طراحی درمانگاه

طراحی درمانگاه با توجه به نوع بیمارستان و تخصص های آن و درمان بیماران سرپایی انجام می شود. درمانگاه ها با نام مراکز بهداشت و درمان نیز شناخته می شوند.

درمانگاه موسسه ای است برای تشخیص بیماری و درمان بیماران سرپایی
بنا به تعریف محل عرضه خدمات تخصصی درمان سرپایی به بیماران ارجاع شده از مرکز بهداشت و درمان و مراکز بهداشت(خانه بهداشت)است.
هیچ بیمارستانی فاقد پلی کلینیک نیست بنابراین به منظور درمان بیماران سرپایی بیمارستان بخشی به نام طراحی درمانگاه را به این منظور ارائه می دهند، که بسته به نوع بیمارستان و تخصص های آن درمانگاه آن نیز دارای تخصص های متفاوتی خواهد بود.
این بخش با بخش های تشخیص و درمان دارای ارتباط مستقیم بیمارو با بخش های خدماتی دارای ارتباط مستقیم کارکنان می باشد.
ضرورت کنترل رفت و آمد بیماران سرپایی و لزوم جلوگیر از پراکنده شدن بیماران در بیمارستان ایجاب می کند که پذیرش و انتظار بیماران سرپایی از سیرکولاسیون اصلی بیمارستان به دور باشد.

برای خواندن مطالب مربوط به معماری مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: معماری مدرن در ایران

تعریف درمان سراپایی سازمان

درمان سرپایی شامل بیمارانی می شود که بستری نمی شونذ. این درمان می تواند به صورت آزاد در درمانگاه یا مرکز بهداشت و بیمارستان ها ارائه شود. در طراحی درمانگاه به این مورد توجه می شود.

۱. هر دو در طیف خدماتی سرپایی قرار دارند و به ارائه خدمات درمانی سرپایی می پردازند.

۲.هردو از آزمایشگاه بیمارستان استفاده می کنند.

۳.درمانگاه ارائه کننده ی خدمات درمانی بلند مدت است واورژانس ارائه کننده ی خدمات درمانی به صورت فوری است.

۴.خدمات اورژانس ۲۴ ساعته است و در مواقع تعطیلی درمانگاه، اورژانس خدمات درمانگاهی را نیز ارائه می دهد.

برای خواندن مطالب مربوط به معماري مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: معماری مدرن تهران ، معماری مدرن تاریخچه

انواع طراحی درمانگاه

همانطور که می دانید برای طراحی درمانگاه ها باید به مواردی چون طراحی در داخل یا خارج بیمارستان توجه شود.

۱.خارج از محیط بیمارستان: عملکرد بهداشتی درمانی و به صورت مستقل عمل می کند.

۲.داخل محیط بیمارستان: عملکرد درمانی در حد تخصصی(به عنوان یک بخش)

کلینیک های موجو در پلی کلینیک تمام تخصص های موجود در بیمارستان وبخش دندانپزشکی را تامین می کند.

روابط برون بخشی طراحی درمانگاه

سیرکولاسیون خارجی درمانگاه(روابط کلینیک با بخش های بیمارستان)

الف)هر کلینیک در مجاور بخش مربوط به خود:

نکته مثبت:تخصص بالاتر کادر درمانی

نکته منفی:اخلال بین بیمار سرپایی و بستر

ب)کلینیک ها به صورت مجزا از بخش ها و متمرکز:

نکته مثبت:عدم تداخل بیماران سرپایی

نکته منفی:دوربودن از بخش و کاهش تخصص

بیمار سرپایی نباید با بیمار بستری تداخل سیرکولاسون داشته باشد.

بیشترین مراجعه از کلینیک به آزمایشگاه صورت می گیرد

روابط درون بخشی طراحی درمانگاه

فضای انتظار در مرکز و تقسیم فضاهای فرعی و کلینیک ها

سیرکولاسیون های اصلی درون طراحی درمانگاه

۱.سیرکولاسیون بیمار

۲.سیرکولاسیون کادر و پرسنل

۳.سیرکولاسیون وسایل و ابزار

سیرکولاسیون بیمار

در قسمت هایی از بیمارستان که بیمار خود رفت و آمد می کند(بدون برانکارد،…)کنترل و تسهیل بیمار و جلوگیری از ازدحام و سرایت بیماری اهمیت عمده ای پیدا می کند.
در درمانگاه سیرکولاسیون بیمار از بالاترین اهمیت برخوردار است بر خلاف آزمایشگاه که از کم ترین اهمیت برخوردار است و بیشترین اهمیت را نمونه مورد آزمایش دارد.
که هدف شناخت گره های اصلی در مسیر بیمار و تلاش در جهت بیهنه سازی سیرکولاسیون بیمار است.

