معماری پایدار یا معماری محیطی، طراحی و ساخت براساس ملاحظات محیطی، و با استفاده از مصالح بومی و محلی میباشد.کاربرد مفاهیم پایداری و توسعه پایدار در معماری مبحثی به نام معماری پایدار را به وجود آورده است. که مهم ترین سرفصل های آن را عناوین “معماری اکو – تک”، “معماری و انرژی” و “معماری سبز” تشکیل میدهد.معماری پایدار که در واقع زیر مجموعه طراحی پایدار است را شاید بتوان یکی از جریان های مهم معاصر به حساب آورد که عکس العملی منطقی در برابر مسایل و مشکلات عصر صنعت به شمار می رود. برای مثال، ۵۰ درصد از ذخایر سوختی در ساختمان ها مصرف می شود که این به نوبه خود منجر به بحران های زیست محیطی شده و خواهد شد. بنابراین، ضرورت ایجاد و توسعه هرچه بیشتر مقوله پایداری در معماری بخوبی قابل مشاهده است.
برای خواندن مطالب مربوط به معماری مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: عناصر معماری مدرن
آکادمی علوم کالیفرنیا-رنزو پبانو
اصول معماری پایدار
معماری پایدار، مانند سایر مقولات معماری، دارای اصول و قواعد خاص خود است و این سه مرحله را در برمی گیرد:
صرفه جویی در منابع، طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی و طراحی برای انسان که هرکدام آنها استراتژی های ویژه خود را دارند.
شناخت و مطالعه این تدابیر، معمار را به درک بیشتر از محیطی که باید طراحی آن را انجام دهد، می رساند.
صرفه جویی در منابع (Economy of Resources)
این اصل از یک سو به بهره برداری مناسب از منابع و انرژی های تجدیدناپذیر مانند سوخت های فسیلی، در جهت کاهش مصرف می پردازد و از سوی دیگر به کنترل و به کارگیری هرچه بهتر منابع طبیعی به عنوان ذخایری تجدید پذیر و ماندگار توجه جدی دارد.
به عنوان مثال، یکی از منابع سرشارو نامیرا، انرژی حاصل از نور خورشید است که امروزه توسط تکنولوژی فتوولتاییک برای فراهم کردن آب و برق مصرفی در ساختمان، از آن استفاده میشود.
برای کنترل منابع، سه نوع استراتژی می تواند مورد توجه قرار گیرد که شامل حفظ انرژی، حفظ آب و حفظ مواد است.| همان گونه که مشاهده می شود، تمرکز بر این سه منبع، به دلیل اهمیت آنها در ساخت و اداره ساختمان است.
برای خواندن مطالب مربوط به معماري مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: معماری شهری مدرن ، قوانین معماری مدرن
طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی (Life Cycle Design)
دومین اصل از معماری پایدار بر این فکر و یا نظریه استوار شده است که ماده از یک شکل قابل استفاده تبدیل به شکل دیگری می شود، بدون اینکه به مفید بودن آن آسیبی رسیده باشد.
از سوی دیگر به واسطه این اصل، یکی از وظایف طراح، جلوگیری از آلودگی محیط است.
این نظریه برای رسیدن به این منظور در سه مرحله، ساختمان را مورد بررسی قرار می دهد. این مراحل به ترتیب عبارتند از :
مرحله پیش از ساخت، مرحله در حال ساخت و مرحله پس از ساخت.
باید توجه داشت که این مراحل به یکدیگر مرتبط بوده و مرز مشخصی بین آنها وجود ندارد. برای مثال، می توان از مواد بازیافتی در مرحله پس از ساخت یک ساختمان به عنوان مصالح اولیه در مرحله ساخت ساختمانی دیگر استفاده کرد.
طراحی برای انسان :(Humane Design)
اصل طراحی برای انسان، آخرین و شاید مهمترین اصل از معماری پایدار است. این اصل ریشه در نیازهایی دارد که برای حفظ و نگهداری عناصر زنجیره ای اکوسیستم لازم است که آنها نیز به نوبه خود بقای انسان را تضمین می کنند.
