بخش باليني سازماندهي شده در بیمارستان که ارزيابي و مراجعه بیماران را در وضعیت اورژانسی و بحراني را برعهده دارد در بیمارستان بخش اورژانس براساس فعالیت 24 ساعته آماده است . خدمات اورژانس باید جوابگوی موارد تصادفی و اورژانس واقعی باشد و مسئولیت پذیرش در نوبت بعدازظهروشب را نیز به عهده خواهد داشت. لذا سرعت و دسترسي ها سريع اهمیت بسیار میابد. در ادامه می خواهیم به طراحی اورژانس بپردازیم.

برای خواندن مطالب مربوط به معماری مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: طرح های معماری مدرن

تاریخچه طراحی اورژانس

اولین مرکز تخصصی احیا او اورژانس در بیمارستان دانشگاه الوزول در کنتاکی آمریکا در سال ۱۹۱۱ تاسیس شد و تا دهه ۱۹۳۰ توسط جراح آرنولد گریشولد گسترش یافت.

اهدف طراحی اورژانس انجام خدمات روزمره ای که در جاهای دیگر بیمارستان عرضه می شود نیست، بلکه خدمات واقعی اورژانس، نجات بخشی وپذیرش قبل از اینکه مشخص گردد کدام بخش از بیمارستان باید بیمار را بپذیرد می باشد. باید از بزرگ شدن بی حساب اورژانس و عدم کفایت در استفاده صحیح از آن و نیز از دوباره کاری جلوگیری کرد. بعد از آنکه تشخیص نوع درمان را مشخص کرد، بیمار راجهت مداوا آماده وسپس به تخت بستری یا تخت مراقبت انتقال می دهند و يا بلافاصله معالجه ومرخص می شود، و یا به بخش های لازم فرستاده می شود وحتى امکان اعزام بیمار نیز وجود دارد.

کارکنان و دسترسي و زمان کار آن :

ضرورت وجود یک پزشک در اورژانس در تمام اوقات و وجود حداقل یک پرستار آموزش دیده در تمام اوقات ضروری است.

معمولا بخاطر جلوگیری از احتمال تداخل رفت وآمد با دیده شدن موارد اورژانس از ورودی اصلی یا هال، بدور از ورودی اصلی ، حتی در طبقه ای دیگر، می باشد. در بیمارستان بزرگ که کادر تمام وقت دارد، ورودی آمبولانس در موقعیت مذکور ممکن است بهترین محل باشد. در تعیین محل ورودی جلوگیری از تداخل رفت و آمدها وامكان دید عام بسیار اهمیت دارد. ورودی، در طراحی اورژانس بهتر است در دید میز کنترل شب باشد تا پاسخگویی بهتری را ممکن سازد.

برای خواندن مطالب مربوط به معماري مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: معماری مدرن با آجر ، معماری مدرن جهان

ورودی جداگانه از ورودی اصلی بیمارستان – نظم دهی ورودی اورژانس براساس استاندارد های آمبولانس

بیمارستانی که دارای بخش اورژانس و سوانح است باید داراي علائمي خوانا و واضح براي نشان دادن جهت و راهنمايي مراجعه کنندگان و آمبولانس به اورژانس وجود داشته باشد و معمولا از کلمات درشت و با زمینه قرمز استفاده شود.

مطلب پیشنهادی: طراحی درمانگاه

طراحی اورژانس و فضاها

در حالت کلی اورژانس از دو قسمت اصلی تشکیل شده است.

قسمت بیماران سراپایی:اتاق های معاینه-ترزیقات-داروخانه است.

قسمت بیماران بد حال:احیا-مسمومین-مصدومین-شکسته بندی-اتاق عمل-بستری

تقسیم فضاها در طراحی اورژانس-سمت راست بیماران سراپایی-سمت چپ بیماران بد حال

پارکینگ بخش اورژانس

پارکینگ بخش اورژانس باید منحصر به بیماران و کسانی که در انتقال بیماران دخالت دارند و همچنین کارکنان این بخش به ویژه کادر درمانی اختصاص یابد موقعیت مکانی آن باید به گونه ای باشد که در مواقع فوری بتوان ارتباط سریع کارکنان را با داخل بخش فراهم نمود. برای ایجاد نظم و جلوگیری از هرج و مرج باید فضای داخلی پارکینگ را به قسمت های مختلف به ترتیب زیر تقسیم نمود و هر قسمت را با استفاده از تابلو های راهنما مشخص نمود

محل پارک آمبولانس ها : در این قسمت باید تعدادی آمبولانس قرار گیرند که فقط در موارد اورژانسی استفاده شود . در واقع آمبولانس های این قسمت باید از آمبولانس های دیگر بخش ها مجزا باشد.

