در دل طبیعت سرسبز لا ویلا باکسا، جایی میان تاکستان‌های معطر و درختان زیتون کهن‌سال، بنایی خاموش و فراموش‌شده سال‌ها آرمیده بود؛ آسیاب آبی‌ای تاریخی که روزگاری قلب تپنده‌ی تولید کاغذ و روغن منطقه محسوب می‌شد. این بنای دیرینه که در مجاورت جاده لیوآ و در نزدیکی رودخانه مونسانت قرار دارد، حالا پس از سال‌ها خاموشی، به لطف تلاش‌های تحسین‌برانگیز استودیو معماری Vilablanch، تولدی دوباره را تجربه کرده است. پروژه‌ای که تنها بازسازی یک ساختمان نبود، بلکه سفری عمیق به تاریخ، طبیعت و معماری پایدار محسوب می‌شود.
روایت احیای یک یادگار تاریخی
ملک مورد نظر، زمینی به وسعت ۳۰۰۰ مترمربع را در بر می‌گیرد و سازه اصلی، بنایی با قدمت چند صد ساله بود که تحت وضعیت حفاظتی BCIL (دارایی فرهنگی با اهمیت محلی) قرار داشت. این بدان معنا بود که بازسازی نمی‌توانست صرفاً از منظر عملکردی باشد؛ بلکه باید با دقت، احترام و وفاداری کامل به روح تاریخی بنا انجام می‌گرفت.
این آسیاب شامل دو بخش معماری از دو دوره تاریخی متفاوت بود:
- قرن شانزدهم: بخش اولیه ساختمان که نقش اصلی در فرآیند آسیاب‌کردن داشت و همزمان محل سکونت کارگران و خانواده‌شان بود.
- قرن نوزدهم: افزوده‌ای چشمگیر شامل یک برج هشت‌ضلعی به سبک مودِخار، دو تراس گسترده و فضای سبز پیرامونی که برای تأمین آب مورد نیاز آسیاب طراحی شده بود.
چالشی فراتر از بازسازی
استودیو Vilablanch با پروژه‌ای روبه‌رو بود که بیش از آنکه صرفاً فنی یا زیبایی‌شناسانه باشد، نیازمند درک عمیق از تاریخ، فرهنگ و بستر محیطی بنا بود. به همین دلیل، پیش از شروع هرگونه عملیات اجرایی، مطالعات تاریخی، ساختاری و معماری دقیقی انجام گرفت. تصمیم‌گیری‌های طراحی، بر اساس یافته‌هایی صورت گرفت که نشان می‌داد چگونه می‌توان گذشته را حفظ و در عین حال، با نیازهای امروز هم‌راستا کرد.
اتصال گذشته به آینده
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، نبود ارتباط داخلی میان اجزای مختلف بنا بود. آسیاب اصلی و برج آب قرن نوزدهمی، از نظر عملکردی جدا از هم بودند. با توجه به محدودیت‌های حفاظتی، امکان افزودن هیچ‌گونه سازه بیرونی وجود نداشت. بنابراین، معماران راه‌حل هوشمندانه‌ای ارائه کردند: احیای مسیر قدیمی کانال آب. آن‌ها یک تونل عمودی و مسیر افقی باریک را در دل زمین حفر کردند و درون آن، یک پلکان مارپیچ قرار دادند که حالا به قلب ارتباطی تمام ساختمان‌ها تبدیل شده است.
خانه‌ای برای زندگی امروز، با احترام به دیروز
فضاهای داخلی بازطراحی شده‌اند تا نه‌تنها با سبک زندگی مدرن هم‌خوانی داشته باشند، بلکه از حداکثر پتانسیل‌های فضا استفاده شود:
- طبقه همکف: شامل یک اتاق خواب با سرویس بهداشتی، اتاق نشیمن و آشپزخانه‌ای کوچک؛ طراحی‌شده به‌گونه‌ای که برای افراد با محدودیت حرکتی نیز قابل دسترسی باشد.
- طبقه اول: به بخش خواب اختصاص دارد؛ با یک اتاق خواب اصلی، حمام اختصاصی، یک اتاق دوم و سرویس بهداشتی مجزا. اتاق زیرشیروانی نیز به‌عنوان فضای چندمنظوره مورد استفاده قرار گرفته است.
- برج تاریخی: حالا به یک آشپزخانه بزرگ و اتاق نشیمن دلپذیر تبدیل شده که از فراز آن چشم‌اندازی بی‌نظیر از دهکده و طبیعت اطراف قابل مشاهده است.
پایداری، اصالت و آینده‌نگری
بازسازی این بنا تنها به حفظ المان‌های تاریخی محدود نشد. رویکرد پروژه در استفاده از منابع طبیعی و کاهش اثرات زیست‌محیطی بسیار الهام‌بخش است:
- تمامی عملیات ساختمانی به روش‌های دستی انجام شده و از ماشین‌آلات سنگین استفاده نشده است.
- مصالح طبیعی مانند سنگ، چوب و آهک، جایگزین مصالح مدرن شدند تا اصالت ساخت حفظ شود.
- از پنل‌های خورشیدی برای تأمین انرژی، از منابع آب زیرزمینی برای مصارف خانگی و از سیستم تهویه طبیعی چاه کانادایی برای کنترل دما بهره گرفته شده است.
سخن پایانی
The Mill House تنها یک بازسازی نیست؛ یک بیانیه معماری است. پروژه‌ای که نشان می‌دهد چگونه می‌توان با احترام به تاریخ و طبیعت، فضاهایی برای آینده ساخت. خانه‌ای که در آن، صدای آب آسیاب هنوز زمزمه می‌کند، اما این‌بار در پس‌زمینه زندگی‌ای نو، معاصر و پایدار.
