قلعه سردار اسعد جونقان
مکان : چهار محال و بختیاری – جونقان
کاربری : مسکونی – حکومتی
قدمت : قاجاریه
سبک : قاجاری ( تلفیقی )
قلعه جونقان یکی از بناهای تاریخی استان چهارمحال و بختیاری است که در شهر کوچک جونقان (جونقون) در 38 کیلومتری شهرکرد (مرکز استان) قرار دارد.
این قلعه که به کاخ سردار اسعد بختیاری نیز شهرت دارد، در واقع محل سکونت علی‌قلی خان بختیاری معروف به «سردار اسعد دوم» بوده که در سال 1318 هجری قمری توسط ایشان و بر روی بقایای منزل پدری خویش به سبک معماری نوین فرانسه ساخته می‌شود. علی‌قلی خان بختیاری خود در شهر جونقان به دنیا آمد زیرا از مدت‌ها قبل اجداد ایشان در این شهر مستقر شده بودند. حسین‌قلی خان و عموی وی (کلبعلی خان) به سبب شجاعت و سلحشوری مردم جونقان و دشت‌های کشاورزی جونقان و میزدج، این شهر را به عنوان مرکز قدرت خویش قرار دادند و همواره پیروزی‌های خود در جنگ‌ها را مدیون مردم جونقان و موقعیت خاص این شهر می‌دانستند.
قلعه جونقان دارای دو طبقه می‌باشد. طبقه فوقانی در سه جهت شرقی، جنوبی و شمالی، دارای ایوان با ستون‌های سنگی است و در مرزهای اتصال، آجرکاری‌های متنوعی دارد. این بخش از بنا اعیانی و شاه‌نشین بوده و سقف اتاق‌ها به صورت هندسی توفال‌کوبی شده است. طبقه زیرین در عمق یک متری از کف محوطه کاخ قرار دارد که ورود به آن از زیرپله‌های طبقه فوقانی امکان‌پذیر است. در این طبقه سقف تمامی راهروها و اتاق‌های منشعب، به شیوه قمی‌پوش، طاق زده شده است. هر اتاق دارای یک بخاری دیواری با گچبری ساده است. این قسمت از بنا، انبار مورد استفاده خدمتکاران بوده است.
کاخ قلعه جونقان به گواهی هانری رنه دالمانی (نویسنده کتاب از خراسان تا بختیاری)، زیبایی‌های افسون‌کننده‌ای داشته که یادآور صحنه‌های داستان‌های شهرزاد قصه‌گو در داستان‌های هزار و یک شب بوده است. این کاخ در دوران شکوه خود دارای باغ‌های پیرامونی، استخر مرکزی، سردر باشکوه، ورودی مشرف به جاده سنگفرش باستانی، آینه‌کاری و نقاشی‌های دیواری همراه با کتابخانه‌ای معظم بوده است. مدرسه اسعد نیز در ضلع غربی این کاخ همچنان پابرجاست. این کاخ اولین مکانی در اصفهان و چهارمحال بوده که به موتور برق و الکتریسیته مجهز گردیده است. در خلال جنگ جهانی اول، بسیاری از پناهندگان سیاسی از جمله علی‌اکبر دهخدا، در این کاخ مهمان مردم جونقان بودند.
این بنا در گذشته دارای محوطه‌ای وسیع‌تر از محدوده فعلی بوده که به مرور زمان و در اثر دخالت عوامل طبیعی و اجتماعی در طول صد سال گذشته و استفاده‌های نامناسب نظیر پاسگاه ژاندارمری، کتابخانه عمومی و مدرسه، دچار آسیب‌های فراوان شده و در واقع به جز قسمت شاه‌نشین اصلی، سایر قسمت‌های بنا و ساختمان‌های جانبی آن از میان رفته است.
این کاخ در دوره مشروطیت به عنوان پایگاهی برای جنبش مشروطه‌خواهی مردم جونقان و سایر نقاط بختیاری‌نشین، مطرح بوده و به همین دلیل توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، به عنوان موزه مشروطیت ایران مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
