نورگیر چیست؟
در قسمت‌هایی از ساختمان که امکان دسترسی مستقیم به نور طبیعی وجود ندارد، نورگیر یا پاسیو طراحی می‌شود.نورگیرها فضای باز هستند که درون ساختمان جهت دریافت نور و امکان تهویه هوا احداث می‌شوند. نورگیرها باعث ایجاد روشنایی در فضاهای اصلی (پذیرایی، نشیمن و اتاق خواب) و فضاهای فرعی (آشپزخانه) ساختمان می‌شوند. برای ساخت نورگیر، معمولا از بلوک های شیشه ای استفاده می شود که باعث انتقال بهتر نور به فضای داخل ساختمان می شود. این بلوک ها به صورت کاملا شفاف طراحی می شوند و همین امر باعث انعکاس بیشتر نور از آن ها شده که در نتیجه این امر، نور طبیعی و مورد نیاز ساختمان فراهم می شود بااستفاده ازاین نورگیرها، علاوه بر روشنایی، امکان تهویه طبیعی محیط نیز فراهم می شود.
روش‌های نورگیری فضاهای داخلی ساختمان
نور طبیعی یک فضا میتواند به دو صورت تامین شود. مورد اول از طریق پنجره، نور طبیعی دریافت کند و مورد دوم نور از فضای پاسیو تامین گردد.
تعریف فضاهای اصلی و فرعی در ساختمان و ضوابط آن
منظور از فضاهای اصلی یا فرعی چیست؟ هنگام دسته‌بندی فضاها و با توجه به میزان نیاز فضا به نور طبیعی و همچنین، میزان محرمیت مورد نیاز فضا، خرده فضاهای یک ساختمان به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. در این دسته‌بندی نشیمن، غذاخوری و اتاق‌خواب‌ها در دسته اصلی و آشپزخانه در دسته فرعی جای می‌گیرند. فضاهای دیگر همچون انباری، سرویس بهداشتی و … از جمله فضاهایی هستند که تامین نور مستقیم و طبیعی جز الزامات طراحی پلان آن نیست. فضاهای اصلی، فضایی هستند که باید مستقیما نورطبیعی دریافت کنند. (از طریق پنجره در نما یا دیوارهای اصلی ساختمان و یا نورگیر)
در هنگام اجرای ساختمان، فضای فرعی، علاوه بر استفاده از نورگیر، نور خود را میتواند از طریق عمق نور ایجاد شده از فضاهای اصلی دریافت کند که در ادامه توضیح خواهیم داد. در نظر داشته باشید پلان تحویل داده شده به شهرداری در فضاهای فرعی نیز باید نورگیری مستقیم داشته باشد تا جواز را بگیرد اما در صورت اجرای متفاوت در حالت گفته شده، قابل دفاع است.
ضوابط کلی نورگیر
ضوابط طراحی نورگیر در دو دسته کلی ساختمان با متراژ بیشتر و یا کمتر از ۲۰۰ مترمربع بررسی می‌شوند.
در قطعات کوچکتر یا مساوی ۲۰۰ مترمربع
حداقل مساحت نورگیر در تهیه نقشه شهرداری در قطعات کوچکتر یا مساوی ۲۰۰ مترمربع برای فضاهای اصلی معادل %۶ (شش درصد) مساحت اصلاحی زمین میباشد.
حداقل مساحت نورگیر در قطعات کوچکتر یا مساوی ۲۰۰ مترمربع برای فضاهای فرعی معادل %۳ (سه درصد) مساحت اصلاحی زمین و حداقل عمق نورگیر ۲ متر الزامیست.
در قطعات بزرگتر از ۲۰۰ مترمربع
حداقل مساحت نورگیر در تهیه نقشه شهرداری در قطعات بزرگتر از ۲۰۰ مترمربع برای فضاهای اصلی معادل ۱۲ مترمربع و حداقل بعد نورگیر ۳ متر الزامیست.
حداقل مساحت نورگیر در قطعات بزرگتر از ۲۰۰ متر مربع برای فضاهای فرعی معادل ۶ مترمربع و حداقل بعد نورگیر ۲ متر الزامیست.
قسمت های اصلی نورگیر در فضاهای داخلی ساختمان
همانطور که گفته شد نورگیر در فضاهای داخلی ساختمان ، معمولاً مختص به سه فضای اصلی پذیرایی، اتاق خواب و آشپزخانه باید از نور طبیعی برخوردار باشند. فضاهای سرویس بهداشتی و حمام و همچنین اتاقک انباری داخل واحد لازم نیست نور طبیعی داشته باشند.
ابعاد نورگیر و مساحت لازم جهت نوردهی به فضاهای اصلی مانند پذیرایی، اتاق خواب
ب) ۶ درصد مساحت زمین
مساحت لازم نورگیرها جهت نوردهی به فضاهای فرعی از جمله آشپزخانه
الف) ۱۲ متر مربع
ب) ۳ درصد مساحت زمین
البته متراژ نورگیرها میتواند از مقدار مساحت لازم نورگیرها زیادتر باشد . حداقل مساحت لازم برای نورگیر ۴ متر مربع میباشد (یعنی در هر حالتی مساحت نورگیر نمیتواند از ۴ متر مربع کمتر باشد).
