وجه تسمیه قزوین شناسی
در قزوین شناسی، علت نامگذاری قزوین بنا به عقیده جغرافی دانان اسلامی، مانند: یاقوت حَمَوی، بلاذری و … دژ قزوین به فارسی کشوین نامیده شده است که بعدها این کلمه به مرور معرب )شکل عربی پیدا کردن( شده و با نام قزوین تلفظ شده است. محققان و مورّخان یونانی نیز براین باورندکه اسم قزوین برگرفته از نام قومی به اسم )کاسی ها( است که از زمان های قدیم در کنار دریای خزر زندگی می کرده اند و به احتمال زیاد واژه )کش وین( را باید تغییر یافتهٔ واژه )کَس پین( به شمار آورد.
استان : قزوین
مرکز : شهرستان قزوین
برای خواندن مطالب مربوط به معماری معاصر ایران لینک روبرو را کلیک کنید: شاهکارهای معماری معاصر ایران
طول و عرض جغرافیایی
بين 48 درجه و 44 دقيقه تا 50 درجه و 51 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ و 35 درجه 24 دقيقه تا 36 دقيقه تا 36 درجه و 48 دقيقه عرض شمالي نسبت به خط استوا قرار دارد.
وسعت قزوین
استان قزوین با وسعت 15568 کیلومتر مربع در نیمهٔ شمالی کشور واقع شده و در حدود یک درصد مساحت کل کشور را در بر می گیرد و در حال حاضر از لحاظ وسعت بیست وششمین استان کشور محسوب می گردد.
نقشه استان قزوین
حدود چهارگانه
از شمال :به گیلان
از جنوب : به مرکزی و همدان
از شرق :به البرز و مازندران
از غرب : زنجان
قزوین شناسی قبل از اسلام
با توجه به بررسی ها و کاوش هایی که در حفاری های دشت قزوین به دست آمده از جمله تپهٔ باستانی قره تپه در سگزآباد بوئین زهرا، آثار تمدنی بسیاری به دست آمده که دارای ارزش و اعتبار ویژهٔ تاریخی است. در این تپه آثاری همچون: ظروف سفالی، اشیای مفرغی و حتی طلایی و نیز مهره های گردنبند از جنس آهک به دست آمده است. این آثار از جمله یادمان های با ارزش پیش از تاریخ ایران به شمار می رود. تپهٔ بوئین زهرا به عنوان یکی از قدیمی ترین مراکز استقرار انسان در فلات مرکزی ایران، قدمتی افزون بر نه هزار سال دارد. خانه های خشتی که به کوچه ها و معابر اصلی و سرانجام میدان روستا می پیوندند، خمره های ذخیرهٔ آب و آذوقه، تنورهای پخت نان و دارا بودن انباری و آشپزخانه، سفال منحصر به فرد، اشیای سنگی و فلزی و استخوانی از جمله آثار این تپه است.
در دشت قزوین در دامنهٔ جنوبی البرز، علاوه بر اشیاء سفالی و فلزی که به دست آمده، اجسادی نیز یافت شده که با پوشاک در خاک دفن شده اند. دفن اموات در قبرها عموماً به پهلوی راست و گاه به پهلوی چپ با پاهای جمع شده است.
در دوران اقتدار دولت ماد ) 550 701 ق.م( و هخامنشی ) 500 330 ق.م( سرزمین قزوین قسمتی از نواحی این دولت به شمار می آمد که ناحیه ای بسیار آباد و خرم محسوب می شد و بنا به نوشتهٔ برخی از نویسندگان، یکی از پادشاهان این دو سلسله در همین قلمرو کاخی بنا کرد. حملات مردمان سرکش و غارتگر که از کوهستان های شمالی، منطقه را مورد تاخت و تاز قرار می داد، باعث افزایش نگرانی مردمان این شهر گشته بود، از این اقوام در تاریخ به اسم آماردها و دیلمان یاد می شود.
