اقليم و شرايط آب و هوايي نقش بسيار مهمي را در زندگي انسان ها ايفا مي کنند. اين نقش در طراحي خانه ها و بناها و شکل دهي به سکونتگاه هاي انسان ها بسيار بارز مي باشد. اين تحقيق به دنبال بررسي چگونگي تطبيق معماري و اقليم در شهر کاشان و چگونگي توجه به شرايط آب و هوايي در ايجاد خانه هاي شهر کاشان مي باشد. براي انجام اين تحقيق از داده هاي اقليمي ايستگاه سينوپتيک شهر کاشان در يک دوره 30 ساله استفاده شده است. روش انجام اين تحقيق توصيفي- تحليلي و بررسي خانه هاي شهر کاشان مي باشد. نمودار بيوکليماتيک ساختماني گيوني نشان مي دهد، شرايط بيوکليماي ساختماني شهر کاشان در ماه هاي ژانويه، فوريه و دسامبر خارج از محدوده H قرار دارد و در اين شرايط براي ايجاد شرايط آسايش حرارتي در داخل ساختمان ها نياز به استفاده از وسايل گرمازا مي باشد. در ماه جولاي با توجه به بالا بودن دماي هوا و نبود رطوبت در هوا، براي ايجاد شرايط مطلوب آسايشي در داخل بناها نياز به تزريق رطوبت از طريق وسايل مکانيکي مانند کولر آبي مي باشد. در اين ماه شرايط بيوکليمايي داخل بناها در محدوده EC در ديگر ماه هاي سال با استفاده از مصالح مناسب و رعايت اصول طراحي اقليمي مي توان، شرايط اقليمي و محيطي را با توجه به آسايش حرارتي انسان در داخل ساختمان ها تنظيم نمود. به طور کلي با بررسي ويژگي هاي اقلیم و معماری شهر کاشان نشان داد که استفاده از شرايط محيطي براي ايجاد آسايش در داخل بناها از اهداف مهم طراحي بوده و هر يک از اجزاي ساختمان به نوعي همساز با شرايط اقليمي مي باشد.
برای خواندن مطالب مربوط به معماری ایرانی لینک روبرو را کلیک کنید: پلان خانه های سنتی ایرانی
بعضی ویژگی های اقلیم و معماری شهر کاشان
معماري ايراني كه ابتدا در محدوده ي فلات ايران و سپس در حوزه نفوذ فرهنگ ايراني شكل گرفت، همچون همه ي معماري هايي كه ريشه در فرهنگ بومي دارند، به اقليم توجه داشته و تا پايان دوره ي قاجار آثار با ارزشي از خود به جا گذاشته است.
بررسي نمونه هاي به جا مانده در اقلیم گرم و خشک نشان مي دهد:
رنگهاي به كار رفته در تزيينات ساختمانها متأثر از ويژگي هاي اقليم گرم و خشك بوده اند.
مصالح ساختمانها، علاوه بر توانايي هاي سازه اي و توجه به مسائل اقتصادي و تأمين مصالح از نقاط نزديك، بهترين شكل بهره برداري از انرژي محيط بري را نشان مي دهند.
سازه هاي طاقي در اين بناها نشان دهنده ي رابطه ي اقليم و معماري هستند.
حتي در نقوش تزييني رد پاي خورشيد را به عنوان مهمترين عامل اقليمي در نقوشي با نام شمسه و چرخ خورشيد مي توان ديد.
در ادامه به بررسي فضاهايي مي پردازیم كه به طور مشخص به دليل ويژگي هاي اقليمي شكل گرفته اند و اقليم در آنها موضوع اصلي بوده است. نام اغلب اين فضاها از همين ويژگي اقليمي آنها گرفته شده است، مانند اتاق كرسي، زمستان نشين، سردابه و …
۱.گودال باغچه
گودال باغچه يا باغچال در وسط حياط مركزي ساخته مي شده و يك طبقه در داخل زمين فرو مي رفته است. نمونه هاي اين فضا در اقليم هاي بسيار خشك كويري از جمله در كاشان، نايين و يزد ديده مي شود. گودال باغچه علاوه بر تأمين خاك مورد نياز خشت هاي استفاده شده در بنا، امكان دسترسي به آب قناط را هم فراهم مي كرده. اين مساله، در شهر هايي مثل نايين كه يك شبكه ي پيچيده ي قنات داخل شهر داشته اند بسيار مهم بوده است. بنابر اين معمولاً در گودال باغچه آب رواني مي بينيم كه حوض مياني را پر مي كرده و سر ريز آن به خانه هاي ديگر مي رفته است. در حاشيه ي اين حياط اغلب رواق و گاه چند اتاق به شكلي نيمه باز ساخته مي شده و كاشت درخت انار، پسته و انجير در اين گودال باغچه ها مرسوم بوده است. با توجه به كوچكتر و پايين تر بودن اين حياط ها و استفاده از رطوبت و خنكي زمين، علاوه بر رطوبت گياهان و خنكي آب، در واقع فضايي به مراتب اقليمي تر از حياط شكل مي گرفته است.