تعریف عمق نور و شرایط اعمال آن
گاهی اوقات دیده شده که در پلان‌ها، فضایی همچون آشپزخانه پنجره ندارد در عین حال این فضا باید نور طبیعی بگیرد. در این حالت از ضوابط مربوط به عمق نور باید پیروی کرد. عمق نور به این معناست که با توجه به میزانی که نور طبیعی میتواند از پنجره به داخل نفوذ کند، فضاهای آن محدوده از طریق عمق نور، نور طبیعی را دریافت خواهند کرد. در ضوابط شهرداری عمق نور حداکثری ۷ متر آمده است یعنی از ابتدای پنجره شما تا انتهای فضای دوم باید نهایتا ۷ متر فاصله داشته باشد. فرض کنید یک نشیمن با پنجره نور خود را تامین می‌کند و کمی عقب‌تر آشپزخانه‌ای طراحی شده که امکان بازشو و پنجره برای آن تعبیه نشده است. اگر فاصله ابتدای پنجره تا انتهای آشپزخانه ۷ متر باشد، هنگام اجرا و دریافت گواهی پایان‌کار، مشکلی پیش نخواهد آمد.
فواصل نورگیرها
فواصل پنجره‌های نورگیر در طبقات با بیش از یک واحد آپارتمانی به شرح زیر میباشد:
الف) حداقل فاصله پنجره های نورگیر فضای اصلی به فرعی و فضای فرعی به فرعی ۴ متر میباشد.
ب) حداقل فاصله پنجره های نورگیر فضای اصلی به اصلی ۶ متر است.
حداقل مساحت نورگیر برای واحدهای تجاری و دارای ۲۵ متر مربع است.
در بناهایی که پنجره های مجاز آنها بر اساس ضوابط و مقررات جاری طراحی و تعبیه شده و از طریق حیاط خلوت با نورگیرهای مشرف به حیاط منازل همسایگان است(با رعایت کامل طول و عرض حیاط خلوت) استفاده از پنجره های بازشو تا ارتفاع یک صد و هفتاد (۱۷۰) سانتیمتر مجاز نبوده و مالکین ملزم به استفاده از شیشه های مشجر تا ارتفاع یک صد و هفتاد (۱۷۰) سانتیمتر می باشند و در موارد بالاتر از یک صد و هفتاد (۱۷۰) سانتیمتر استفاده از پنجره های بازشو و شیشه های معمولی مجاز است.
در صورتیکه از یک نورگیر، دو یا چند واحد مسکونی مستقل نورگیری می‌کنند:
در مواردی که اتاق‌های اصلی از دو واحد مسکونی مستقل، از یک حیاط خلوت نور می‌گیرند، فاصله پنجره آنها از هم، نباید کمتر از ۶ متر باشد.
در مواردی که آشپزخانه و اتاق از دو واحد مسکونی مستقل و یا آشپزخانه آنها از یک حیاط خلوت نور می‌گیرند، فاصله پنجره‌های مقابل آنها از هم نبایستی کمتر از 4 متر باشد.
در صورت احداث بالکن داخل پاسیو، حداقل فاصله لازم اشرافیت، بعد از بالکن تا پنجره و یا بالکن مقابل، ملاک عمل است.
اگر پاسیو مسقف باشد باید حتما بازشو داشته باشد.
اگر پاسیو از زیرزمین و پارکینگ شروع شده باشد باید حتما دوربندی برای دود و صدا انجام شود.
در گروه‌های 1 تا 5 (4 طبقه‌ای) پاسیو برای فضاهای اصلی باید حداقل 12 مترمربع و با عرض 3 متر باشد.
در گروه‌های 1 تا 5 پاسیو برای فضاهای فرعی باید حداقل 6 مترمربع و با عرض 2 متر باشد.
در گروه‌های 1 تا 5 با مساحت کمتر از 200 مترمربع برای فضاهای اصلی 6 درصد مساحت زمین و برای فضاهای فرعی 3 درصد مساحت زمین باشد.
درصورتی که پاسیو به دو تصرف مستقل و جداگانه نور بدهد عرض پاسیو نباید از 3 متر کمتر باشد.
هیچگونه ستون و تیری نباید از محیط نورگیر عبور کند.
نحوه نظارت و گزارش دهی تخلف عمق نور
ناظر در مرحله سفت کاری و نازک کاری، باید از ابتدای پنجره در آشپزخانه تا انتهای پذیرایی را متر کند. اگر این فاصله بیشتر از۷متر بود، باید در گزارش به این مورد اشاره کند.
البته می تواند این مورد به صورت تخلف گزارش نشود و می توانید، بررسی خلاف بودن یا نبودن آن را برعهده شهرداری بگذارید.
شیشه پنجره‌های نورگیر طبقات به علت عدم اشراف می‌بایست به صورت مشجر اجرا شود.