سه گره اصلی در طراحی درمانگاه

۱.پذیرش

الف.نحوه مراجعه با وقت قبلی یا بدون وقت قبلی

ب.سیستم رفرال یا ارجاع بیمار

پ.رابطه ی پذیرش و بایگانی

صندوق:کلیه ی پرداخت های مراجعه کنندگان به درمانگاه به استثنا داروخانه به صندوق درمانگاه صورت می گیرد.

۲.انتظار

الف:انتظار پیش از پذیرش:

۱. ازدحام مراجعین

۲.امکان اشاعه بیماری های واگیر

ب.انتظار پس از پذیرش:

۱.انتظار واحد برای کلیه کلینیک ها

۲. انتظار فرعی برای هر کلینیک

انتظار پس از پذیرش در واقع انتظار اصلی درمانگاه و مهم ترین تصمیم گیری برای برنامه ریزی درمانگاه است(به خصوص ابعاد درمانگاه)

۳. معاینه

مراحل معاینه

الف.پرستار بیمار را برای معاینه آمده می کند و سپس پزشک بیمار را معاینه می کند.

ب.پزشک پیش از معاینه،با بیمار مصاحبه می کند.

پ.کارهای اولیه و مصاحبه توسط انترن ها ورزیدنت ها و معاینه همراه پزشک(حالت آموزشی)

۲.سیرکولاسیون کادر و پرسنل

الف.پرسنل و کادر دائمی: اداری ، پرستار،کادر فنی(پزشکان متخصص و انرن ها و رزیدنت ها)

ب.پرسنل و کادرموقت

پ.دزمانگاه با عملکرد آموزشی: در مواردی که رزیدنت های سال آخر در درمانگاه حضور دارند نیاز به پزشک متخصص کم تر است.

ث.درمانگاه بدون عملکرد آموزشی:امور درمانگاه توسط پزشکان متخصص بخش های بیمارستان اداره می شوند و پرستاران نقش همکار را دارند.

حضور پزشک متخصص در درمانگاه به صورت تمام وقت نیست.

عوامل تاثیر گذار برکارایی تردد افراد در طراحی درمانگاه

چیدمان فضا

نحوه قرارگیری قسمت های مختلف و عملکردهای اصلی کلینیک در کنار یکدیگر می تواند مهم ترین تاثیر را در کاهش یا افزایش تردد بیماران و کادر درمانی داشته باشد.

جدا کردن جریان ورود و خروج

تصمیم گیری در این زمینه چه در ارتباط با ورود و خروج بیماران و چه کادر کلینیک از جمله مواردی است که نه تنها بر نحوه شکل گیری پلان موثر است،بلکه بر بازده بهتر مسیرهای دسترسی و جلوگیری از تداخل ورود و خروج نقش کلیدی دارد.

طراحی داخلی فضاها

نحوه قرار گیریمبلمان و تجهیزات پزشکی در هر فضا و همچنین شکل کالبدی آن با توجه به نوع عملکردی که در آن رخ می دهد و میزان سازگاری آن با رفتار حرفه ای کادر و نیازهای حرکتی بیمار در کنترل میزان تحرک فیزیکی کاربران آن فضا تاثیر مستقیم دارد

سیستم ارتباطات الکترونیکی

می تواند باعث کاهش حجم زیادی از رفت و آمد در فضاهای کلینیکی شود.

۳.سیرکولاسیون وسایل

سیرکولاسیون ملحفه

ملحفه اتاق های به صورت روزانه حداقل عوض می شود.

۲.تعویض ملحفه توسط خدمه و یا پرستاران انجام می شود.

۳.ملحفه کلینیک ها در انبار درمانگاه نگهداری می شود.

۴.نظافت ملحفه ها در رختشویخانه مرکزی بیمارستان انجام می شود.

سیرکولاسیون ابزا و لوازم پزشکی

۱.در برخی از کلینیک ها ار وسایل استریل استفاده می شود.(دندانپزشکی،زنان و زایمان،پانسمان،ترزیقات و…)

۲.لوازم استریل از بخش استریلیزاسیون مرکزی بیمارستان تامین می شود(نیاز به اتاق تمیز)

برخی از وسایل پس از استفاده دور ریخته می شوند.(اتاق های کثیف)و برخی دوباره به واحد استریلیزاسیون بر می گردند.

الف.سیرکولاسیون پرونده:

پرونده به دست بیمار داده نمی شود.

۲. پرونده ها توسط پرسنل غیر فنی و در برخی موارد توسط پرستاران از بایگانی به کلینیک برده می شود.