گودال باغچه ي خانه ي پير نيا در نايين و مسجد مدرسه ي آقا بزرگ در كاشان نمونه هاي خوبي از اين فضاها هستند.
معماری خانه طباطبایی ها به شیوه گودال باغچه متقارن و درون گرا است، در کویر خانه ها را گود می ساختند تا بنا عایق حرارت و صدا بوده ودسترسی به آب قنات هم راحت تر و در مقابل زلزله مقاوت تر باشد.
برای خواندن مطالب مربوط به معماري ايراني لینک روبرو را کلیک کنید: ویژگی های معماری ایرانی ، هنر معماری ایران
مسجد مدرسه آقا بزرگ
۲.بام در اقلیم و معماری شهر کاشان
بام در اقلیم و معماری شهر کاشان به جرأت بخشي از فضاي زندگي است و علاوه بر وجود حجم هاي پيچيده و زيبا، به عنوان حياط هم مورد استفاده قرار مي گرفته است. در شهرهايي چون نايين در برخي از بناها با ديوار هاي صندوقه چيني شده، اطراف بام را تا حدود يك متر و نيم بالا آورده و نوعي حياط در بام بوجود مي آوردند كه در شب هاي تابستان براي خواب استفاده مي شده است. همچنين اين ديوارها با سايه اندازي بر بخشي از بام در ساعات مختلف روز نقش اقليمي ثانويه اي نيز داشته اند. چنين فضاهايي در مساجد نيز مورد استفاده بوده است. در مسجد سپهسالار در بالاي بام وضو خانه اي كه چهل شير نام دارد، اين فضا به همين شكل وجود دارد. نمونه ي ديگر خانه ي عباسيان كاشان با چنين حياطي در بام است كه در آن معماران با قاب بندي هاي ظريف از مشبك آجري، امكان تهويه را نيز فراهم آورده اند.
۳.زمستان نشين
اگرچه زمستان نشين پيش از آنكه نام فضاي معيني باشد، به همه ي فضاهايي كه در وجه شمالي حياط ساخته مي شوند تا از آفتاب زمستان كه با زاويه اي مايل به درون اتاقها مي تابد استفاده كنند، گفته مي شود اما مجموعه ي معيني از فضاها با رابطه اي خاص، مجموعه ي فضاهاي زمستان نشين را تشكيل مي دهند كه عبارتند از سه دري، پنج دري و شكم دريده، كه روي محور اصلي قرار مي گرفته اند و دو فضاي ارتباطي كه مي توانند راهرو يا تختگاه باشند و گوشواره هايي كه از سه دري، اتاق ارسي يا تهراني و اتاق دو دري تشكيل شده اند و گوشه هاي اين بخش را تشكيل مي دهند.
فضاي اصلي زمستان نشين روي محور اصلي قرار گرفته و براي ورود بيشتر نور خورشيد اغلب پنجره هاي آنرا از ارسي هاي بزرگ مي ساخته اند. داخل فضاهاي مركزي با توجه به بسته بودن فضا، تزيينات پيچيده اي چون قطارهاي مقرنس و آيينه كاري هاي بسيار پيچيده ديده مي شود.
۴.تابستان نشین
تابستان نشین نیز موقعیتی مانند زمستان نشین دارد با این تفاوت که در وجه جنوبی حیاط قرار گرفته است تا در تابستان از تابش مستقیم آفتاب در امان بماند و روی محور اصلی آن معمولاً فضای نیمه باز با تالار قرار می گیرد. این تالارها و ایوان ها جز در مواقع بسیار سرد سال مهمترین فضایی زندگی در خانه بوده اند، و اگرچه همیشه تزیینات داشته اند، اما با توجه به باز بودن و نفوذ گرد و خاک، از تزیینات بسیار پیچیده در آنها پرهیز و به نقوش ساده ی گچی در ترکیب با آجر یا سیم گل قناعت می شده است.
