با توجه به افزایش جمعیت سالمندی در جوامع مختلف، توجه به نیازهای اولیه، سلامت جسمی و ذهنی و ارتقای کیفیت زندگی آن ها از مهمترین موضوعات مورد بحث در جوامع به حساب می آید. سالمندان نیازمند فضاها و امکاناتی متنا سب با شرایط جسمی و روحی خویش هستند،تا بتوانند احساس امنیت و امید به زندگی داشته و از این طریق علاوه بر داشتن یک زندگی بی دغدغه از دوران سالمندی خویش لذت ببرند.امروزه استفاده از فناوری ها در ساخت خانه های هوشمند، برای پشتیبانی و امنیت همه جانبه سالمندان امری ضروری می باشد. با پیشرفتهای اخیر در حوزه فناوری ها در زندگی افراد،این امکان فراهم شده است تا با طراحی و ساخت خانه ی هوشمند در راستای کمک به سالمندان قدم های مطلوبی برداشته شود.خانه های هوشمند می توانند استقلال، کارآیی، رفاه و کیفیت زندگی سالمندان را افزایش داده و از بسیاری مشکلات جسمی و روحی جلوگیری کند.پیشرفت پزشکی و بهداشتی در نیمه ی دوم قرن بیستم باعث افزایش طول عمر انسان ها شد.بنا بر آمار سازمان جهانی بهداشت تا سال ۲۰۰۰، جمعیت افراد بالای ۶۰ سال حدود ۶۰۰ میلیون نفر بوده و این تعداد در سال۲۰۲۵، به ۱/۲ میلیارد نفر خواهد رسید.
امروزه مراقبت از سالمندان برای خانواده ها یک چالش مهم محسوب می شود.به دلیل وجود عواملی همچون کوچک و هسته ای شدن خانواده ها،کار کردن همه ی افراد خانواده و تغییر نگرش افراد،در آینده ای نه چندان دور این چالش به مشکلی بزرگ تبدیل خواهد شد. یکی از راه حل های مراقبت و حمایت از این جمعیت روبه رشد،استفاده از سیستم خانه هوشمند است.یک سبستم خانه ی هوشمند متناسب با نیازهای فرد می تواند به حفظ سلامتی و رفاه و زندگی راحت تر و شادتر کمک کند.
توجه به محیط و شناخت عوامل درونی و بیرونی محیط و تکنولوژی و استفاده ازمصالح هوشمند می تواند در ایجاد محیط امن و راحت برای سالمندان تاثیرگذار باشد. با افزایش شمار سالمندان باید آگاهی معماران در لزوم طراحی فضای مناسب در جهت هوشمند سازی ساختمان برای بالا بردن رفاه ،آسایش و امنیت سالمندان افزایش یابد.
هدف ازساخت خانه های هوشمنداین است که به افراد سالخورده وناتوان کمک کنندتا آنان بتوانند تا آنجاکه ممکن است به جای استقرار درآسایشگاهها ومراکزنگهداری بطورمستقل درخانه های خودشان زندگی نمایند. پروفسور ولف به عنوان پژوهشگر این حوزه اعتقاددارد با توجه به این که تعداد ، افرادسالخورده ای که دردهه ۸۰ سالگی عمرخودقراردارند وتعداد افراد ناتوان بطور چشمگیری روبه افزایش است ، به همین علت انتظارمی رود درچنددهه آینده تقاضا برای این خانه ها شدیدا افزایش پیداکند، تاآنان بتوانندزندگی مستقل وخصوصی خودراحفظ کنند. ولف اظهارداشت که ما بایدتوانائی افرادسالخورده وناتوان رابرای زندگی درخانه های خودشان حفظ کنیم.
به علاوه برای یادآوری به کسانی که فراموش می کنندکارهای خودراانجام دهند،خانه های مراقب هوشمند می توانند ساکنین خود را از زمانهای بیماری یا خطرآگاه کنند.هرخانه هوشمندازطریق رایانه به سازمانهای دلخواه یا همسایگان وآشنایان موردنظرلینک خواهدشدتا درهنگام بروزمشکلات جدی آنان رامطلع نمایند. بخصوص افرادی که به فراموشی دچارند، بدین وسیله می توانند زندگی ایمن تری داشته باشند و امنیت آنها در منزل تا حد امکان تامین شود.
