاصیت خود را از دست داده و تغییر شکل میدهد. این تغییر شکل می تواند باعث تخریب سازه و افزایش خسارات جانی و مالی شود.
مزایای اسکلت بتنی
- اتصال مناسب تیر و سقف: همگن بودن بتن سبب می شود اتصال تیر به دیافراگم سقف به خوبی برقرار شود.
- امکان اجرای مقاطع مختلف: به دلیل شکل پذیری بالای بتن تازه، آرماتور و قالب، امکان ساخت اعضای سازه با مقاطع مختلف وجود دارد.
- سهولت دسترسی به مصالح: مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت اسکلت بتنی، یعنی سیمان و سنگدانه، به راحتی در دسترس هستند.
- صلبیت بالا: اسکلت های بتنی نسبت به سازه های فلزی از صلبیت بیشتری برخوردار بوده و در نتیجه در برابر تغییر شکل مقاوم تر هستند.
- طول عمر بالا: دوام و طول عمر بالای بتن باعث شده است سازه های بتنی عمر مفید بیشتری نسبت به سایر سازه ها داشته باشند.
- مقاومت در برابر آتش سوزی: بتن در برابر آتش سوزی مقاومت بسیار بالایی دارد و آتش سبب آسیب جدی به سازه نمی شود.
- مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی: با اجرای صحیح پوشش بتنی، اسکلت های بتنی در برابر شرایط مختلف آب و هوایی مقاوم هستند.
- هزینه نگهداری پایین: هزینه نگهداری سازه های بتنی در مقایسه با سازه های فلزی پایین تر است.
معایب سازه های بتنی
- زمان اجرا و هزینه:
زمان اجرای طولانی تر: مراحل آرماتوربندی و قالب بندی در سازه های بتنی نسبت به سازه های فلزی زمان برتر بوده و نیازمند تخصص بیشتری است.
هزینه بالای قالب بندی: استفاده گسترده از قالب در سازه های بتنی، هزینه های اجرایی را افزایش میدهد. - وزن زیاد و تأثیر بر سازه:
وزن زیاد سازه: به دلیل استفاده از بتن که ماده ای سنگین است، وزن کلی سازه بتنی بیشتر از سازه های فلزی می شود. این افزایش وزن، هزینه های فونداسیون و سایر بخش های سازه را بالا می برد.
فشار بیشتر در زلزله : وزن بالای ساز ه های بتنی، نیروهای ناشی از زلزله را افزایش داده و در نتیجه، سازه در معرض آسیب بیشتری قرار می گیرد. - نیاز به نگهداری و آزمایش:
نیاز به آزمایش بتن: برای اطمینان از کیفیت بتن، باید آزمایش های مختلفی انجام شود که نیازمند تجهیزات و نیروی انسانی متخصص است.
کاهش مقاومت با گذشت زمان: بتن با گذشت زمان و تحت تأثیر عوامل محیطی مانند رطوبت و اثرات دما، مقاومت خود را از دست می دهد.
