خانه حسن پور اراک

مکان : اراک

قدمت : قاجاریه 

سبک : قاجاری

کاربری: مسکونی (فعلا موزه)

خانه حسن پور كه در سال 1294 شمسي و در دوره احمدشاه قاجار ساخته شده پس از تبديل شدن به موزه به عنوان دومين موزه صنايع دستي در کشور معرفي شده است.

تاريخچه بنا

اگر چه درباره باني و سازنده اوليه بنا اطلاع دقيقي در دست نيست اما با توجه به تاريخ ” سنه 1335 ” هجري قمري که در پيشاني نماي ضلع شمالي بنا نوشته شده است، بنا در دوره احمد شاه قاجار احداث شده است. با توجه به بررسي­ها و تحقيقات صورت گرفته احداث خانه مذکور را به حاج علي مشيري، از تاجران و بازرگانان فرش در سلطان آباد (اراک امروزي) نسبت مي دهند. اين بنا در ابتدا به عنوان محل شرکت فرش و بعدها به عنوان مدرسه اي با نام مدرسه مجيدي به محل تعليم و تربيت اختصاص يافته است. مرحوم جواد حسن پور آخرين مالک بناي مورد بحث بوده که از آن به عنوان خانه مسکوني استفاده نموده است.

موقعيت 

اين خانه در بافت تاريخي اراک و مجموعه بازار درگذار سپهداري به فاصله 5 متري از گذر اصلي مجموعه بازار واقع شده به طوريکه از منزل مذکور مي توان به قديمي ترين مدرسه و مسجد شهر يعني مدرسه سپهداري و نيز به قديمي ترين حمام به نام حمام چهارسوق و ساير نقاط بازار مانند قديمي ترين بانک ( بانک ملي ) دسترسي پيدا کرد.

مشخصات ساختمان

خانه حسن پور همچون بناههاي اوليه مسکوني شهر سلطان آباد ( اراک فعلي) بنايي است درون گرا با يک حياط مرکزي و در سه جهت شرق، غرب و شمال داراي اتاق هايي است که به سمت حياط گشوده مي­شود. اين بنا در زميني به مساحت 600 متر مربع در دو طبقه احداث شده و طبقه همکف اتاقهاي زمستان نشين و طبقه اول اتاقهاي شاه نشين و تابستان نشين را شامل مي شود.

سازه اصلي بنا از خشت تشکيل شده و پي ها را به وسيله سنگهاي بزرگ و دوغاب گل- آهک ساخته اند. نماسازي بنا با استفاده از آجر انجام پذيرفته و عمده تزئينات بنا را تزئينات کاشيکاري و آجرکاري تشکيل مي دهد. بنا از سه سوي غرب، شرق و شمال داراي قسمت شبستان و اعيان نشين مي باشد اما از طرف جنوب فاقد مثتحدثات است.

در قسمت شبستانها اطاقهاي مسکوني، آشپزخانه، انبار، دستشويي و نانواخانه واقع شده و در آشپزخانه و انبار جايگاههايي مخصوص ذخيره انواع مواد غذايي وجود دارد. سراسر قسمت اعيان نشين از طريق دربها و گذرگاهها به يکديگر راه دارند کف حياط حدود 5/1 متر از کف خيابان پايين تر بوده و اتاقها نور لازم را از حياط مي گيرند. مصالح به کار رفته در اين ساختمان از سنگ آهک، آجر، خشت،گل، چوب تشکيل شده و تمامي نماي بيروني ساختمان با آجر کاشي و اشکال اسليمي آجري تزئين شده است.

بخش هاي مختلف موزه

1 – گالري خط و خطاطي: در اين مجموعه آثار خوشنويسي و تذهيب هنرمندان معاصر نمايش داده شده است.

2 – گالري سفال، شيشه و سراميک: در اين بخش آثار مختلفي از انواع ظروف سفالي، شيشه و سراميک ديده مي شود.

3 – گالري فرش و گليم: در اين بخش فرشهاي منطقه ساروق که يکي از مناطق معروف فرش بافي در استان مرکزي است و همچنين گليم نقش برجسته خمين و ديگر فرشها ديده مي شود.

4 – گالري فلز و آثار حجمي: در اين بخش آثار قلمزني هنرمندان اراکي، مليله کاري زنجان، ورشو و برنج بروجرد و ديگر آثار ساخته شده با فلز ديده مي شود.

5 – گالري آثار چوبي: آثار چوبي منبت و معرق عمده ترين اثار اين بخش را تشکيل مي دهند.

6- گالري منسوجات: در اين بخش انواع البسه سنتي به نمايش گذاشته شده است.

نقوش بکار رفته در اين بنا برگرفته از نقوش اسليمي، فرشته­هاي بالدار و دعانويسي است که از جنس گچ، آهک و ساروج است، همچنين از بخش­هايي مانند حوزخانه، مطبخ خانه، نانوايي، کارگاه­هاي صنايع دستي و اتاق­هاي موزه و از کاشي­هاي نفيس و برجسته برخوردار است.

منبع : سازمان میراث فرهنگی و گردشگری