تکنولوژى ساختمان هوشمند امکانات متنوع و گسترده اى در اختیار می گذارد که هر شخص نسبت به نیاز خود می تواند از تمامی یا تنها بخشی از آن بهره مند گردد. با کمک این تکنولوژى تمامی وسایل و تجهیزات داخل ساختمان، بر حسب خصوصیات محل و نیاز استفاده کنندگان، توسط صفحه اى نمایش داده میشوند و از همانجا قابل کنترل و مدیریت هستند.
خانه هوشمند چیست؟
خانه های هوشمند با هدف ایجاد آسایش و امنیت برای کاربران به سرعت در حال توسعه می باشند. خانه هوشمند یک مجموعه خانگی مناسب است که در آن می توان وسایل را بطور خودکار از راه دور از هر مکان متصل به اینترنت در جهان با استفاده از تلفن همراه یا دستگاه های شبکه ای دیگر کنترل کرد. یک خانه هوشمند دارای دستگاههای خود از طریق اینترنت است و کاربر می تواند عملکردهایی از قبیل دسترسی امنیتی به منزل، دما، روشنایی و سینمای خانگی را کنترل کند.
دستگاه های خانه هوشمند به یکدیگر متصل شده و از طریق یک نقطه اصلی، یک تلفن هوشمند تبلت، لپ تاپ یا کنسول بازی قابل دسترسی هستند. قفل درب، تلویزیون، ترموستات، مانیتور منزل دوربین، چراغ و حتی وسایلی مانند یخچال را می توان از طریق یک سیستم اتوماسیون خانه هوشمند کنترل کرد. این سیستم بر روی موبایل یا دستگاه های شبکه ای دیگر نصب شده است و کاربر می تواند برای اجرای برخی تغییرات برنامه زمانی ایجاد کند.
بازار جهانی هوشمندسازی منزل و خانه، در سال 2016 ارزش تخمینی حدود 36 میلیارد دلار داشت و با رشد روزافزون دستگاههای مجهز به اینترنت، پیش بینی شده است که این بازار تا سال 2020 می تواند به 80 میلیارد دلاری برسد. با این حال، هوشمندسازی منزل به دلیل تسهیل، بر خلاف طبیعت مبتنی بر ضرورت، با چالش هایی روبرو شده است .
فراموش نکنیم هوشمند کردن و اتوماتیک کردن تجهیزات خانه فقط برای راحتی و آسایش بیشترنیست،بلکه با هوشمند کردن ساختمان می توان اهداف دیگری را نیز دنبال کرد.محققان در زمینه خانه هوشمند علاوه بر ایجاد آسایش و آرامش بیشتر به ایمن کردن بیشتر ساختمان، بهینه سازی انرژی و اهداف دیگر مدیریتی هوشمند سازی ساختمان را انجام می دهند.
خانه هوشمند از آن دسته از مزیت هایست که خیالتان را از بابت روشن ماندن چراغ، اجاق گاز یا سایر دستگاه ها راحت می کند بدین صورت که دیگر نیازی نیست نیمه مسیر به خانه بازگشت و به راحتی میتوان از فواصل دور روی لوازم خانه مدیریت و نظارت داشت. بنابراین با دارا بودن یک خانه هوشمند بدون نگرانی از شرایط خانه می توان خانه را ترک کرد و از مکان دیگر به کنترل محیط خانه پرداخت .
خانه های هوشمند از فناوری برای انجام کارهای منزل و فعالیت ها بصورت کاملاً اتوماتیک بدون کوچکترین مداخله کاربران استفاده می کنند. این سیستم ها به افراد این امکان را می دهند برای انجام فعالیت ها، از کنترل از راه دور استفاده کنند. هدف خانه هوشمند کمک به خلق یک خانه با کاربری راحت تر، لذت بخش تر و سالم تر برای زندگی می باشد.