۳.مسیر پرونده معمولا با مسیر بیمار سرپایی انظباق دارد.(بهتر است تکفیک شود)

فضاهای داخلی در طراحی درمانگاه

فضاهای کلینیکی تیپ

۱.مصاحبه

۲.معاینه

انتخاب نحوه تلفیق و قرار گیری این دو جز فضا یکی از مسائل اصلی برنامه فیزیکی و طراحی درمانگاه به حساب می آید.

سیستم ادغام مصاحبه و معاینه

از یک اتاق برای هر دو منظور استفاده می شود.این دو بخش در دو قسمت اتاق قرار می گیرند و توسط یک پرده از هم جدا می شوند.حداقل مساحت ۱۵ متر مربع می باشد.

وسایل مورد نیاز در یک فضای مصاحبه،معاینه ترکیبی:

مصاحبه: ترولی ابزارووسایل-قفسه کتاب-میز کار-صندلی بیمار-صندلی-صفحه دیدن عکس-پرده جداکننده-روشویی

معاینه: تخت معاینه-ترولی ابزارو وسایل-چراغ متحرک

سیستم تفکیک مصاحبه و معاینه

یک اتاق برای مصاحبه و اتاق دیگر برای معاینه. در این اتاق حالت امکان استفاده اشتراکی از فضای معاینه فراهم می شود.حداقل مساحت فضای مصاحبه ۱۱ مترمربع و برای معاینه ۸ مترمربع است.

انتخاب میان دو سیستم

-کاهش راندمان در سیستم ادغام

-شلوغی اتاق در صورت حضور رزیدنت ها و انترن ها در سیستم ادغام

-امکان معاینه و مصاحبه همزمان در حالت ادغام

-امکان معاینه و مصاحبه دو بیمار به طور همزمان در حالت تفکیک

-افزایش راندمان در سیستم تفکیک

-سیستم ادغام اقتصادی تر است و فضای کم تری را می طلبد.

اتاق معالجه در طراحی درمانگاه

برای کلینیک جراحی یک فضای مصاحبه،یک فضای معاینه و یک فضای معالجه در نظر می گیریم.

فضای کلینینک های تخصصی

۱.کلینیک افتالمیک(چشم پزشکی)

شمال فضاهای مصاحبه اولیه-تعیین نمره چشم-معاینه چشم با وسایل و میکروسکوپ-معالجه دوبینی کودکان(درموارد خاص)

این فضا باید ترجیحا تاریک باشد.

اتاق جراحی دندان

برای قرار دادن یونیت دندانپزشکی و انجام اعمالی ازقبیل پر کردن و کشیدن دندان و جراحی فک در نظر گرفته می شود.

فضای مورد نیاز:

یونیت دندانپزشکی + سینک=۵.۷مترمربع

میزکار پزشک+صندلی بیمار=۵.۴ مترمربع

فضای وسایل+دستگاه استریل+فضای کار پرستار=۴مترمربع

در صورت حضور دانشجویان=۳مترمربع به ازای هر دانشجو

-فضای اتاق جراحی دندان باید بیشترین استفاده از نور طبیعی را بکن.

بهتر است برای جلوگیری از تابش اشعه،عمل عکس برداری از دندان در اتاق جداگانه صورت گیرد.

فضاهای مکمل درمانگاه

۱.اتاق نوار قلب-قسمت قلب

۲.اتاق نوار مغز-قسمت اعصاب

۳.اتاق سنجش شنوایی-گوش حلق بینی

۴.لابراتور دندان-دندانپزشکی

۵.ظهور فیلم دندان-دندانپزشکی

۶.اتاق گچ-ارتوپدی(معمولا در اورژانس قرار دارد.)

فضاهای جانبی طراحی درمانگاه

۱.ترزیقات

جز مسیر فرعی بیمار سرپایی و نزدیک به فضای ورودی و انتظار اصلی درمانگاه است.حداقل مساحت ۹ مترمربع

۲.پانسمان

مثل ترزیقات است و باید در مجاورت آن قرار گیرد.حداقل مساحت ۹مترمربع

۳.ترزیقات واکسیناسیون

واحد واکسیناسیون برای پیشگیری های لازم مورد استفاده قرار میگیرد که یا به صورت تلفیقی با ترزیقات پیش بینی می گردد و یا به صورت مستقل،به ویژه در مورد کودکان در نظر گرفته می شود.

۴. داروخانه

الف.داروخانه مرکزی در بیمارستان که بیماران سرپایی درمانگاه و اورژانس نیز از آن استفاده می کنند.

ب.وجود یک داروخانه مجزا در بیمارستان

عملکرد داروخانه سرپایی در بیماریتان عمدتا توزیع دارو نسخه پیچس است و به صورت شعبه ای از داروخانه بیماران بستری عمل می نماید. در صورتی که داروخانه سرپایی برای مراجعین اورژانس به صورت شبانه روی کار کند لزوم پیش بینی دسترسی از خارج یا از طریق اورژانس برایی آن حائز اهمیت خواهد بود.