برای خواندن مطالب مربوط به معماري معاصر ایران لینک روبرو را کلیک کنید: شاهکارهای معماری معاصر ایران ، بناهای شاخص معماری معاصر ایران
قزوین شناسی از اسلام تا پایان سلسلۀ صفویان
در قزوین شناسی آمده است، سپاهیان مسلمان در سال 24 هجری به رهبری براءبن عازب روانهٔ قزوین شدند. مردم این شهر در نهایت به دین مبین اسلام مشرف گشتند. با سقوط ساسانیان، مردمان نواحی شمالی قزوین که دیگر مانعی در برابر خویش نمی دیدند شروع به تاخت و تاز های جدیدی در اطراف شهرهای ری، قم، کاشان و قزوین کردند. حاکمان مسلمان برای مقابله با این حملات ویرانگر تلاش کردند تا بر استحکام و توان شهر قزوین در برابر حملات این اقوام بیفزایند؛ از این رو علاوه بر تشویق مردم به سکونت در این شهر، دربارهٔ فضیلت سکونت در آن نیز احادیثی را از قول پیامبر و معصومین علیهم السلام در دوران عباسیان رواج دادند. خلیفهٔ عباسی موسی الهادی زمانی که به شهر قزوین رسید، دستور داد تا در برابر قزوین شهری بنا کردند و آن را مدینه موسی نامیدند. در سال 192 هجری هارون الرشید ) 193 170 ه.ق( به شهر قزوین وارد شد. او که شاهد رشادت ها و جوانمردی های مردم قزوین در مقابل مهاجمان شمالی بود فرمان به ساخت مسجد جامع عتیق قزوین داد. علاوه بر آن بارویی دور تا دور مناطق کوچک قزوین کشیده شد و به این ترتیب، قزوین شکل منسجم و مرتبی پیدا کرد. حمداله مستوفی قزوینی مورخ و جغرافیدان عصر ایلخانان )مغول( در سال 253 هجری قمری پس از بر کشیدن حصار شهر توسط موسی بن بوقا قزوین دارای 206 برج و دروازه بوده « : می نویسد ». است
از جمله حوادث مهم قزوین سفر امام رضا )ع( به این شهر، در سال 201 هجری بود. امام )ع( به طور مخفیانه وارد قزوین شده و در منزل داودبن عیسی فرود آمدند و پسر دو سالهٔ ایشان آنجا فوت کرد که امروزه آستانهٔ شاهزاده حسین )ع( نامیده می شود. با ظهور حسن صباح در قلعهٔ الموت )سال های حکومت 518 483 ه. ق( توجه حاکمان سلجوقی به قزوین افزوده شد. آنان که خود را نمایندهٔ دستگاه خلافت عباسی می دانستند از قزوین به عنوان پایگاهی علیه اسماعیلیه استفاده کردند. با ورود آنان به شهر قزوین مردم شهر، تا سه روز با رشادت و شجاعت در مقابل مغولان مقاومت کردند، اما در نهایت سپاه
مهاجم وارد شهر شد و خسارات فراوانی بر آن واردکرد. پس از پایان حکومت مغولان و نبود حکومت قوی، صفویان توانستند
دولتی نیرومند در ایران تأسیس نمایند و ثبات و نظم را به کشور بازگردانند. در زمان شاه تهماسب اول ) 984 930 ه.ق( قزوین به عنوان پایتخت ایران برگزیده شد و این موجب رونق و توسعهٔ شهر گردید و واحدهای تجارتی جدیدی چون: کاروانسراها ، بازارها
و قیصریه ها در آن بنا شد. کالاها از نواحی مختلف به سوی آن سرازیر شد و راه های تجارتی توسعه و رونق یافت. با وجود انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان که به علل مختلف از جمله کمبود آب در این شهر صورت گرفت، از اهمیت این شهر کاسته نشد؛ بلکه در پایان حکومت صفویان مجدداً به مدت سه سال به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد.
