ساختمان اداری میر داماد تهران
کارفرما: شرکت فیلیپ فلاپ و شرکت ایران قلب
مشاور طراحی: فرخ قهرمانپور
مجری: گرمستانی
بهره بردار: شرکت فیلیپ فلاپ و شرکت ایران قلب
زمان: ۱۳۷۱-۱۳۷۳
کاربری: اداری
مساحت زمین: ۱۰۳۰ متر مربع
زیر بنای مجموعه: ۲۸۰۰متر مربع
تعداد طبقات: شش طبقه
سازه: اسکلت بتنی
توصیف کالبدی بنا
با وجود قرار گیری ساختمان در بافت شهر و تبعیت از ضوابط شهرداری، ترکیبی از انجام و متنوع راست گوشه و منحنی کالبد اصلی بنا را تشکیل می‌دهند. تناسبات و مصالح به کار رفته، بر انسجام و یکپارچگی احجام افزوده است .
پنجره های نواری و ممتد که حتی در کنج ها نیز تداوم می یابند، از دیگر شاخصه های کالبدی بنا می باشند. ترکیب فضای پر و خالی علاوه بر ایجاد یک بیان هنری، تاکید بر مفاهیم عملکردی مانند محل قرارگیری ورودی میباشد . ساختمان، از حجم یافتن یک پلان مشخص در طبقه همکف تشکیل نشده است، بلکه ترکیب متنوع و منسجمی از پلانهای آزادی است که طبقات را تشکیل می‌دهند.
بررسی برنامه فضایی عناصر بنا
طراحی فضایی اداری، برای استقرار دفاتر سه شرکت وارد کننده وسایل لوازم پزشکی با رعایت استقلال هر کدام از آنها و عدم تداخل عملکردها به همراه بهره گیری از نور، چشم انداز و تهویه مناسب و بیشترین مساحت برای واحدهای آپارتمانی و رعایت ضوابط شهرداری، از نیازهای اصلی طرح بوده است.
عناصر فضایی ، در ساختاری با پلان آزاد ساماندهی و عملکردها در ۶ طبقه توزیع‌شده اند . دو شبکه عمود بر هم ساختار پلان را تشکیل می‌دهد. یکی به صورت شبکه ای که در راستای محور شمالی- جنوبی واقع شده و دیگری شبکه ای که با ۱۸ درجه چرخش پاد ساعتگرد نسبت به شبکه قبل و در راستای محور ورودی قرار گرفته است . تمام دیوارهای بنا، بر یکی از این دو شبکه منطبق می باشند . زیرزمین به پارکینگ ، تأسیسات و انبار اختصاص دارد. در طبقات همکف تا چهارم ۱۷ واحد آپارتمانی قرار گرفته اند. برای تامین نور ، تهویه و چشم انداز ، 3 حیاط خلوت طراحی شده که مجاورت پله با یکی از آنها ، دسترسی عمودی ساختمان را به فضایی روشن و متنوع تبدیل کرده است.
بررسی کیفی فضاها
در طبقه همکف، ورودی، اطلاعات و فضایی برای نمایش وسایل پزشکی و دو آپارتمان قرار گرفته است. در طبقه اول سه واحد آپارتمانی طراحی شده است . در ضلع شرقی طبقه دوم تا چهارم، بیرون زدگی با پلان منحنی شکل وجود دارد و مانند طبقه اول دارای سه واحد آپارتمانی است . شاخصه اصلی فضاها، عدم تکرار ،عدم تقارن و عدم استفاده از هندسه و حجمی خالص در آنها می باشد. در طراحی این ساختمان، بر ارتباط با طبیعت نیز تاکید شده است و فضاهای مناسبی برای باغچه ها و فضای سبز در طبقه همکف و جعبه های گل و گیاه در طبقات دیگر ، پیش‌بینی شده است . دسترسی های عمودی در تمام طبقات در بخش میانی پلان جای گرفته اند ،اما پلان پله های بین طبقات بر هم منطبق نبوده و از طبقه ای به طبقه ی دیگر متفاوت می باشند. این تفاوت باعث شده است هر طبقه، موقعیت مکانی خاصی احراز نماید و با وجود قرار داشتن در یک بلوک ساختمانی، لابی، هر طبقه دارای فضایی متفاوتی باشد. آسانسور، در استوانه ای بتنی که نقش سازه ای نیز ایفا می کند، طراحی شده است.
هندسه پلان پله به گونه ای است که مرکز دایره هایی که پله ها، شعاعی از آن می باشند،بر رئوس یک هشت ضلعی منطبق بوده و در هر ۴۵ درجه تغییر کرده و پله، به صورت مارپیچی باز شونده طراحی شده است. این نوع طراحی و اهمیت دادن به فضاهای حرکتی از ویژگی های آثار معماران جنبش معماری مدرن می باشد.
سبک و روحیه حاکم بر بنا
ترکیب احجام متفاوت و ایجاد فضاهای پر و خالی ، پنجره های نواری، مصالح یکپارچه، پلان آزاد و رهایی از قید های سازه ای تاکید بر عناصر حرکتی در ساختمان (پله و آسانسور)، عدم استفاده از عناصر معماری گذشته ، بیانگر تأثیر جنبشی معماری مدرن، پایبندی به آن و شباهت به آثار معمارانی نظیر” ریچارد مایر” میباشند.
نوع و نحوه بکارگیری مصالح غالب در بنا .
ساختمان از کیفیت اجرایی مطلوبی برخوردار است که بخشی از آن به تعامل مفید بین کارفرما، عوامل اجرایی و مهندس طراح مربوط می شود. ترکیبی از سنگ تراورتن و شیشه، مصالح غالب نمای این بنا می باشند. عدم اغتشاش و شلوغی، فرصتی را برای بهتر دیده شدن احجام، ایجاد کرده است. اجرای پله اصلی بنا، سنگ های نما به ویژه ازاره فوقانی در هر پنجره به عرض ۲۰ سانتی متر، طراحی و اجرای دیواره حیاط و جانپناه ها از بارزترین جزئیات اجرایی این بنا می باشد. با حضور در این بنا،دقت در جزئیاتی نظیر انتخاب رنگ مصالح داخلی و نورپردازی ، مشاهده می شود.
تحلیل و ارزیابی نما های بنا
نمای جنوبی، نمای اصلی این ساختمان است و محل تلاقی آن با نمای شرقی ، نقطه عطفی در ارتباط بنا با سایت پیرامونی و شهر است.
در نماهای این بنا،محل بازشوها، با سنگ تیشه ای تراورتن به طول دهانه پنجره‌ها و عرض ۲۰ سانتی‌متر که شیاری باریک،ان را از نمای سنگی مجاور خود متمایز ساخته، شاخص شده‌اند. در نمای جنوبی، پنجره های نواری افقی و ممتد بیان یکسانی از عملکردهای متنوع درون خود را ارائه داده اند و بر تناسبات افقی تاکید می‌کنند. ورودی اصلی توسط عقب‌نشینی در حجم و یک ستون نمایان شاخص شده است. در نمای شرقی، بازشوها در طبقات همکف و اول، به صورت پنجره های نواری و در طبقات دوم تا چهارم به صورت قابهای منفرد طراحی شده اند .
عقب نشستن پنجره‌ها برای تعدیل نور شرق و ایجاد سایه، راه حل مناسبی در این نما می باشد. عدم تکرار نمای طبقات بر روی یکدیگر،پس و پیش شدن احجام و بازی نور و سایه ها باعث پویایی نما ها شده است.
منبع: کتاب معماری معاصر ایران (سید هادی میرمیران-ایرج اعتصام)