محل پارک وسایل نقلیه خصوصی با تاکسی که در انتقال بیمار به بخش اورژنس دخالت داشته اند. – محل پارک اتومبیل پلیس و مأموران آتش نشانی محل پارک وسایل نقلیه متخصصین و کادر تخصصی اورژانس

ورودی بخش اورژانس

• درب ورودی باید به اندازه کافی عریض بوده به نحوی که دو تخت و یا برانکارد به راحتی و بدون هیچ برخوردی از آن به طور همزمان عبور نمایند. ضروری است که ورودی جداگانه ای برای بیمارانی که با آمبولانس آورده می شوند با سایر بیماران مراجعه کننده به بخش اورژانس در نظر گرفته شود و فضای کافی برای حرکت و پارک سه آمبولانس در یک زمان پیش بینی گردد.
• علاوه بر اینکه ورودی مستقل از ورودی اصلی باشد بهتر است که از سطح زمین بلند تر و با درهای عریض که بلافاصله به راهروی پذیرش منتهی گردد پیش بینی شود.
• ورودی اورژانس باید از عوامل جوی ( آفتاب، باران، برفي) حفاظت گردد.
• دسترسی وسایل نقلیه به ورودی اورژانس باید به نحوی باشد که حرکت خودروها از مسیر عبوری و یکطرفه باید انجام شود.
• ورودی بیماران سرپایی و همراهان باید در جنب ورودی بیماران حمل شده با برانکارد (سطح شیبدار و جدا از آن باشد.

اتاق تریاژ

بیمارانی که به بخش فوریت های پزشکی مراجعه می کنند بر حسب نوع بیماری و شدت آن به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. این عمل در قسمتی به نام تریاژ (جهت تسریع در ارایه مراقبت های فوری و جلوگیری از اتلاف وقت در موارد تهدید کننده) صورت می گیرد. حداقل مساحت مورد نیاز این قسمت ۹ متر مربع و بهترین موقعیت مکانی آن بعد از درب ورودی و قبل از پذیرش می باشد . تجهیزات مورد نیاز در این قسمت عبارتند از: تخت معاینه ، سینی معاینه ، فشار سنج دیواری (نصب شده بر دیواره اتوسکوپ ، آفتالموسکوپ ، ترالی حمل بیماران ، تلفن و زنگ اخبار ، سطل ها و جعبه های دفع مواد زائد و باطله ، دستشویی ، و یک عدد توالت فرنگی

نکات مربوط به طراحی اورژانس اتاق تریاژ

•  به ازای هر ۳۰ هزار پذیرش سالیانه، یک فضای تریاژ با تخت معاینه و تجهیزات مربوطه پیش بینی شود. برای بیش از ۹۰ هزار پذیرش تعبیهی ۳ تخت کفایت می کند. برای هر تخت یک
• پرستار اختصاصی تریاژ مستقر است. تختهای معاینه ی تریاژ، در یک فضا و به صورت متمرکز طراحی می شوند و تا جایی ممکن از طراحی اتاق های تریاژ جداگانه باید اجتناب شود.
• در این اتاق ممکن است بسته به شرایط بیمار، معاینه ی اولیه ای نیز صورت گیرد.
• دسترسی سریع به پزشک در این فضا باید فراهم باشد به طوری که در کمتر از یک دقیقه در این فضا حضور یابد.
•  در برخی اورژانس ها برای مشخص کردن سطح تریاژ، از روش هایی چون نوار چسب رنگی، کارت مخصوص تریاژ، علایم رنگی چراغ دار، کد ویژه و …) استفاده می شود. رنگ قرمز نشانه ی سطح ۱ و ۲، رنگ زرد سطح ۳، رنگ سبز سطح ۴ و ۵، و رنگ مشکی نشان دهنده ی بیمار فوت شده و انتقال به سردخانه است.
• در صورتی که تعداد تخت های تراژ بیش از یک عدد باشد، می توان آنها را به نسبت ۲ به ۱ به حوزهی سرپایی و حوزهی فوریت اختصاص داد.
• ورودی های اورژانس باید در معرض دید پرستار تریاژ قرار داشته باشد. این امکان را می توان توسط یک پنجره فراهم نمود که در عین حال حریم شخصی بیمار را نیز از بین نبرد.
• ابعاد این فضا به گونه ای باشد که امکان حضور در پرستار به صورت همزمان در شرایط اضطراری وجود داشته باشد. لوازم و تجهیزات اولیه ی احیا باید به راحتی در دسترس پرستار تریاژ قرارداشته باشد.
• در فضای تریاژ، باید دست کم یک تخت معاینه و حداقل دو صندلی در نظر گرفته شود تا امکان معاینهی بیمار به صورت نشسته یا خوابیده امکان پذیر باشد.
• اتاق تریاژ باید در نزدیکی و دیدرس فضای انتظار عمومی باشد تا در صورت بروز مشکلی برای بیمار در فضای انتظار، پرستاران بلافاصله به او رسیدگی کنند.
• لازم است اتاق تریاژ دسترسی مناسب به فضای پلیس و انتظامات اورژانس داشته باشد تا امنیت پرستار تریاژ تامین گردد. این فضا باید مجهز به زنگ خطر باشد.
• موقعیت اتاق تریاژ باید در قسمت عمومی حوزهی مشترک و در نزدیکترین فاصله نسبت به ورودی های اورژانس (ورودی سرپایی و وروی اروژانسی) و در حد فاصل آنها قرار گیرد، به طوری که اصل تفکیک ورودی ها نیز رعایت شده باشد.