قزوین شناسی از افشاریه تا جمهوری اسلامی ایران
نادرشاه افشار مؤسس افشاریه ) 1160 1148 ه. ق( پس از پیروزی بر افغان ها عازم قزوین شد. او به هنگام اقامت در قزوین تاجی را که بزرگان محلی در اختیارش نهاده بودند به سر نهاد و در داخل ارگ قزوین کوشکی بنا نهاد و تالاری برای پذیرایی پی افکند
که به نام تالار نادری معروف شد. با مرگ نادر و درهم ریختگی اوضاع کشور، کریم خان زند ) 1193 1163
ه. ق( بر تخت پادشاهی ایران نشست. قزوین در این دوره جزئی از حاکمیت این سلسله به شمار می رفت. با تأسیس سلسلهٔ قاجاریه، قزوین توسط حکام منصوب دربار قاجار یا نایبان آنان که بیشتر از شاهزادگان و وابستگان دربار بودند اداره می شد. در دوران قاجاریه، قزوین به عنوان یک منطقهٔ حاکم نشین مستقل از پایتخت مطرح بود و با وجود رکود نسبی اقتصاد و فرهنگ نابسامان در آن دوره از اندک مراکز پر رونق ایران به شمار می آمد. در انقلاب مشروطه که در سال 1285 هجری شمسی در ایران رخ داد و منجر به تشکیل مجلس و تدوین قانون اساسی و قوانین مشروطه شد، مردم قزوین نیز از پیشگامان این نهضت بودند. با فرا رسیدن جنگ اول جهانی ) 1293 هجری شمسی ( قزوین نیز به اشغال دولت های، روس و انگلیس درآمد. با پایان جنگ رضا شاه به کمک انگلیسی ها توانست برتخت سلطنت ایران تکیه زند. پایان سلطنت رضا شاه در ایران ) 1320 هجری شمسی( مصادف با اشغال کشورمان توسط نیرو های انگلیس و شوروی بود. محمدرضا پهلوی که پس از استعفای پدرش، پادشاه ایران شده بود،
به جای تکیه بر سرمایه های مادی و معنوی کشورش، اسیر سیاست های دولت های استعمارگر گردید و برای از بین بردن آزادی و حاکمیت قانون اساسی، از هیچ تلاشی فروگذار نکرد.
جغرافیا
اطلاعات و شواهد زمین شناسی نشان می دهد محدودهٔ استان قزوین در طی دوران پالئوزوئیک و مزوزوئیک دچار تغییرات فراوانی شده است، اما حرکات کوهزایی اواخر دورهٔ ترشیاری شکل فعلی ارتفاعات، چاله ها و دشت قزوین را تثبیت نموده است )کوهزائی آلپی(، سپس در دورهٔ کواترنر عوامل بیرونی چهرهٔ ناهمواری ها و چاله های استان را متحول کرده است. با توجه به نقشهٔ زمین شناسی استان قزوین، سازند دوران سوم زمین شناسی )سازندکرج( بیشترین پراکندگی را دارد. این زمین ها به طورعمده از لاوا 1 و توف های 2 آتشفشانی سبز رنگ تشکیل شده است.
بعد از تشکیل اسکلت اصلی ناهمواری ها و چاله های استان، فرسایش ارتفاعات و رسوب گذاری در نواحی پست به تدریج سبب تحول این چاله ها و مناطق پست به خصوص دشت قزوین شده است.
عملکرد گسل های فراوان در شمال و جنوب استان سبب شد که دشت قزوین به عنوان یک چالهٔ ساختمانی نسبت به اطراف فرونشسته )گرابن( 3 و با تغییرات آب و هوا و تبخیر آب دریاچه موجود در آن به تدریج رسوبات تبخیری در این دشت باقی بماند.)مناطق مرکزی(
ناهمواری ها
ناهمواری های استان را در یک نظر می توان به سه دسته عمده تقسیم نمود:
واحدکوهستانی
این واحد شامل کوه های شمالی )الموت( و کوه های جنوبی می باشد. ارتفاعات و گردنه های موجود در آنها به همراه درّه های کوهستانی مرز بین استان ما و استان های همسایه است.
کوه های شمالی استان بخشی از رشته البرز محسوب می شود، شیب عمومی در این منطقه بسیار زیاد بوده، بلندترین و پست ترین نواحی استان قزوین در این بخش واقع است. در منطقهٔ الموت ناهمواری ها با شیب نسبتاً تندی به دره ها منتهی می شود. شاهرود و شعبه های آن در طی دورهٔ چهارم زمین شناسی سبب فرسایش شدید و حفر بستر رود گردیده است. قلهٔ سیالان بلندترین نقطهٔ استان با 4175 متر و همچنین پست ترین نقطهٔ استان درکنارهٔ دریاچهٔ سدّ منجیل با 300 متر ارتفاع در این واحد قرار دارد.
کوه های جنوبی استان شامل آراسنج و آوج می باشد. ارتفاعات این محدوده جزء کوه های مرکزی کشور است که از سمت شرق به کوه های اشتهارد )استان البرز( متصل شده و در جنوب از طریق گردنه ها و خط الرأس ها از دشت رزن استان همدان جدا می گردد. قلل معروف این قسمت، رامند، آق داغ، خرقان، سلطان پیر، سیاه کوه و ساری داغ می باشد.
