بخش اول

ساختمان از بخش‌های مختلفی از جمله: سقف، دیوار، کف و … تشکیل شده‌ است. هر کدام از این بخش‌ها، روش‌های ساخت متفاوتی دارند که در استحکام بنا تأثیرگذارند. سقف هم انواع مختلفی دارد که هر کدام نحوه پیاده‌سازی و ویژگی‌های متفاوتی دارند. سازه‌های مختلف بر حسب اسکلتی که دارند، سقف‌های متنوعی را می‌توانند پذیرا باشند. در این مطلب، قصد داریم به معرفی انواع سقف و اینکه هر کدام از آنها چه ویژگی‌هایی دارند، بپردازیم. 

سقف دال بتنی

دال‌ بتنی به اعضای صفحه ای در بتن‌آرمه اطلاق می‌شود. اعضای صفحه بنا به تعریف اعضایی هستند که یک بعد آنها به طور قابل ملاحظه ای از دو بعد دیگر کوچکتر است مثلاً ابعاد صفحه ۲/۰×۶×۵ متر می‌باشد. چنانچه عضو صفحه‌ای در جهت عمود بر میان صفحه زیر اثربار قرار گیرد اصطلاحاً دال نامیده می‌شود. ولی اگر در صفحه میان صفحه زیر اثر بار قرار گیرد دیوار نامیده می‌شود.
دال‌های یک‌طرفه به دال‌هایی گفته می‌شود که بار را در یک جهت منتقل می‌کنند. این دال‌ها یا در دو سمت مقابل روی تیرها تکیه دارند و یا آنکه در چهار سمت روی تکیه‌گاه ها (تیرها) تکیه دارند ولی طول دال نسبت به عرض دال به حدی بزرگ است که عملاً قسمت عمده بار در یک جهت منتقل می‌شود.

این نوع سقف، جزء سقف‌های بسیار مستحکم می‌باشد و وزن بسیار بالایی دارد. از این نوع سقف بیشتر در بناهایی که از اهمیت بالایی برخوردارند، مانند نیروگاه‌ها، مراکز صنعتی بزرگ و … استفاده می‌شود. منظور از دال در این نوع سقف‌ها، بخشی است که بتن و فولاد به صورت یکپارچه استفاده می‌شوند.

ضخامت دال بتنی چیزی در حدود 10 الی 50 سانتی‌متر است و این نوع سقف از بتن و آرماتور تشکیل شده‌است. یکی از مزایای پیاده‌سازی این نوع سقف، مقاومت بالای آن در برابر زلزله است. علاوه بر این، سقف‌های دال بتنی عمر طولانی و مقاومت حرارتی و صوتی بالایی دارند.

سقف یوبوت

 سقف یوبوت نوعی از سقف‌های نوین و مدرن است که کمتر از دو دهه است در صنعت ساختمان‌سازی شناخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سقف معمولاً برای دهانه‌های بلندمدت استفاده می‌شود اما می‌توان از آن برای دهانه‌های کوچک نیز استفاده کرد. سقف‌های یوبوت (U-boot) از جمله سیستم‌های سازه‌ای بوده که در اصل از نوع دال بتنی دوطرفه مجوف (توخالی) می‌باشند. در این نوع سقف‌ها بین میلگردهای بالا و پایین نوعی بلوک توخالی که معمولاً از جنس پلی‌پروپیلن است به‌جای بتن میان سقف استفاده می‌شود. این بلوک‌های پلی‌پروپیلنی با نام یوبوت شناخته می‌شوند. در سقف‌های یوبوت ابتدا بلوک‌های خالی چیده شده و سپس اطراف آن با بتن پر می‌شود به شکلی که سطح این بلوک‌ها نیز کاملاً با بتن پوشانده می‌شود و یک سطح صاف ایجاد می‌کند. سقف یوبوت و بلوک‌ها آن در سال ۲۰۰۲ توسط یک شرکت ایتالیایی اختراع شد و همانند بلوک یونولیت به عنوان یکی از مصالح نوین برای بهینه‌سازی مصرف بتن و میلگرد، مقاومت در برابر زلزله، پر کردن دهانه‌های بلند، کاهش مصرف آرماتور و … کاربرد دارد.

سقف تیرچه بلوک

سقف تیرچه بلوک از نوع سقف بتنی است.

سازندگان در ساختمان‌سازی از این نمونه سقف استفاده می‌کنند.

نقش مهم و اساسی آن‌ها انتقال نیروهای افقی و جانبی به سایر اعضا به‌کاربرده شده می‌باشد.

سقف تیرچه بلوک درجا یکی از سقف‌های دال یک‌طرفه است که با استفاده از بلوک‌های توخالی و سبک از جنس بتن و سفال به‌منظور پرکردن سقف استفاده می‌گردد.

کاربرد همین مصالح سبک باعث کاهش بار وارده به سقف خواهد شد.

همان‌طور که گقته شد در این روش که متداول‌ترین شیوه اجرای سقف ساختمان شناخته شده است از تیرچه به‌عنوان تیر فرعی استفاده شده و بلوک ها نیز نقش باربری و سازه‌ای ندارند و تنها برای پرکردن بین تیرچه‌ها کاربرد دارند.

سقف تیرچه بلوک درجا اغلب برای ساختمان‌های بتنی استفاده می‌شود اما در دیگر اسکلت‌ها نیز کاربرد خواهند داشت.