حسینیه ی خانه ی بروجردی ها که فضای بسیار پیچیده با تزیینات ترکیبی کم نظیری در تابستان نشین آن دیده می شود، از نمونه های استثنایی این مجموعه فضا است. در شهرهای سرد سیری چون تبریز، زنجان، اردبیل، عملاً وجه تابستان نشین از بنا حذف شده و فضای نیمه باز ایوان را هم ندارند.
خانه بروجردی ها
۵.اتاق کرسی
این اتاق در مجموعه ی زمستان نشین و اغلب در گوشه های این بخش که در و پنجره ی کمتری به حیاط دارند، ساخته می شده تا در زمستان با بستن در و پنجره ها بتوان آنرا گرم کرد. در وسط اتاق، چال کرسی قرار داشته و ابعاد اتاق تابع ابعاد کرسی بوده، چون دیواره های آن برای تکیه دادن مورد استفاده قرار می گرفته اند. این فضا در همه خانه های اقلیم سرد و کوهستانی وجود دارد. این اتاق در مناطق پر شیب در پشت اتاق ها و داخل کوه کنده می شده و فاقد پنجره بوده است. این بخش در خانه هایی که حیاط بیرونی داشتند، گاه روی محور اصلی که شکم دریده یا چلیپا بوده نیز قرار می گرفته است. در خانه ی حیدرزاده تبریز اتاق کرسی الگوی شکم دریده دارد. که با توجه به استفاده ی این اتاق در شب و در بخش های خصوصی خانه تزیینات مفصلی ندارد. در خانه ی پیرنیا در نایین این اتاق با استقرار در محور اصلی، تزییناتی بسیار ظریف با لایه کاری گچی دارد.
۶.حوض خانه و سرداب در اقلیم و معماری شهر کاشان
اگرچه گاه به تالار اصلی تابستان نشین نیز گفته می شود، اما به طور مشخص زیرزمینی است که در زیر تابستان نشین ساخته شده و مانند ایوان، فضایی نیمه باز است و اغلب یک حوض نیز دارد. در خانه عباسیان کاشان، نمونه های عالی حوض خانه و سرداب وجود دارد. در کاشان فضاهای بسیار متنوعی با عنوان حوض خانه در طبقه همکف یا زیر زمین یا در گوشه ها به چشم می خورد. در این شهر به زیرزمین های گود که در زیر هریک از وجوه ساختمان مخصوصاً تابستان نشین ساخته می شود و اغلب الگوی شکم دریده دارند، سرداب می گویند. در شهرهایی چون تبریز که فاقد تابستان نشین هستند، حوض خانه در زیر فضای اصلی زمستان نشین با در و پنجره ساخته می شود.
در کاشان فضاهای حوض خانه وسرداب معمولاً تزیینات یزدی بندی و با مصالح گچ یا سیمبل دارند. در مقابل در تبریز تزیینات آجری مخصوصاً با آجرهای رنگی و استفاده از کاربندیهای پیچیده در مرکز فضا بسیار رایج است. مهمترین الگوی مورد استفاده در حوض خانه ها، شکم دریده است. معمولاً امتداد بادگیرها به این فضا می رسد و عبور باد از روی آب حوض، هوایی لطیف در این فضا بوجود می آورد.
۷.پایاب
محل دسترسی به آب قنات در حیاط خانه ها و مساجد است و نمونه های عمومی آن نیز در شهرهایی همچون نایین و اقلیم و معماری شهر کاشان به چشم می خورد. الگوی معمول آن هشتی است که با اتاق ترکی یا کلمبه پوشانده و در مسیر قنات در مرکز آن یک حوض ساخته می شود. نکته اقلیمی، هوای بسیار خنک آن در تابستان است که علاوه بر استفاده به عنوان یخچال برای نگهداری مواد غذایی، در مواردی برای خواب نیم روزی نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.