خانه های هوشمند و سالمندانِ در خانه
خانه هوشمند برای سالمندان و یا افراد ناتوان که در اصطلاح تجهیزات هوشمند کمک کننده نامیده می شوند، بکار می روند و همان اهداف را دنبال می کنند، اما بایستی اضافه کنیم که این خانه های امن تر به سالمندان این امکان را می دهند که زمان بیشتری را به تنهایی در خانه بتوانند سپری کنند.
مقوله سالمندان در خانه، یک روند روبه رشد می باشد که بر روی نگهداری سالمندان برای مدت بیشتری در خانه با افزایش سن تمرکز کرده است. یکی از المان های اصلی این موضوع، با کیفیت نگه داشتن سطح زندگی این افراد می باشد. با ترکیب سیستم های خانه هوشمند با ایده سالمندانِ در خانه، سالمندان می توانند لذت و راحتی بیشتری را در خانه هایشان تجربه کرده و همچنین امنیت خانه مانند سایر عوامل دیگر نیز افزایش یابد.
مزایای خانه هوشمند برای افراد سالمند
خانه های هوشمند برای افراد سالخورده در خانه می توانند به بالابردن سطح کیفی زندگیشان کمک شایانی بکند، بویژه زمانی که با سایر تکنولوژی های دیگر ترکیب شده باشد. بسیاری از این راهکارهای ارائه شده حال حاضر، برای تعدادی از مثال های زیر در حال تکمیل شدن می باشند و هنوز به مرحله امتحان و تست نرسیده اند. بهرحال، تکنولوژی که از این فعالیت ها پشتیبانی می کند به سرعت در حال تغییر می باشد. خانه های هوشمند می توانند بسیاری از وظایف را انجام داده و در طی این سالها بهبود بسیار یافته اند.
کاهش وابستگی و افزایش ایمنی در سالمندان
به طورکلی خانه هوشمند را به عنوان اقامتگاهی مجهز به فناوری می دانیم که نظارت بر بهبود کیفیت زندگی و استقلال جسمی دارد. بنابراین ما به دنبال شیوه های خلاقانه ای با استفاده از فناوری اطلاعات برای تقویت استقلال و کیفیت زندگی سالمندان هستیم. خانه هوشمند به کسانی که دارای اختلالات شنوایی، بینایی یا شناختی و… هستند، کمک می کند تا کارها را به صورت مستقل انجام دهند.
عملکرد خانه هوشمند می تواند تا حد زیادی برای تأمین نیازهای سالمندان گسترش یابد. این عملکرد چند منظوره خانه هوشمند دلالت بر تنوع و همچنین انعطاف پذیری دارد. پروژه های بی شماری شامل فناوری خانه هوشمند برای سالمندان در سراسر جهان با هدف کاهش سطح وابستگی و افزایش ایمنی اجرا شده است.
از مهم ترین آسیب سالمندان در خانه به زمین خوردن در منزل و سوختگی با آتش که بیشتر به علت فراموش کردن خاموش کردن اجاق گاز یا شعله ها است اشاره کرد.سالمندانی که در خانه های هوشمند زندگی می کنند به دلیل وجود سنسورهای حساس و یاداورها از بروز مشکلات این چنینی جلوگیری می شود. درصورت به وجود آمدن مشکلاتی همچو آتش سوزی پس از قطع شیرگاز،آب پاشی و بازکردن پنجره ها توسط سیستم با فوریت ها و خانواده سالمند تماس می گیرد
افزایش طول عمر سالمندان
خانه هوشمند می تواند باعث افزایش طول عمر سالمندان در جامعه مدرن شود که در آن فناوری های دیجیتال می توانند راه حل های مورد نیاز را ارائه دهند. در واقع زمانی که کیفیت زندگی و امنیت سالمندان بالا برود، امید به زندگی و طول عمر آنان نیز به تبع افزایش پیدا خواهد کرد.