این اصل دارای سه استراتژی نگهداری از منابع طبیعی، طراحی شهری – طراحی سایت و راحتی انسان است که تمرکزشان بر افزایش همزیستی بین ساختمان و محیط بیرون از آن و بین ساختمان و افراد استفاده کننده از آنهاست.
در واقع می توان گفت که برای رسیدن به معماری پایدار، طراح باید این مراحل و اصول را که تعریف کننده یک چارچوب اصلی برای طراحی پایدار است را در طرح خود لحاظ و بر حسب مورد ترکیب و متعادل کند.
تعریف ساختمان پایدار
ساختمان های پایدار نیز به ساختمان های عملکردی به عنوان سبز و یا بازدهی بالا طراحی شده اشاره دارد که ارائه عملکرد مطلوب زیست محیطی و اقتصادی؛ افزایش بازده در نتیجه صرفه جویی در انرژی، آب و سایر منابع از این نگرش می باشد .تزیین فضاهای داخلی رضایت بخش، تولیدی، و با کیفیت، استفاده سازگار با محیط زیست مواد تبرتر؛ و آموزش ساکنین ساختمان در مورد بهره وری و حفاظت از عمده ویژگی های دانشگاه سبز می باشد .
نمونه معماری پایدار؛ برج هرست :(Hearst tower) این ساختمان در نیویورک قرار دارد که توسط نورمن فاستر، معمار بسیار معروف، طراحی شده و نمونه ای بارز از یک بنای پایدار است.معمار با انتخاب طرحی منحصر بفرد برای این بنا، موجب کاهش ۲۰ درصدی فولاد مصرفی در ساخت آن شده است. همچنین، ساختمان مجهز به سنسورهای حساس به نور خورشید برای تنظیم روشنایی لازم در فضاهای داخلی است.این ساختمان به دلیل اینکه در بیشتر اوقات سال از هوای خارج از ساختمان به عنوان تهویه مطبوع استفاده می کند، ۲۲ درصد دی اکسید کربن کمتر وارد هوا می کند.
برج هرست
نظر معماران بزرگ در رابطه با معماری پایدار:
- هلمن: معماری صورتی از هنر است، اما نه یک هنر مجزا و موزه ای، هنری که همه ی افراد را تحت تأثیر قرار می دهد. همگان بخواهند و نخواهند- معماری را تجربه می کنند. به طور مثال، اگر موسیقی مدرن را دوست نداشته باشید می توان به آن گوش نکنید و یا اگر به نقاشی های مدرن علاقه مند نیستید،می توانید به آنها نگاه نکنید، ولی اگر ساختمان جدیدی در محل زندگی شما ساخته شود، نمی توانید از دیدن آن خودداری کنید. سر کریستوفررن، معمار انگلیسی نیز در تعریف معماری گفته است: معماری ، حاصل زیبایی، پایداری و انسجام، آسایش و آسودگی است. در تعریفی دیگر آمده است: معماری یعنی بازآفرینی فضا با عوامل مادی و صوری، متناسب با مقتضیات زمان و مکان، متناسب با نیازهای مادی و روحی انسانها و در جهت کمال اور کلوتز: ما باید تمام ساختمانهای جدید را تا حدود زیادی مرتبط با محیط آنان بدانیم چرا که معماری بومشناسی است.
- آگوستپره: معماری به معنای گسترده شهر گونه آفرینشی به دست انسان است که متناسب با نیازها و ابعاد انسانی در طبیعت جای میگیرد.
- بن فارمر: معماری هنری است که نمی تواند از بافت پیرامون طبیعی و مصنوع جدا باشد. اگر قرار است مفاهیم معماری را درک کنیم تبحر فنی نیازیست اساسی، معماری خوب نیازمند کارفرمای خوب است.
- جی اپیلتون: رابطه یک بنا با محیط پیرامونش معیار مهمیست که با توجه به آن میتوان شایستگی هنری بنا را ارزیابی کرد.
- چارلز جنکز: معماری پایدار بر پایه اندیشه نزد یک معمار در محیط زیست شکل گرفته است. این معماری نوعی فناوری الهام گرفته از طبیعت است که الگوهای طبیعی عینا در آن تکرار می شود.