احتمالاً می توان بین پایاب و پادیاو رابطه ای برقرار کرد، فضایی که به گفته ی استاد پیرنیا با مهاجرت به اروپا پاسیو را بوجود آورده است. نمونه های عالی پایاب در مسجد جامع نایین، مسجد جامع نطنز، مسجد جامع یزد و خانه های تاریخی یزد از جمله خانه ای که امروز به هتل کهن کاشانه تبدیل شده دیده می شود.
۸.بادگیر
در تابستاناقلیم و معماری شهر کاشان ،نشین خانه های حاشیه کویر یا حاشیه دریای جنوب، علاوه بر تالار اصلی، در برخی موارد گوشواره ها نیز از جریان هوای بادگیر استفاده می کرده اند. اتاق بادگیر به هر فضایی در طبقه اول تابستان نشین که از هوای بادگیر استفاده کند گفته می شود. تزیینات این فضا همچون تزیینات ایوان است.
خانه عامری ها
۹.شاه نشین:
قسمتی از تالار که سطح آن بالاتر از قسمت های دیگر است و در صدر قرار دارد، و مخصوص نشستن بزرگان است. شاه نشین در معماری ایرانی قسمتی است که در شمال اندرونی قرار میگرفته و آفتاب خور بوده، بزرگتر و به آن سه دری یا پنج دری نیز گفته می‌شود. شاه‌نشین اتاقی است با ارتفاع نسبتاً بلند که معمولاً ارتفاع آن دوبرابر دیگر اتاق‌های خانه بود، در قسمت بالای این ارتفاع، سقف نیم گنبدی قرار می‌گرفت و چون ارتفاع زیاد بود باعث خنک شدن اتاق می‌شد.
شاه نشین‌ها با تزئینات خاصی نظیر نقاشی، شیر و شکر در زیر گنبد و در زمان قاجار با آیینه کاری همراه بود. گچ بری‌های نفیس به همراه تندبری‌ها در اطراف اجاق و نقاشی‌های شیشه‌ها نیز از جمله این تزئینات به‌شمار می‌رفت. یک ارسی (پنجره) بالا رو، با شیشه‌های رنگی همراه با الحاقات مربوط به آن نیز در اتاق شاه‌نشین وجود داشت که اغلب سه دری یا پنج دری بود. درست در مقابل شاه‌نشین یک حوض بزرگ ساخته می‌شد و چون آب ذاتاً خنک است، باعث می‌شد هوای مطبوعی در اتاق جریان یابد؛ به این ترتیب که هوای داغ به سمت بالا و طاق نیم گنبدی می‌رفت و هوای سرد بین شاه‌نشین و حوض در جریان بود.
از سوی دیگر به دلیل آنکه شاه‌نشین آفتاب خور و مایل به حوض است، اشعه‌های آفتاب که به سطح آب برخورد می‌کرد، با زاویه‌ای شکسته شده و به ارسی برخورد می‌کرد و باعث می‌شد، صفحه‌ای با شیشه‌های رنگی منقوش روی سقف انعکاس یابد و همانند پروانه‌هایی در بالای سقف با حرکت آب به حرکت درآید. همچنین هم‌زمان با تغییر جهت آفتاب، با برخورد نور به شیشه‌های ارسی، فرش رنگینی در کف زمین ایجاد می‌شد.
۱۰.ایوان در اقلیم و معماری شهر کاشان
محوطه ای نیمه باز وسرپوشیده که حیاط رابه اتاق های پیرامون وصل می کند
یوان از مهمترین فضاهای معماری ایرانی و بیشتر در خانه های سنتی به چشم می‌خورد، به لحاظ فرم و جایگاه و ابعاد متنوع است، و عملکردهای زیادی دارد. برای مثال به نمونه ی بدون سقف آن گاه بهار خواب و در برخی شهرها مهتابی می‌گویند. گونهٔ دیگری از آن باستون های متنوع در جلو و ارتفاعی برابر سقف و عرضی کم رواق نام دارد. رواق نیز از سه سو بسته و از یک سو باز است.
ایوان نمایشگر امکانات تعیین و تحدیدفضا است و همانا «طریقت» یا فضای انتقالی بین عوالم زمینی و زمانی است از دیدگاه فرا طبیعی، ایوان خود مقام نفس به‌شمار می‌آید و در میان حیاط در مقام روح و اتاق در مقام جسم سیر می‌کند.