واحد کوهپایه
این واحد مرز اتصال دشت قزوین به مناطق کوهستانی است. در این قسمت، شیب به تدریج افزایش می یابد، زمین ها به شکل تپه ماهور است و دره ها به تدریج عمیق می گردد. ارتفاع نسبی این قسمت 1330 تا 1500 متر است. دانه بندی خاک به تدریج درشت تر شده و زمین ها سنگلاخی می شود.
واحد دشت
این قسمت شامل دشت قزوین با وسعت حدود 4500 کیلومتر مربع است. تراکم رسوبات جوان آبرفتی کواترنر )دوران چهارم( که توسط آب های جاری در چالهٔ زمین ساختی دشت قزوین رسوب نموده و به تدریج سبب تشکیل دشتی بسیار حاصل خیز شده است.
آب وهوای استان قزوین
عوامل مؤثر در آب و هوای قزوین شناسی به دو دستهٔ محلی و بیرونی تقسیم بندی می شوند:
عوامل محلی: این عوامل شامل عرض جغرافیایی، ارتفاع و جهت چین خوردگی ها و غیره است. به دلیل گسترش کم استان از نظر عرض جغرافیایی، زاویهٔ تابش خورشید در شمالی ترین و جنوبی ترین مناطق استان قزوین تفاوت کمی را نشان می دهد. بنابراین، مناطق مختلف استان از نظر عرض جغرافیایی و اثر آن بر اقلیم تفاوت چندانی ندارند.
می دانیم با افزایش ارتفاع، دما کاهش می یابد، در نتیجه هوای روی کوه ها و مناطق مرتفع استان نسبت به دشت ها و دره های پست کوهستانی سردتر می باشد. مهم ترین عوامل بیرونی که آب و هوای استان قزوین را تحت تأثیر قرار می دهند، توده های هوایی است که از مناطق مختلف و در فصول مختلف سال وارد استان شده و با توجه به ویژگی های خود اثرات متفاوتی را برجای می گذارند.
عمده ترین این توده های هوا عبارت اند از:
تودهٔ هوای مرطوب غربی
تودهٔ هوای سرد و خشک شمالی
تودهٔ هوای گرم و خشک جنوبی.
1 تودۀ هوای مرطوب غربی: بیشترین بارندگی استان در شش ماههٔ سرد سال با اثر گذاری توده های هوای مرطوب غربی تأمین می شود.
این توده های مرطوب در قالب بادهای غربی در فصل سرد سال رطوبت دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس را وارد استان می کند و سبب بارش برف و باران می شود. در نتیجه عمده ترین منبع تأمین رطوبت و بارندگی دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس می باشد.
2 تودۀ هوای سرد و خشک: منشأَ این توده هوا نواحی سرد سیبری است و به دلیل سرمای زیاد رطوبت چندانی ندارد و سبب کاهش درجهٔ حرارت می شود.
3 تودۀ هوای گرم وخشک جنوبی: منشأَ این تودهٔ هوا بیابان های مرکزی ایران و عربستان است. این تودهٔ هوا بسیار گرم و خشک بوده، بیشتر در فصول گرم سال هوای استان را تحت تأثیر قرار می دهد. ورود این توده هوا به طور معمول با وزش باد راز همراه بوده و سبب افزایش درجه حرارت و تبخیر می شود.
دما قزوین
براساس نقشهٔ هم دمای سالانه، ارتفاعات شمال شرقی و شمالی استان و ارتفاعات آوج در جنوب غرب استان دارای کمینهٔ درجه حرارت و مناطق مرکزی دشت قزوین و اطراف دریاچهٔ سدّ منجیل دارای بیشینهٔ درجه حرارت است. میانگین درجهٔ حرارت سالیانه ایستگاه های هواشناسی از دشت به سمت کوهپایه و مناطق کوهستانی به تدریج کاهش می یابد )به استثنای درهٔ شاهرود که یک 42 درجه در تیرماه و کمینهٔ آن / اقلیم محلی محسوب می شود(. بیشینهٔ درجه حرارت ثبت شده در ایستگاه قزوین طی دورهٔ سی ساله 4 19/4 درجه در دی ماه بوده است.