- ماریو بوتا: معماری چیزی جز ساختن زمین نیست.
- تادائو آندو: وظیفه معماری درک منطق توصیف ناشدنی مکان است. معماری باید کاملا با طبیعت اطراف هماهنگی داشته باشد .
- نورمن فاستر: طراحی پایدار یعنی حداکثر کارایی با حداقل ابزار در اکولوژی دقیقا مصداق همان ضرب المثل که می گوید(کمتر ، بیشتر است. طراحی پایدار یعنی استفاده ایده آل از ابزار معماری جهت صرفه جویی در انرژی به جای سیستم های مکانیکی.
- کن یانگ: طراحی پایدار را می توان طراحی اکولوژیکی تعریف کرد در واقع طراحی پایدار را می توان نوعی از طراحی قلمداد کرد که در طول حیات چرخه خویش با سیستم اکولوژیکی کره زمین هماهنگی کامل دارند.
- یان کاپلیکی: اصلی ترین نکته در طراحی پایدار انتخاب مصالح و نوع عملکرد یک ساختمان در حال ساخت است ساختمان ها باید تا ۸۰ درصد و یا بیشتر در تامین انرژی مورد نیازشان خود کفا باشند.
- ریچارد راجرز: طراحی پایدار نوعی طراحی است که قصد دارد به نیازهای امروز بدون آسیب رساندن به منابع نسل های آینده پاسخ دهد نکات کلیدی در این طراحی انرژی مصرف کم انعطاف پذیری بالا و راندمان بالا در استفاده از منابع می باشد.
- توماس هرتزرگ: پایداری می تواند به عنوان یکی از کلیدی ترین جنبه ها در حرفه ما در نظر گرفته شود چون ۵۰٪ از انرژی در اروپا در بخش ساختمان مصرف می شود. در این مقوله وظیفه معماران بسیار مهم می باشد. شولتز در مقدمه کتاب معماری « معنا و مکان» می نویسد در دوران فعالیت من، دنیای مدرن بحران بسیار پیچیده ای را متحمل شده است. زیست بوم تاریخی ما به سرعت تخریب شده، محیط طبیعی مان قربانی آلودگی و بهره برداری بی رویه گردیده و با وجود بشریمان صرفا به عنوان ماده انسانی» رفتار شده است. به طور کلی، انسان دیگر بخشی از یک تمامیت معنادار را شکل نمی دهد و نسبت به جهان و خودش غریبه است» (شولتز، ۱۳۸۲)
مصادیق معماری سبز و پایداری معماری
۱.استفاده از انرژی های طبیعی در مصرف روزمره
۲. استفاده از ضایعات و خصوصا استفاده از پساب در تولید آب مورد نیاز برای آبیاری فضای سبز
٣. به کارگیری شیوه های مناسب برای تقلیل انرژی هدر رفته و یا کنترل آن و بهینه سازی مصرف انرژی
۴. استفاده از مصالح قابل بازیافت غیر شیمیایی و مصالحی که با سلامت انسان در تعارض نمی باشد.