ایوان واسطه ایست و این واسطه بودن از لحاظ شکلی در فرم دوگانه آن (از سه سو بسته و از یک سو باز و…) به تمامی نمود یافته‌است. در دید از بیرون به درون می‌توان ایوان را از آنجایی که معمولاً ارتفاعی بلندتر از سایر نقاط در نما دارد و زودتر به چشم می‌آید همانا معرفی‌کننده و پیشانی نماست.
در دید از درون به بیرون ایوان گشادگی فضای محصور و چشم خانه است. رو به سوی باغی کوچک که خود در معنا و مفهوم پردیس است و با چهار گوش مرکز آب نمادی از کمال است.
۱۱.هشتی
بلافاصله پس از ورودی قرار دارد واغلب به شکل هشت ضلعی یا نیمه هشت ضلعی یا بیشتر مواقع چهار گوشه است . هشتی دارای سقفی کوتاه و یک منفذ کوچک نور در سقف گنبدی شکل آن است .
این مکان دسترسی به راهروهای داخلی خانه را ممکن می سازد. اندازه هشتی بستگی به تمکن مالی مالک داشت .در خانه های بزرگ اندرونی واقامت گاه های خدمت کاران نیز به هشتی راه داشتند و اغلب برای جداسازی اقایان و خانم ها دو قسمتی ساخته می شد.
۱۲.ارسی در اقلیم و معماری شهر کاشان
این اتاق برای مراسم خاص ،تجمعات مهم ومیهمانی های رسمی در اقلیم و معماری شهر کاشان بود. از این اتاق بیشتر در بهار ، پاییز و زمستان استفاده می شد. و دلیل نامگذاری آن پنجره های مشبک آن است که ارسی نامیده می شوند. ارُسی از عناصر معماری ایرانی و پنجرهٔ مُشـَبَّکی است که به جای گشتن بر روی پاشنه گرد، بالا می‌رود و در محفظه‌ای که روی آن قرار گرفته جای میگیرد ودر اشکوب کوشک‌ها و پیشان و رواق ساختمان‌های سرد سیر بسیار دیده می‌شود. نقش شبکهٔ ارسی مانند پنجره‌ها و روزن‌های چوبی است و نمونه‌های زیبای آن در خانه‌های کهن اصفهان و کاشان و یزد (و انواع جدیدترش در تهران) بسیار است. دربارهی ریشه این واژه اختلاف نظر وجود دارد. به نوشته پیرنیا (ص ۳۵۵–۳۵۶) اور به معنای بالاست و اُرسی یعنی پنجره‌هایی با لنگه‌های بازشو بالارونده. بنا به گفته فره وشی این کلمه از ارو یا (arus) پهلوی گرفته شده و به معنای سفید و روشنایی است.
خانه عامری ها
۱۳.تنبی
اتاقی بین تالار و بادگیر برای استراحت و خواب در روزهای گرم تابستان است. تالار تنبی دارای سقفی بلند بوده و بام طنبی به قد نیم زرع یا سه چهارک پیش گرده داشت که آن را ((تیره بند)) می نامیدند. از دو طرف تنبی از چپ و راست دو در به راهرو باز می‌شد، در بالای درهای راهرو مشبک ارسی نصف شده بودکه از آنها جریان هوا تأمین می‌شد. قسمت عقبی تنبی ،صدر مجلس و شاه‌نشین نامیده می‌شد. چنین پیداست که شاه نشین تنبی بلندتر از کف آن بوده و در واقع سکویی برای نشستن داشته‌است. به خصوص گذشته از تاق خمیده تنبی که به خنکی هوای آن در تابستان کمک می‌کرد، برخی از تنبی‌ها دارای بادگیر هم بوده اند، همچنین((درهای دو سوی تالار تنبی نیز که به راهرو باز شده، باعث هوا می‌گردیده است. در جلو تالار تنبی ایوانی هم وجود داشته‌است. شادروان محمد کریم پیرنیا در این باره نوشته است:«اتاق تنبی با شکل صلیبی بنا می‌شده و در کنار آن بادگیر قرار می‌گرفته‌است. سقف تالار مضاعف(دو جداره بوده)ودر بعضی از جاها از ارسی بزرگ سه لنگه ای استفاده می‌شده‌است . به نظر می‌رسد دو جداره بودن سقف تنبی از این جهت بوده که به سبب براودگی آسمانه آن ناچار به تخت کردن آن بوده اند، تا رفتن به پشت بام آن راحت باشد. به سبب داشتن بادگیر و خنکی آن چنین پیداست که مهمانخانه هم بوده‌است،اما استفاده‌های دیگری هم از آن می‌شده تنبی،اتاق خواب و استراحت واتاق واقع شده بین دو اتاق تالار و بادگیر است.»