باد
بادهای عمدهٔ استان قزوین عبارت اند از: باد مه و باد راز :
1 بادمه: شکل گیری این باد، نتیجهٔ اختلاف فشار بین کوه های شمال غرب استان و گیلان از یک سو )پرفشار( و دشت قزوین )کم فشار( از سوی دیگر است. باد مه بیشتر در فصل بهار و تابستان وارد استان شده و سبب کاهش درجه حرارت و افزایش رطوبت هوا می گردد. آیا تا به حال دقت کرده اید چرا در برخی از روزهای بهار و تابستان بخشی از دره های کوهستانی الموت پوشیده از مه و بخار آب می شود،
2 باد راز (شره): این باد از سمت جنوب و جنوب شرقی وارد استان قزوین می شود. با توجه به فصل و جهت وزش آن که بیشتر در بهار و تابستان صورت می گیرد، بسیار گرم و خشک بوده، وزش آن سبب افزایش ناگهانی درجه حرارت خواهد شد.
همزمان با وزش این باد معمولاً بیشینهٔ درجه حرارت در ایستگاه های هواشناسی )خصوصاً دشت قزوین( به ثبت می رسد. وزش این باد از مناطق بیابانی داخلی کشور جا به جایی ذرات گرد و غبار و افزایش آلودگی هوا را به دنبال خواهد داشت. وزش باد راز در فصل سرد سال منجر به گرمی و صعود هوا شده، شرایط را برای بارش فراهم می کند.
رطوبت قزوین
بررسی آمار و داده های میانگین ماهیانه و میانگین حداقلها و حداکثر های رطوبت نسبی قزوین ، حاکی از آن است که نفوذ و تاثیر توده های هوای بارانزا به استان به همراه تاثیر ارتفاعات موجب گردیده که توزیع رطوبت هوا قزوین از شرایط مناسبی برخوردار باشد در اکثر ماههای سال از شرایط رطوبتی مناسبی و مساعدی برخوردار باشد و خشکی هوا حتی درماههای گرم تابستان آنچنان نیست که منطقه را دچار محدودیتهای از نقطه نظر زیست اقلیمی ، گردشگری و فعالیتهای کشاورزی بنماید.
بررسی رطوبت نسبی هوا در شهر قزوین بیانگر آن است که میانگین رطوبت نسبی در طول ماههای زمستان به بالاترین مقدار ممکن می رسد و سیر کاهش تدریجی آن به سمت ماههای بهار و تابستان ادامه یافته ودر ماههای فصل تابستان به پایین ترین مقدارمی رسد و در واقع خشک ترین ماهها را شامل می شوند. با آغاز پاییز و تاثیر توده هوای سرد از سمت شمالغربی و شمال و نفوذ کم فشار مدیترانه ای از جانب غرب و امواج سرمایی حاصل از هجوم توده های هوای مهاجر از مرکز پر فشار سیبری که همزمان با کاهش دمای استان است ، بر رطوبت هوای شهرستان قزوین افزوده می یابد.
میانگین سالانه نم نسبی در قزوین شناسی ۵۱ درصد است . افزایش رطوبت نسبی در شبانه روز معمولاً در اوایل صبح و کاهش آن در بعداز ظهر رخ می دهد . میانگین حداقل ها و میانگین حداکثر رطوبت نسبی نیز همانند میانگین سالانه در ماههای سرد سال از مقدار بیشتری برخوردار است. بطوریکه بیشترین مقدار میانگین نم نسبی هوا مربوط به دیماه و کمترین مقدار آن به مربوط به ماههای تابستان می باشد
بارندگی قزوین
بر اساس نقشهٔ قزوین شناسی هم بارش میانگین بارش سالانهٔ استان از 210 میلی متر در مناطق شرقی تا بیش از 550 میلی متر در ارتفاعات شمال شرقی متغیر است.
حداکثر بارش استان در دامنه های شمال شرقی الموت و با بارش بیش از 550 میلی متر است. همچنین ارتفاعات آوج )جنوب غرب استان( بیش از 450 میلی متر بارندگی دارد.
کمینهٔ میزان بارش استان قزوین در مناطق اطراف بوئین زهرا تا بخش های جنوبی شهرستان تاکستان با 210 تا 230 میلی متر و نواحی اطراف سدّ منجیل در بخش طارم سفلی با 210 میلی متر بارندگی می باشند.