۵. طراحی و ساخت و ساز با مصالح نزدیک به طبیعت
۶. جلوگیری از اثرات منفی ساختمان و محصولات آن بر محیط
۷. استفاده از گیاهان طبیعی به عنوان الهام دهنده طراحی زنده در مشاعات
۸. اجتناب از صدمه رساندن به وضعیت اراضی به منظور استحصال سود بیشتر
۹. دستیابی به بیشترین کیفیت زندگی در سایه اتکا به محیط زیست
۱۰. نحوه استفاده از زمین
۱۱. توجه به شخصیت اکولوژی منطقه
۱۲. توجه به خواص اقلیمی منطقه
۱۳. توجه خاص به اثر نور و هوا در طراحی کل مجموعه و چیدمان فضاهای عمومی و اختصاصی
۱۴. توجه به تحرک و زندگی در محیط باز (چنانی ۱۳۹۰ : ۱۰)
۱۵. افزایش آسایش، قابلیت زندگی و بهره وری ۱۶. بهبود دوام، کیفیت و قابلیت نگهداری
۱۷. ثبات وضعیت محیط داخلی
۱۸. پس انداز پول به وسیله کم کردن هزینه زندگی
۱۹. استفاده از گزینه های ساختمان های با عملکرد بالای خورشیدی
۲۰. انتخاب زمینه مصالح ساختمانی سبز جهت ایفای نقش شما برای کمک به حفاظت محیط زیست (مائتین و همکاران
۲۱. مصرف منابع انرژی کمتر
۲۲. استفاده از مصالح تجدید پذیر
۲۳. حفاظت و عرصه انرژی و بازیافت کامل آن بدون ایجاد آلودگی
۲۴. استفاده خردمندانه از زمین
۲۵. به حداقل رساندن بهره برداری از منابع تجدید ناشدنی
۲۶. ارتقاء کیفیت محیط زیست طبیعی
۲۷. از بین بردن یا به حداقل رساندن مصرف مواد سمی
۲۸. ترویج زندگی سالم
۲۹. اقتصادی بودن ساخت و ساز و یا راه اندازی مجدد یک ساختمان
۳۰. بکارگیری انرژیهای طبیعی و دارای چرخه زیستی
۳۱. جلوگیری از آلودگی صوتی
۳۲. هماهنگ سازی ساختمان با محیط و تا حد امکان استفاده از تکنیکهای ساخت و مصالح بومی. بنابراین استفاده معقول و منطقی از منابع طبیعی و مدیریت مناسب بر ساخت و ساز به حفاظت از منابع کمیاب، کاهش مصرف انرژی و ارتقاء کیفی زیست کمک خواهد کرد.
ساختمان باید طوری طراحی شود که استفاده از منابع جدید به حداقل برسد و بتوان در پایان عمر مفید ساختمان از آن به عنوان منبعی برای ایجاد سازه های دیگر بهره برد. گرچه این اصل بیشتر به ساختمان های جدید اشاره دارد ولی باید به خاطر بسپاریم که مرمت و احیاء وضعیت ساختمان های فعلی در راستای کاهش اثرات زیست محیطی به اندازه روش ساخت ساختمانهای جدید حائز اهمیت است. باید بدانیم تعداد منابع برای ایجاد محیط های مصنوع جدید در جهان محدود است و نمی توان برای بازسازی و ساخت هر نسل از ساختمانها مقدار جدیدی از آنها را مورد استفاده قرار داد. استفاده مجدد می تواند در مسیر استفاده از مصالح بازیافت شده یا فضاهای بازیافت شده شکل بگیرد. همچنین تغییر در ساختمان های قدیمی برای کاربردهای جدید یکی دیگر از راه های کاهش استفاده از منابع جدید است که گرچه هزینه ها و مشکلاتی به همراه دارد، با این حال مزایای حاصل از استفاده مجدد از این ساختمان های بزرگ در کنار یکدیگر و درون یک محیط شهری می تواند بر این مشکلات و هزینه ها غلبه کند. نوسازی ساختمان های موجود در شهرهای بزرگ و کوچک همچنین می تواند موجب حفاظت از منابع مورد استفاده جهت بازسازی ساختمان و در نتیجه جلوگیری از تخریب جامعه شود.
مطالب پیشنهادی:
معماری سبز
معماری بیونیک
انواع الگو برداری از سازه های طبیعی در معماری
منابع:
-گلپور, مسعود و سمیه بی طرف، ۱۳۹۹، معماری پایدار و نقش آن در زندگی انسان ها و نحوه استفاده از آن، هفتمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم جغرافیا، معماری و شهرسازی ایران، تهران-خیابان خاقانی -سالن همایش ستاد توان افزایی سازمان های مردم نهاد شهر تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات علوم و فنون بنیادین در جامعه – موسسه آموزش عالی آل طه،
-قریشی, شبنم و نسیم خانلو، ۱۳۹۵، بررسی و تحلیل آثار نورمن رابرت فاستر و دیدگاه نظریه پردازان معاصر درباره ی آثار فاستر، اولین کنفرانس بین المللی کاربرد پژوهش و تحقیق در علوم و مهندسی، تهران، موسسه فراز اندیشان دانش بین الملل،