دال با پشت بند، مجموعه‌ای از تیرهای موازی و بصورت تی شکل هستند جنس بلوک‌ها سیمانی، سفالی و پلی‌استایرن هستند که این نوع بلوک‌ها ماندگار هستند یا اینکه از نوع موقت مانند بلوک‌های فلزی، پلاستیکی یا چوبی باشند.

به‌طور کلی جنس بلوک استفاده شده باید با بتن پوششی ترکیب شیمیایی ندهد.

در سقف تیرچه بلوک پوششی، تیرچه‌‌‌ها از هم فاصله دارند و در این فاصله بلوک جای می‌دهند.

از این سقف در سازه‌های مختلفی اعم از ساختار فلزی، ساختمان‌های آجری شکل و بتنی با شرایط مختلف استفاده می‌شود.

سقف تیرچه کرومیت

سقف کرومیت نوعی سقف تیرچه بلوک است، که از تیرچه فلزی با جان باز ساخته می شود. تیرچه کرومیت، قطعاتی از پیش ساخته است که از بال تحتانی، اعضای قطری و بال فوقانی تشکیل شده و در ساخت این نوع سقف استفاده می شود. تیرچه کرومیت حالت ایستاده دارد و به همین دلیل سازه به شمع بندی نیاز ندارد.

تیرچه کرومیت به گونه ای طراحی شده که مقاومت بسیار بالایی، در برابر وزن بتن و سایر مصالح دارد. سقف کرومیت برای دهانه‌ های کوچک و متوسط مناسب است. برای دهانه ‌های بزرگتر، از سقف ‌های دال بتنی یا کامپوزیت استفاده می ‌شود.انواع سقف های کرومیت را می‌ توان بر اساس نوع تیرچه، نوع بلوک پرکننده، و نوع قالب ‌بندی تقسیم ‌بندی کرد. از لحاظ نوع تیرچه این مقاطع به دو دسته یعنی سقف کرومیت با تیرچه تکی (مناسب دهانه کوجک تا 5 متر) و تیرچه دوبل (مناسب دهانه متوسط تا 8 متر) طبقه بندی می شوند.

بر اساس نوع بلوک بندی نیز این مقاطع دارای سه نوع بلوک بتنی، سفالی و یونولیت هستند. بلوک ‌های بتنی عایق حرارتی خوبی هستند و باعث کاهش اتلاف انرژی می ‌شوند. بلوک‌ های سفالی نیز عایق صوتی خوبی هستند و باعث کاهش آلودگی صوتی می ‌شوند. در نهایت بلوک های یونولیتی هر دو خاصیت عایق حرارتی و صوتی را با هم دارند.

سقف کرومیت بر اساس نوع قالب بندی نیز دسته بندی می شود. این قالب بندی به دو شکل موقت و دائمی وجود دارد که جنس هر کدام متفاوت است. قالب بندی موقت معمولا از جنس چوبی یا فلزی و قالب بندی دائمی معمولا از جنس ورق فلزی یا فایبرگلاس ساخته می شود.

اما یکی از مهم ترین دسته بندی های انواع سقف کرومیت بر اساس مصالح مصرفی است که از مواد اولیه متفاوتی ساخته شده اند. این مواد اولیه شامل تیرچه بلوک، پلیمر (پلی استایرن) و کامپوزیت می شود.

سقف عرشه فولادی

سقف عرشه فولادی یکی از روش‌ های نوین ساخت سقف در سازه‌ های ساختمانی است که امروزه به دلیل مزایای فراوان، جایگزین روش‌ های سنتی شده است. این سیستم از ورق‌ های فولادی موجدار (گالوانیزه) ساخته می‌ شود و معمولا به همراه بتن برای افزایش استحکام و کارایی سقف به کار می‌ رود. ترکیب ورق فولادی و بتن باعث می‌ شود این نوع سقف به عنوان سقف مرکب نیز شناخته شود. سرعت نصب بالا، کاهش وزن سازه و مصرف کمتر بتن از جمله ویژگی‌ استفاده از سقف عرشه فولادی است.

این نوع سقف‌ ها که با نام‌ های متال دک و Steel Deck Roof نیز شناخته می‌ شوند، به دلیل ساختار مهندسی‌ شده و استفاده از ورق‌ های گالوانیزه، هم در پروژه‌ های ساختمانی بزرگ و هم در پروژه‌ های صنعتی کوچک قابل استفاده‌ اند. با کاهش زمان اجرا و بهبود ایمنی کار، عرشه فولادی یکی از بهترین گزینه‌ ها برای پروژه‌های سازه‌ ای مدرن است. در عرشه فولادی ازمصالحی همچون: ورق گالوانیزه ذوزنقه‌ای شکل، فلاشینگ، بتن، گل‌میخ و میلگرد تشکیل شده است. این نوع سقف این روزها بسیار در صنعت ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سقف به لحاظ وزنی سبک است و اجرای آن سرعت بالایی دارد. همزمان می‌توان طبقات مختلف را با هم اجرا و بتن‌ریزی کرد. برای اجرای این سقف نیاز به شمع‌بندی و دپوی مصالح نیست. عرشه فولادی از نظر اقتصادی هم به صرفه است. البته پیاده‌سازی این سقف معایبی همچون لرزش دارد و برای اجرای آن نیاز به افراد کار بلد است.