تابش
پوشش ابری آسمان با طول مدت ساعات آفتابی رابطه ای معکوس دارد. در روزهایی که آسمان پوشیده از ابر است تعداد ساعات آفتابی به حداقل می رسد . در قزوین بیشترین تعداد ساعات آفتابی مربوط به ماه جولای با ۸/۳۵۴ ساعت و کمترین آن با ۹/۱۴۲ ساعت در ماه دسامبر محاسبه شده است . حداکثر تعداد ساعات آفتابی متعلق به فصل تابستان بوده و پس از تابستان در فصل پاییز سیر کاهش مقدار ساعات آفتابی را مشاهده می نمائیم . میانگین جمع سالانه ساعات آفتابی در قزوین ۲۹۵۵ ساعت است.
پوشش گیاهی در قزوین شناسی
اشکال متنوع ناهمواری و شرایط مختلف آب و هوایی و خاک موجب شکل گیری انواع پوشش گیاهی در استان شده است که می توان آن را به دو بخش عمدهٔ جنگل و مرتع تقسیم کرد.
جنگل ها در قزوین شناسی
مساحت کل جنگل های استان حدود 28000 هکتار برآورد شده است که شامل جنگل انبوه، نیمه انبوه و تنک و دست کاشت است. عمده ترین عرصه های جنگلی در مناطق کوهستانی شمال، شمال شرقی و شمال غربی به صورت توده های انبوه و نیمه انبوه از درختان ارس )سرو کوهی(، بلوط و بنه )پسته وحشی( دیده می شود. شش تیپ غالب در جنگل های استان به شرح زیر وجود دارد که از میان آنها گونه های جنگلی بلوط، ارس و تاغ از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است.
1 جنگل بلوط: این جنگل با مساحت 7500 هکتار بزرگترین گونه جنگلی استان محسوب می شود که اغلب در بخش طارم سفلی دیده می شود و گونه هایی نظیر افرا، ازگیل، آلبالو و زالزالک در کنار آنها دیده می شود.
2 جنگل ارس: این گونه با مساحت 5100 هکتار در ارتفاعات مرزی با استان های گیلان و مازندران در بخش های الموت غربی و الموت شرقی و برخی از مناطق طارم دیده می شود. مهم ترین گونه های همراه آن سیب، انار و گلابی جنگلی است.
3 جنگل تاغ: این جنگل ها در شوره زارهای دشت قزوین، در شرق شهرستان بوئین زهرا و بخش های جنوبی آبیک به صورت توده های نسبتاً متراکمی با مساحت حدود 2400 هکتار وجود دارد.
4 جنگل بادام: این جنگل با وسعت 940 هکتار در مناطق شمالی استان در بخش های الموت غربی و طارم سفلی وجود دارد.
5 بنه )پستۀ وحشی(: در بخش های مرکزی شهرستان قزوین با مساحت حدود 270 هکتار جنگل بنه وجود دارد.
6 جنگل سیاه تلو )نوعی درختچه تیغ دار(: در الموت شرقی در محدوده ای با وسعت 730 هکتار انبوهی از این جنگل وجود دارد.
جنگل های دست کاشت )پارک های جنگلی(: در بوستان هزار هکتاری باراجین واقع در شمال شهر قزوین )با گونه های سرو نقره ای، آسماندار، اقاقیا و…( و حاشیهٔ راه های ارتباطی قزوین تاکستان، قزوین زنجان و آزاد راه تهران و منطقهٔ فتح آباد بوئین زهرا این جنگل ها ایجاد شده اند.
مراتع در قزوین شناسی
در حال حاضر، وسعت مراتع استان حدود 850000 هکتار است که گونه های غالب آن شامل درمنه، خارشتر، علف شور، گون، اسفناج وحشی، بومادران، بابونه و … است مراتع را بر اساس تولید علوفهٔ خشک در سال، به سه گروه خوب، متوسط و ضعیف تقسیم می کنند. مراتع خوب و متراکم استان عمدتاً در ارتفاعات شمالی و مناطق کوهستانی آوج قرار دارند. مراتع متوسط و نیمه متراکم که بیشترین وسعت استان را به خود اختصاص داده است، همانند کمربندی در مرز بین زمین های زراعی دشت قزوین و مراتع خوب قرار دارد. مراتع فقیر اغلب در مناطق شرقی و در حاشیهٔ اراضی بیابانی فتح آباد بوئین زهرا و مناطقی که به اراضی زراعی و صنعتی اختصاص یافته اند واقع شده است.
بیابان های قزوین
سطح بیابان های استان حدود 29000 هکتار برآورد شده که حدود 6000 هکتار در محدودهٔ منجیل و 23000 هکتار در محدودهٔ شهرستان بوئین زهرا واقع شده است.
