اقليم معتدل و مرطوب كرانه جنوبي يا خزر سرزميني است بين درياي مازندران و كوه هاي البرز که با وجود عرض نسبتاً كم، از دو ناحيه تقريبا مجزا تشكيل شده است:

1) ناحيه جلگه اي شامل كشتزار هاي وسيع و شهر هاي بزرگ كه در امتداد دريا گسترش يافته است.

2) ناحيه كوهستاني پوشيده از درختان جنگليدر

برای خواندن مطالب مربوط به معماری ایرانی لینک روبرو را کلیک کنید: پلان خانه های سنتی ایرانی

شرایط اقليم معتدل و مرطوب

کليات شرايط اقليم معتدل و مرطوب به شرح زير مي باشد:

۱) بارندگي زياد در تمام طول سال خصوصاً در فصول پاييز وزمستان.

۲) رطوبت نسبتاً زياد در تمام فصول سال

۳) اختلاف كم درجه حرارت بين شب وروز به دليل وجود درياي خزر و رطوبت بسيار زياد هوا

۴) پوشش وسيع نباتات

طراحي اقليم معتدل و مرطوب

الف) بافت شهري و روستايي

هواي مرطوب از هواي خشك سنگين تر است و در قسمت زيرين هواي خشك قرار می گیرد.براي جلوگيري از ساكن شدن رطوبت بيش از حد، بايد از جريان هوا حداكثر استفاده صورت گيرد.لذا ساختمان هاي اين منطقه، با حياط ها و فضاهاي باز و وسيع كه حصار دور اين فضاها اغلب كوتاه تر از قد انسان است، از هم جدا مي شوند تا از جريان هوا و كوران و نيز از طبيعت زيبا وسرسبز منطقه استفاده كنند.

ویژگی بافت شهری و روستایی مناطق معتدل 

خصوصيات كلي بافت شهري و روستايي در اقليم معتدل و مرطوب بشرح زير است:

۱) بافت شهري و روستايي به صورت باز و گسترده

۲) فضاهاي شهري نسبتا وسيع

۳) محوطه ها با ديوار هاي كوتاه

۴) كوچه ها نسبتا عريض

۵) ساختمان ها جدا از هم، در مراكز شهري متصل

فرم بنا در مناطق معتدل و مرطوب

خصوصيات كلي فرم بنا در اقليم معتدل و مرطوب:

۱) بام ساختمان به شكل شيبدار

۲) ايوان در اطراف ساختمان.

۳) شكل ساختمان به صورت برونگرا .

۴) عدم وجود زيرزمين. (بدليل رطوبت زياد)

۵) كف طبقه همكف بالاتر از سطح طبيعي زمين.(بدليل استفاده از جريان باد و از بین رفتن رطوبت)

۶) استفاده از تهويه دو طرفه هوا

در اقليم معتدل و مرطوب از بام هاي شيب دار كه موجب جابجائي هوا و هدايت آب به اطراف خانه ها است، استفاده مي شود.معمولا از سمتي كه باد غالب(قسمت غربي ساختمان) مي وزد،بام را تا ارتفاع پايين تري ادامه مي دهند تا از برخورد كج باران با ديوار جلوگيري شود. در قسمت جنوبي ساختمان به منظور استفاده از نور و حرارت آفتاب ، بام فقط عملكرد سايه بان بر روي ايوان را دارد و تا ارتفاع پايين ادامه نمي يابد.

برای خواندن مطالب مربوط به معماري ايراني لینک روبرو را کلیک کنید: ویژگی های معماری ایرانی ، هنر معماری ایران

نمونه هاي بسيار خوب ساختمان هاي مسكوني اين منطقه كه بطور كامل با اقليم معتدل و مرطوب منطقه هماهنگي دارد و با مصالح بومي و گياهي بنا شده است، را مي توان در جلگه “بيه پيش” در شرق رودخانه ي سفيدرود ملاحظه كرد. اين ابنيه از نوع گالي پوش خانه با ديوار نفاراند كه بهترين نمونه ي يك ساختمان سنتي براي منطقه باراني و مرطوب مي باشند. مصالح آن گياهي و خاك و سنگ است كه در محل به وفور يافت مي شود.

مصالح مناطق معتدل و مرطوب

چوب

بدليل حاصلخيزي منطقه و وجود كشتزارها و جنگل ها و دسترسي آسان به گياهان ،استفاده از مصالح نباتي مقرون به صرفه است. در اين كناره چوب مصالح عمده جهت سازه و پوشش بنا مي باشد.چوب ها به دو دسته سخت و نرم تقسيم مي شوند .از چوب سخت به دليل مقاومت خوبش در مقابل رطوبت و موريانه در قسمت پي و زيرسازي ساختمان استفاده مي شود و برايتيرهاي اصلي ، خرپا و ستونهاي نما از چوب نرم استفاده مي كنند.

نكته مهم در مورد كيفيت چوب، زمان بريدن آن است كه در اين منطقه معمولا پاييز و يا زمستان است. از اين رو در نماي اصلي بنا و اتاق هاي پذيرايي به كار مي رود.

سنگ

از مصالح نوع سنگي مثل سنگ و خشت و سفال نيز در كنار ساختمان هاي تماما چوبي استفاده شده است. در روستاي آهندان در نزديكي لاهيجان كه در دامنه كوه قرار گرفته ، از سنگ وگل در كرسي چيني كمك گرفته شده است.

طناب هاي گياهي

در اين كناره براي اتصالات اجزا به جاي استفاده از ميخ و سيم هاي فلزي ، ازطناب هاي گياهي استفاده مي شده است. متداول ترين اين طناب ها “وريس” است كه از تاب گياهي است كه مثل پيچك دور درختان مي پيچد. « كٌتوس ». دادن ساقه هاي برنج بافته مي شودكتوس نسبت به وريس محكم تر و ضخيم تر بوده ، به همين دليل از آن جهت بستن چوب هاي خرپا استفاده مي شود. از ديگر طناب هاي گياهي مي توان به ” لَرَك كولو “عسل ما اشاره كرددر كرانه درياي خزر به لحاظ رطوبت و يا بارندگي بسيارزياد راسته هاي بازار غالباً فاقد طاق هستند و فقط بام شيبدار حجره ها از دو طرف تا حدودي فضاي بالاي راسته ها رامي پوشاند. …همچنين كف راسته هاي بازار معمولاًاز دو طرف قدري به سمت وسط راسته شيب دارند تا آب باران به مجراي باريكي كه از وسط راسته مي گذرد هدايت و نهايتاً به نهر يا رودخانه ريخته شوند.

مقالات پیشنهادی:

اقلیم گرم و مرطوب|طراحی اقلیمی

اقلیم  کوهستانی وسرد|طراحی اقلیمی

اقلیم گرم وخشک|طراحی اقلیمی