سرگرمی و فعالیت های اینترنتی
برای افراد سالخورده ای که از آنلاین بودن لذت می برند، فعالیتهای گروهی برای آنها وجود دارد که از طریق کامپیوترها، لب تاپ ها، تبلت ها و یا گوشی های هوشمند بتوانند از بازی های آنلاین، شبکه های اجتماعی و سایر وب سایت ها لذت ببرند. ویدیو و سیستم های صوتی در هر اتاقی برای دیدن فیلم های آنلاین ، عکس ها و موسیقی در نظر گرفته شده اند.تجهیزات متصل به اینترنت در این خانه ها می توانند در شبکه های خانگی قرار گیرند، مانند تجهیزات متصل به ایمیل ، تلویزیون ها، استریوهای پخش کننده موسیقی و بسیاری از این موارد.
نظارت بر مراقبت های بهداشتی
نظارت از راه دور بر مراقبت های بهداشتی همچون یادآوری داروها، آزمایشات پزشکی روزانه، هماهنگی مراقبت های پزشکی،ارائه خدمات پزشکی و مراقبت از راه دور، هماهنگی و ارائه خدمات خانوادگی ،ارتباطات روابطی که باعث پیشگیری و مبارزه با تنهایی و افسردگی سالمندان خواهدشد از یک طرف و امنیت خانه جلوگیری از سقوط، امنیت روشنایی و عدم ترس بابت تاریکی و تنهایی از جمله مزیت های دیگر خانه های هوشمند برای سالمندان است.
ویژگی های سیستم خانه هوشمند
سیستم حفاظتی_سلامتی
دستبندهای مخصوصی که ضربان قلب،وضعیت تنفس و دمای بدن را مشخص می نمایند. این حسگرها می توانند داده های موقعیت فرد در یک بازه زمانی مشخص کند،مانند تعداد مراجعات به سرویس بهداشتی یا می توان همراه با حسگرهای دیگر برای توسعه دستیابی به الگو های فعالیتی استفادده شوند،به عنوان مثال اگر یک سالمند مستقر در خانه هوشمند زمان زیادی را در سرویس بهداشتی بگذراند و حسگرها هیچ حرکتی را شناسایی نکنند،به پرستار آن سالمند هشدار داده خواهد شد.
ویا حتی با استفاده از دوربین ها افراد خانواده یا پرستار سالمند که در خارج از خانه هستند می توانند سالمند را ببینند و از سلامتی فرد آگاهی کامل داشته باشند.به صورت مثال اگر سالمند زمین بخورد یا دچار حمله قلبی شود علاوه بر اعلام هشدار حسگرها افراد خانواده می توانند او را تا رسیدن نیروی امداد تماشا کنند و یا حتی با استفاده از اسپیکرها با او صحبت کنند.
سیستم اعلام حریق
افراد سالمند به دلیل فراموشی بیشترین آسیب با آتش سوزی را دارند با بهره گیری از سنسورهای مربوط به شناسایی حریق از جمله دود ،شعله،مونوکسید کربن و… و یکپارچه سازی در سیستم هوشمند می تواند حریق را تشخیص داده و عملکرد های زیر را پیشه میگیرد:
1.قطع گاز ورودی منزل به وسیله شیر برقی قطع کننده گاز.
2.قطع برق ورودی ساختمان برای جلوگیری از خاموش و روشن کردن لامپ.
3.اعلام هشدار روی پنل های داخل واحد و روی گوشی های موبایل از طریق اپلیکیشن اینترنت و پیامک.
4.بازکردن پنجره ها و پرده های برقی.
5.خاموش کردن تهویه و سیستم سرمایش،گرمایش هوشمند ساختمان.
کنترل هوشمند نور
در خانه های کلاسیک افراد برای روشن یاخاموش کردن لامپ ها باید به محل کلیدها مراجعه کنند،این کار برایافراد سالمند به دلیل ضعف های حرکتی_مفصلی کار سختی است،در خانه های هوشمند سالمندان به آسانی درحالی که درجای خود به استراحت می پردازند و یا حتی خارج از خانه هستند،چراغ ها،لوازم صوتی و تصویری را روشن یا خاموش کنند.آنها با استفاده از پنل های کنترل می توانند پنل های هوشمند را باز یا بسته کنند.
