خانه صادقی
مکان : اردبیل
کاربری : مسکونی
قدمت : قاجار
سبک : اصفهانی
تاریخچه بنا
بنای خانه آقای حاج عبدا… صادقی در سال 1283 هجری قمری مطابق با 1242 خورشیدی ساخته شده است. که یکی از یادرگارهای دوران قاجاریه در شهر اردبیل بشمار می رود. این بنا یکی از مجموعه بناهای سه گانه (خانه مبشری، خانه خادم باشی، خانه صادقی) میباشد که در بافت کهن اردبیل و در محله اوچدکان قرار گرفته است.
خصوصیات معماری
این مجموعه دارای سه بخش ساختمانی به سه حیاط می باشد. به نظر می رسد که ساختمان مرکزی بعنوان بیرونی و ساختمان عربی با کاربری اندرونی هسته اصلی بنا را تشکیل می داده و ساختمان ضلع شرقی بعداً به مجموعه اضافه شده است. سردرب خانه در کوچه ای بن بست به عرض 5 متر واقع شده است. دیوارهای بیرونی خانه کاه گلی بوده و فقط دو سردرب ورودی موجود به صورت مجلل و آجری ساخته شده است که هر کدام ورود به بخش اندرونی و بیرونی را تأمین می کنند. ورود به بخش بیرونی مجلل تر بوده و دارای یک هشتی با پلان هشت گوش می باشد که با کاربندی زیبایی پوشش داده شده است.
ساختمان بیرونی شامل یک شاه نشین در مرکز می باشد که با مقرنس کاری، نقاشی دیواری (تا ارتفاع 2 متر) پنجره های ارسی بزرگ 7 دری و خطوط تستعلیق مزین به آیه الکرسی که دور تا دور بنا را تنیده، تزئین شده است.
پوشش این بخش با تیرهای چوبی و در دوپوش می باشد که دو راهرو در طرفین شاه نشین مفصل ارتباطی این با میانسرا، اتاق های گوشوار و طبقه دوم می باشند. دو اتاق طرفین (گوشوار) در دو طبقه ساخته شده اند که دارای اتاق هایی با پنجره های اورسی سه دری به سمت حیاط می باشند. پوشش این بخش نیز چوبی و در یک پوش ساخته شده است.
زیرزمین دارای سه در ورودی از میانسرا بوده که در زیر تمام بخش های طبقه همکف امتداد دارد. این بخش دارای پوشش گهواره ای با طاق کلیل آذری می باشد.
از ساختمانهای بخش شرقی و غربی بصورت اندرونی استفاده شده است.
تزئینات به کار رفته در بنا
بخش بیرونی بنا در قسمت شاه نشین دارای مقرنس های گچی زیبایی است. این بخش تا ارتفاع تقریبی 2 متر دارای نقاشی با طرح گل و گلدان به سبک تزئینات دوره قاجار می باشد. همچنین بنا دارای پنجره های اورسی بزرگ 7 دری و 3 دری با طرح اسلیمی و شیشه های رنگی می باشد. نمای بنا نیز دارای آجرکاری با طرحهای مختلف تزئینی می باشد.
مشخصات فنی بنا
بنا دارای پی سنگی با ملات آهکی می باشد. زیرزمین دارای جرزها و پایه های سنگی بوده و پوشش آن بصورت گهواره ای و از نوع طاق کلیل آذری می باشد. دور تا دور بنا در همه قسمتها (اندرونی – بیرونی – دیوارهای حائل و …) دارای ازاره سنگی به ارتفاع 20/1 متر می باشد. جرزها و پایه های داخلی بنا خشتی با نمای آجری با آجر چینی به فرم های مختلف می باشد. پوشش بنا در بخشهای اندرونی با تیر چوبی و تک پوش می باشد. ولی بنا در بخش بیرونی (شاه نشین) دارای پوشش مسطح و به صورت دوپوش اجرا شده است. در تمام قسمتها کلافی چوبی دور تا دور بنا تنیده شده که نشست بنا را هماهنگ و مانع از رانش های بنا شده است.
نوع بهره برداری و خصوصیات بارز بنا
بنا در حال حاضر متروکه بوده و فقط در یکی از اتاقهای بخش جنوبی شرقی بنا (اندرونی) یک خانواده ساکن می باشد. اندرونی بخش غربی به طور مستقیم از طریق هشتی با بخش بیرونی و خارج در ارتباط می باشد. این بخش دارای یک شاه نشین با پلان مستطیل شکل، پنجره های اورسی هفت دری و تزئینات مقرنس در این بخش و دو اتاق گوشوار کناری می باشد. این بخش کلاً در دو طبقه ساخته شده و دارای سقف مسطح دوپوش می باشد. زیرزمین فقط در زیر شاه نشین این بخش ایجاد شده که با استفاده از طاق کلیل پوشش داده شده است.
اندرونی بخش شرقی (ساختمان الحاقی) ساده تر بوده و از طریق یک هشتی مستطیل شکل در ارتباط با خارج بنا می باشد. ارتباط این بخش با بخش بیرونی از طریق درب یکی از اتاقها تأمین می گردد. پلان این بخش نعلی شکل و تمام اتاقها در ارتباط با یکدیگر می باشند. پوشش این بخش نیز مسطح و در یک پوش ایجاد شده است. زیرزمین کلاً در زیر طبقه همکف امتداد دارد که پوشش آن به صورت طاق کلیل آذری اجرا شده است.
نوع مالکیت
مالکیت بنا شخصی و تحت تملک خانواده صادقی می باشد.
منبع: سازمان میراث فرهنگی