مساحت داروخانه از تعداد تخت بیمارستان و تعداد کادر داروخانه تبعیت میکند در بیمارستان های کم تر از ۴۰۰ تخت،داروخانه مرکزی و داروخانه درمانگاه با یکدیگر ادغام می شود.

بهتر است داروخانه در فصل مشترک درمانگاه و ورودی اصلی بیمارستان باشد تا سایر مراجهین بدون تداخل با مسیر بیماران سرپایی از خدمات آن استفاده کنند.

فضاهای مهم داروخانه

انتظار مراجعین

دریافت نسخه

پیچیدن نسخه

انبار روزانه و فعال دارو

انبار غیر فعال دارو

سردخانه جهت نگهداری داروهای فاسد شدنی

اتاق دارو ساز و فضایی جهت ساخت و آماده سازی داروها

معمولا ترزیقات در ارتباط مستقیم با داروخانه است و گاهی با هم ادغام می شوند.

فضاهای پشتیبانی درمانگاه

۱.انتظار ۲.پذیرش ۳.بایگانی ۴.صندوق ۵.سرویس بهداشتی ۶.انبارها ۷.اتاق نظافت ۸.پرستار

سالن انتظار

سالن های انتظار اولین فضای آشنایی مراجعین با مراکز پزشکی است.به طور حتم،احساس مراجعه کننده پس از ورود به این فضااهمیت بسیاری دارد و نقش علم روانشناسی را پررنگ می کند. این فضا در عین راحتی،حالتی شاد،با استفاده از رنگ های جذاب و نورپردازی ملایم و مبلمان زیبا داشته باشد.

نکاتی در مورد فضای انتطار طراحی درمانگاه

بیمار باید در بدو ورود به سالن به آسانی و به صورت مستقیم بدون دور زدن از کنار صندلی ها یا دیگر بیماران،خود را به پذیرش برساند.

صندلی ها باید به صورتی چیده شوند که بیمار در حال نشسته و کانتر در دید مستقیم قرار گیرد.

در صورت احضار بیمار در این نقل و انتقال با کم ترین فاصله و بدون ایجاد مزاحمت برای بیماران یا کادر صورت گیرد.

در قسمتی از سالن انتظار باید فضایی باز برای پارک صنلی چرخدار در نظر گرفته شود تا بیماران بدون سد کردن راه تردد دیگران در جای خود قرار گیرند.

ورودی اختصاصی کارکنان

کلینیک پزشکان بهتر است که دارای دو در ورودی کاملا مجزا باشد.

۱.بیماران

۲.کارکنان(درمنی و اداری)

ورودیی کارکنان از طریق همچون محل استراحت یا قسمت های اداری طراحی شود.

کلینیک های بیش از ۳۰۰ متر مربع باید دو در خروجی داشته باشند.فاصله این دو در برابر است با نصف طول کلینیک در نظر گرفته می شود.

پذیرش

منشی پذیرش،مسئول تعیین وقت ملاقات بیماران است.

محل قرار گیری پذیرش باید به صورتی باشد که منشی در سه مرحله ورود-انتظار-خروج به راحتی بیماران را مشاهده کند.

بهترین حالت برای طراحی میز پذیرش:

طراحی کانتر(پیشخوان پذیرش)به شکل L یاU که امتداد یک ضلع آن در سالن انتظار و دیگری راهرو داخلی است:

۱.بیمار پس از دید پزشک،هنگام عبور از مقاب پذیرش،زمان ملاقات بعدی خود را مشخص و کارهای اداری را قبل از خروج انجام می دهد.

۲.امکان مشاهده بیمار در حین ورود،انتظار و خروج بهتر فراهم می شود.

۳.ارتباط خوبی را بین منشی،داخل کلینیک و فضای انتظار ایجاد می کند.

سرویس های بهداشتی در طراحی درمانگاه

الف) سرویس مراجعین(در ارتباط با فضای ارتباط)

-به ازای هر ۳۰ مراجعه کننده زن در روزهای شلوغ،یک توالت زنانه

-به ازای هر ۳۰ مراجعه کننده مرد در روزهای شلوغ،یک توالت مردانه

-حداقل دو توالت ویژه معلولین،یکی زنانه و یکی مردانه،علاوه بر تعداد بالا

-حداقل مساحت به ازای هر توالت معلولین ۴.۲ مترمربع

-حداقل مساحت به ازای هر توالت ۲.۵ مترمربع

ب.سرویس بهداشتی کادر(در ارتباط باکلینیک ها)

به ازای هر ۱۵ نفر کارمند یک والت و دستشویی در نظر گرفته می شود.

مطلب پیشنهادی:طراحی سرویس بهداشتی

جزوه درسی کلاس طرح۴