کنترل هوشمند دما
افراد سالمند تحمل چندانی در برابر سرما یا گرمای فصل ها را ندارند،برای جلوگیری از بیمار شد،باید در یک دمای ثابت باشند.کنترل خودکار در فصول مختلف و ثابت نگهداشتن دما با استفاده از حسگرهای تعیین کننده دما،از بیمار شدن فرد سالمند جلوگیری می گردد .
سیستم یاداورها
به دلیل کاهش حواس در افراد سالمند بسیاری از سالمندان زمان مصرف دارو ها،تاریخ های مهم مثل نوبت معاینه پزشکی و کارهای مهم رافراموش کنند،که باعث آسیب به آنها می شود امادر خانه های هوشمند سیستم یاداور کارها را مانند یک الارم صوتی یا حتی تصویری به آنها یادآوری میکند.
سیستم تغذیه گیاهان و حیوانات
همان طور که قبلا هم اشاره شده انجام بعضی از کارها به صورت لحظه ای یا مداوم به دلیل ضعف های حرکتی_مفصلی و یا فراموشی برای سالمندان ممکن است سخت باشد،مثلا آبیاری گیاهان می تواند به صورت خودکار و اتوماتیک با زمان بندی طی هفته یا حتی اندازه گیری میزان رطوبت خاک انجام شود،یا غذا_آب حیوانت خانگی طی زمان بندی مشخص شده با استفاده از لوله های انتقال غذا_آب به ظروف حیوان انتقال یافته است.
نمونه های خانه هوشمند:
ساختمان مسکونی پاسداران – تهران:این ساختمان توسط شرکت خانه های هوشمند پلان تجهیز شده است.
در این پروژه از هوشمند سازی های شاخصی همچون:
-دارای سیستم روشن هوشمند
– کنترل سیستم سرمایش و گرمایش به صورت ON/OFF
– کنترل هوشمند تمامی تجهیزات سینمای خانگی و تلویزیون
– امکان کنترل تمامی تجهیزات هوشمند با استفاده از ریموت کنترل و صفحه کلید
برج مسکونی سعادت آباد – تهران: این ساختمان هم همچو قبلی توسط شرکت خانه های هوشمند پلان تجهیز شده است.
– کنترل هوشمند موسیقی
– کنترل هوشمند پرده برقی بالارو
– کنترل هوشمند تمامی تجهیزات سینمای خانگی و تلویزیون
– مجهز به سیستم روشنایی هوشمند با قابلیت Standalone
– کنترل سیستم سرمایش و گرمایش داکت اسپلیت به صورت ON/OFF
– کنترل تجهیزات هوشمند با استفاده از ریموت کنترل هوشمند، اپلیکیشن
خانه هوشمند نوعی فناوری در حال بهبود است،که به دنبال راهکارهایی برای بهتر کردن و بالا بردن سطح کیفی زندگی ها است. خانه هوشمند علاوه بر تامین امنیت و راحتی موجب صرفه جویی انرژی،دسترسی مرکزی همه جانبه و افزایش ارزش ساختمان ها خواهد شد.بنابراین استفاده از فناوری ها در خانه ی افراد سالمند موجب خواهد شد تا زندگی سالمندان و حتی کسانی که از نظر جسمی و شناختی محدودیت هایی دارند بهبود یابد.از مهمترین مزایای خانه های سالمندان می توان به مراقبت های بهداشتی نظارت از راه دور، یادآوری داروها آزمایشات پزشکی روزانه، هماهنگی مراقبت های پزشکی، ارانه خدمات پزشکی و مراقبت از راه دور، هماهنگی ارائه خدمات خانوادگی، ارتباطات روابط پیشگیری، و مبارزه با تنهایی و افسردگی ، امنیت خانه ،جلوگیری از سقوط، امنیت روشنایی،ایجاد تنوع وسرگرمی به وسیله امکانات اینترنتی می توان نام برد.
تحریریه گروه معماری هورنو
منبع : arel.ir