۱۴.تختگاه:
فضایی برای استراحت در تابستان است. عموما اتاق ها به میانسرا باز می‌شوند و بصورت سه دری، پنج دری، تالار و … ساخته می‌شوند. نکته قابل توجه این است که برای ورود به اتاق ها مستقیماً وارد فضا نمی‌شدند، بلکه کنار اتاق ها راهرویی وجود داشت و گاه این فضا گشاده‌تر از یک راهرو ساخته می‌شد که به آن تختگاه می‌گفتند.
۱۵.حیاط در اقلیم و معماری شهر کاشان
حیاط مرکزی همراه با ایوان در هر سمت ، ویژگی ای بود که از گذشته های دور در معماری ایرانی حضور داشت ،حیاط همواره معطوف به درون بود.
ابعاد حیاط را تعداد و عملکرد فضاهای اطراف آن تعیین می کنند . هر حیاط معمولا یک حوض و چند باغچه دارد که بسته به شرایط مختلف محلی نظیر آب وهوا و عوامل فرهنگی اشکال متفاوتی می یابد. ترکیب بندی حیاط در خانه های سنتی اساسا همگون با تنوع ضرورت های فیزیکی و معنوی بود . این ضرورت ها ارتباط بین بخش های خصوصی وعمومی را نیز توضیح می دهد و بر اساس همین ضرورت ها بود که چند نوع حیاط پدید آمد.
۱۶.دالان:
دالان در اقلیم و معماری شهر کاشان، راهرویی است که وارد شونده را با پیچ و خم از هشتی به حیاط خانه هدایت می‌کرد. دالان‌ها بیشتر برای سازماندهی فضای بنا و ساختن فضاهای مرکّب و نسبتا پیچیده به کار می‌رفتند. نقش دیگر دالان، ارتباط دادن فضاهای مختلف است. از انجا که دالان‌ها پیش‌فضایی برای فضاهای اصلی بنا هستند، در کنترل و نگهبانی از فضای اصلی نیز نقش دارند. همچنین در بسیاری از بناها، دالان‌ها زاویه‌های نامتجانس را در درون خود حل کرده و به کل فضاهای مجاور خود زوایای مناسبی می‌دهند.
از نخستین کاربردهای چشمگیر دالان در معماری ایرانی می‌توان به دژ حسنلو اشاره کرد. همچنین در چهارطاق آتشکوه، آتشکده آذرگشنسب و تخت جمشید می‌توان کاربرد دالان‌ها را دید. می‌توان گفت در معماری ایرانی پیش از آنکه حیاطها نقش اصلی خود را به عنوان سازماندهنده ی فضاها پیدا کنند، در معماری پیش از اسلام تا اوایل دوره اشکانی دالان تنها عنصر مهم تلفیق فضاها است
۱۷.تالار بادگیر در اقلیم و معماری شهر کاشان
مکانی برای تجمعات عمومی مراسم مذهبی و اقامت در تابستان
اتاقی را که بیشتر در تابستان مورد استفاده قرار میگرفته را بادگیر میگذاشتند. ¨ یک حالت قرار گرفتن بادگیر درست در محور اتاق پنج دری وسط یا در دو طرف ان و یا در محور تالار بوده که معمولا به سرداب زیر نیز راه داشته است. ¨ در شهرهایی که باد مطلوب جهت مشخصی دارد به بادگیر یک طرفه برخورد می کنیم ،در این گونه مناطق بیشتر ایوانها و بادگیرها به علت باد مطلوب ساخته شده و شهر جهت محسوسی به خود میگیرد. در برابر بادهای طوفانی که بر پشت بادگیرها می وزد، این بادگیرها کار مکش را انجام داده و هوای داخل را بیرون میکشند.
برای مطالعه ی کامل تر فایل مقاله اقلیم و معماری شهر کاشان دانلود فرمایید.
مطالب پیشنهادی:
اقلیم گرم وخشک|طراحی اقلیمی
اقلیم و معماری روستای کندوان اسکو و میمند شهر بابک کرمان
محله پامنار استان تهران
