باغ مصلی نائین

مکان : اصفهان – نائین

کاربری : باغ، آرامگاه

قدمت : قرن 10 ه .ق

سبک : اصفهانی

معرفی باغ مصلی نائین 

مصلای شهر نایین، باغی وسیع و زیباست که تا چند سال پیش تفرجگاه مردم نایین بود. دیوارهای آجری آن بلند و کنگره‌ای است. چهار برج به طور قرینه در چهار گوشه آن قرار دارد. در اصلی باغ در سمت شمال شرقی، رو به امامزاده سلطان سید علی باز می‌شود. در محل ورود به حیاط یک هشت ضلعی ورودی آن هشتی، بالا خانه‌ای است هست که محل کتابخانه مرحوم معاضد السلطنه پیرنیا بوده‌است. ساختمان بقعه مربوط به عهد قاجار است.

عمارت مصلی مدفن سید نوربخشی بزرگ سلسله نوربخشیه‌ است مزار این عارف مشهور روبروی درب ورودی باغ مصلی قرار گرفته و سنگ مرمری با تاریخ ۹۵۳ هجری بر مزار او نصب شده‌است. وسط باغ بقعه‌ای هشت ضلعی هست که دو سه پله از سطح زمین بلندتر است. این ساختمان به صورت چهار ایوانی است و بر فراز آن گنبدی بلند و زیبا هست که با کاشی فیروزهای رنگ پوشیده شده‌است. در زیر این گنبد آرامگاه حاج عبدالوهاب نایینی فرزند حاج عبدالقیوم واقع شده که در سال ۱۲۱۲هجری در این محل درگذشته‌است. مزار دیگری متعلق به مرحوم حاج محمد حسن آذربایجانی است که درسال۱۲۵۰ هجری در گذشته و دراین محل به خاک سپرده شده‌است.

در مورد چگونگی احداث این بنا برخی از منابع نوشته‌اند در سفری که محمد میرزای قاجار به عنوان فرزند ولیعهد از کرمان به تهران می‌رفت در این محل میهمان مرحوم حاج محمد حسن شد و وی سلطنت اورا پیش‌بینی کرد چون گفته‌های او مقرون به حقیقت می‌شود محمد شاه برای سپاس از او دستور می‌دهد این بقعه را بر مزاراو بسازند. مساحت باغ مصلی ۱۸جریب است و دور تا دور آن به صورت غلام گردش می‌باشد درضلع غربی مصلی آب انبار بزرگی که در نوع خود بسیار جالب توجه‌است که دارای دو بادگیر ست از دیگر زیبائی‌های این عمارت وجود دو بادگیر است که در تابستانها باعث سردی و گوارائی آب این آب انبار می‌شود. ورودی مصلی و عمارت مصلی بصورت دو طبقه‌است. عمارت مصلی نائین در آبانماه ۱۳۶۵ به شماره ۱۷۱۹ در فهرست آثار ملیبه ثبت رسیده‌است. زیر گنبد میر عبدالوهاب و محمدحسن کوزه کنانی به خاک سپرده شده‌اند. عبدالوهاب عارف شهیر و جد اعلای خاندان پیرنیاست.

ساختمان قبور مصلی

در وسط باغ ساختمانی هشت ضلعی است یک طبقه،که اضلاعش یک در میان ۵/۵ و ۹متراست. در دوره پشت بام آن طرّه چوبی نقاشی شده زیبایی نصب شده و در اندرون ساختمان قبرهایی است.
۱_وسط قبر حاجی عبدالوهاب نایینی فرزند حاجی عبدالقیوم،که بنای آرامگاه را برای او ساخته اند.
۲_قبور حاجی محمد حسن مرشد و معاضدالسلطنه و عبدالمولی نوه دختری پیر نایین.
۳_ در حیاط جلوی کریاس صورت قبری با سنگ مرمر به انذازه ۴۰در ۸۰ از مرحوم سید علی ابن سید المجذوب قطب الابدال … سید احمد نوربخشی(نوربخش کل،مرشد حاجی عبدالوهاب)
سال تاریخ ار کسی پرسد بگو
طایر جنات بادا روح او یعنی سال نهصد و سه هجری قمری

معماری باغ مصلی نائین 

گنبدی فیروزه ای رنگ و بلند بر بلندی بخش میانی ساختمان قرار دارد. این گنبد بر بخش میانی تالار چایپا شکل پابرجا است که درراستای محور رو به قبله است. هشت در ورودی مشبک یکسان، دسترسی باغ را به تالار گنبد پوش آسان می‌کند. در هرجداره از بنای هشت وجهی دو در ورودی و روزنه‌ای وسیع در اطراف آن وجود دارد.که این معنای تمثیلی ست از بازکردن هشت در باغ بهشت بر این عمارت. نقشه ی عمارت نقشه ی هندسی ساده ی هشت و نیم هشت است که اضلاع بلندتر آن با محور قبلی در یک جهت قرار گرفته و بر همین اساس چهار ضلع کوتاهتر در جهات فرعی قرار گرفته‌اند.

هرکدام از اضلاع کوتاهتر ایوانی رو به باغ دارد که بین دو در ورودی جا گرفته اند، راستای دو ورودی در دو جهت عمود بر هم اصلی است.ایوان‌های مثل تالار انتظاری هستند برای ورود به ساختمان.هریک از ورودی‌ها به دالانی راه پیدا می‌کنند که دو به دو، در نزدیکی فضای گنبد خانه یکی شده‌است و به ورودی‌های اصلی گنبد خانه دسترسی دارد. جهت همه ورودی‌های گنبدخانه، در جهات فرعی ست که هندسه آن تابع فضای هشت و نیم هشت گنبد خانه است.در میان گنبدخانه سه سنگ قبر در کنارهم،پیام‌رسان مجموعه‌ای از قطعه‌های کوتاه شده از احوال سرگذشت مربوط به سه نفر از بزرگمردان خاندان پیرنیاست. سنگ نوشته شمالی،بیانگر احوال پیر عبدالوهاب (پیر نائین) است و دو سنگ نوشته میانی مربوط است به احوال ابوالحسن خان پیرنیا (معاضدالسلطنه) نواده پیر نائین و سنگ نوشته جنوبی، احوال حسین پیرنیا نواده دیگر پیرنیا ست.

منبع : میراث فرهنگی نائین، سایت نائینی