شانزدهمین دوره جایزه معماری آقاخان در سال ۲۰۲۵ با معرفی هفت پروژه برگزیده از سراسر جهان به پایان رسید. این برندگان معماری را ابزاری برای تقویت کثرت‌گرایی، انعطاف‌پذیری اجتماعی، گفت‌وگوی فرهنگی، دگرگونی شهری و طراحی حساس به اقلیم معرفی کردند.
برندگان به صورت مشترک جایزه‌ای یک میلیون دلاری را دریافت می‌کنند؛ رقمی که این جایزه را به بزرگ‌ترین پاداش عرصه معماری در جهان تبدیل کرده است.
معرفی پروژه‌های برگزیده
بنگلادش
- خودی‌باری اثر مارینا تبسم – طرحی تکرارپذیر با بامبو و فولاد برای جوامع آواره در برابر تغییرات اقلیمی. این پروژه در گسترش استفاده جهانی از بامبو به‌عنوان متریال پایدار نقش مهمی داشته است.
چین
- مرکز اجتماعی روستای ووسوتوی غربی در هوهوت – پروژه‌ای ساخته شده از آجرهای بازیافتی که به نیازهای فرهنگی و اجتماعی جامعه چندقومیتی، از جمله مسلمانان هویی، پاسخ می‌دهد.
مصر
- احیای دوباره اسنا – طرحی جامع برای بازآفرینی شهری با تمرکز بر گردشگری فرهنگی، مداخلات اجتماعی و اقتصادی و ارتقای کیفیت زندگی در یک شهر تاریخی.
ایران
- اقامتگاه بومگردی ماجرا در جزیره هرمز، اثر استودیوی زاو – مجموعه‌ای رنگارنگ با گنبدهای الهام‌گرفته از خاک‌های سرخ جزیره که به توسعه گردشگری پایدار کمک می‌کند.
- میدان متروی جهاد در تهران، اثر استودیوی معماری کا – بازآفرینی یک ایستگاه مترو فرسوده به‌عنوان گره‌گاه شهری پرنشاط با استفاده از آجرهای دست‌ساز محلی.
پاکستان
- ویژن پاکستان در اسلام‌آباد – ساختمانی چندمنظوره و خیریه با نمایی الهام‌گرفته از هنر بومی که آموزش حرفه‌ای به جوانان محروم ارائه می‌دهد.
فلسطین
- کابینت شگفتی‌ها – فضای فرهنگی و تولیدی ساخته‌شده با مشارکت صنعتگران محلی که به الگویی برای معماری هویت‌محور و مقاومتی تبدیل شده است.
مراسم اهدای جوایز
مراسم اهدای جایزه در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۵ در تالار ملی فیلارمونیک بیشکک قرقیزستان برگزار خواهد شد. این جایزه تنها به معماران تعلق نمی‌گیرد، بلکه شهرداری‌ها، سازندگان، استادکاران و کارفرمایانی که در تحقق پروژه‌ها نقش داشته‌اند نیز تقدیر می‌شوند.
سخنان مسئولان جایزه
شاهزاده رحیم آقاخان پنجم تأکید کرد:
“معماری امروز باید با بحران اقلیمی مواجه شود، آموزش را ارتقا دهد و به تقویت بشریت مشترک کمک کند. این جایزه نسل جدید معماران را به خلق فضاهایی الهام‌بخش و پایدار ترغیب می‌کند.”
فرخ درخشانی، مدیر جایزه، نیز گفت:
“معماری می‌تواند سرچشمه امید باشد؛ امیدی برای خلق جهانی هماهنگ‌تر در مواجهه با بحران‌های اقلیمی و اجتماعی.”
پیشینه جایزه آقاخان
جایزه معماری آقاخان در سال ۱۹۷۷ به ابتکار شاهزاده کریم آقاخان چهارم بنیان نهاده شد. این جایزه تاکنون در ۱۶ دوره برگزار شده و ۱۳۶ پروژه را به عنوان نمونه‌های موفق معماری معرفی کرده است.
امسال نیز کتابی با عنوان «خوش‌بینی و معماری» شامل پروژه‌های راه‌یافته به فینال توسط انتشارات آرکیتنگل منتشر خواهد شد. این کتاب نشان می‌دهد چگونه معماری می‌تواند سنت را از رهگذر نوآوری زنده نگاه دارد و تجربه‌های بومی را به گفت‌وگویی جهانی تبدیل کند.