پذیرش اورژانس

بعد از اینکه بیماران در واحد تریاژ دسته بندی شدند، در صورتی که بیمار قادر به مراجعه به پذیرش باشد باید به این بخش هدایت شود تا جهت تشکیل پرونده و یا اخذ سوابق قبلی ایشان اقدام گردد . این اتاق به ابعاد ۲.۴*۶ متر و یا ۱.۸ متر مربع به ازای هر هزار فردی که سالیانه خدمت دریافت می کنند با تجهیزات لازم ( مثل میز، صندلی، لوازم التحریر، تلفن، نمابر رایانه، دستگاه چاپ، و سایر وسایل اداری) جهت ارایه خدمت به دو بیمار به طور هم زمان در کنار سالن انتظار قرار می گیرد. بیماران بعد از تریاژ و پذیرش جهت ادامه فعالیت و شروع درمان به یکی از قسمت های احیاء و مراقبت از بیماران حاد(قسمت بیماران تحت نظر) ، اتاق مشاوره و معاینه پزشک، اتاق اخذ شرح حال بیشتر از بیماران ( که در فرهنگ اورژانس ایران از آن به عنوان آدمیت نام برده می شود.)

اتاق معاینه و مشاوره بیماران سرپای

بعد از پذیرش بیمارانی که وضعیت حاد و فوری ندارند و خطر جدی آنها را تهدید نمی کند جهت معاینه و تصمیم نهایی به این قسمت هدایت می شوند. حداقل فضای فیزیکی مورد نیاز برای هر یک از اتاق های معاینه و مشاوره ۱۰ متر مربع می باشد اتاق گچ گیری: بیماران دچار شکستگی، ترک خوردگی و یا در رفتگی استخوان و مفاصل ، جهت دریافت خدمت یا بی حسی موضعی و یا سایر روش های کاهش درد به اتاق گچ گیری منتقل می شوند. مساحت مورد نیاز این قسمت به جز انبار نگه داری آتل ها، چوب های زیر بغل و کمد حداقل ۱۶ متر مربع می باشد

اتاق احیاء قلبی -تنفسی

اتاق احیا  نزدیک ترین فضا به ورودی ست که باید بیمار در آن توسط تجهیزات احیا کردد و دارای تجهیزاتی مانند شوک و از این قبیل وسایل است.

نکات مربوط به اتاق احیا در طراحی اورژانس

• در کوتاه ترین فاصله ی ممکن نسبت به ورودی اورژانس
•  دسترسی سریع و ارتباط تنگاتنگ بین اتاق تریاژ و این اتاق برای بیمارانی که با وسیله نقلیه ی شخصی به اورژانس منتقل شده اند.
• حداکثر فاصله میان ورودی اورژانس و ورودی اتاق احیاء بیشتر از ده متر نباشد.
•  لازم است مسیر ارتباطی این فضا به صورت مستقیم بوده و تا حد امکان دارای کم ترین چرخش باشد. توصیه اکید می شود که ورودی اتاق احیا با ورودی اورژانسی در یک محور قرار گیرند.
• دسترسی سریع از اتاق استراحت پزش مقیم به این فضا جهت موارد اورژانسی
•  اتاق احیاء می تواند با یک یا دو در برای ورود و خروج طراحی شود. همچنین این فضا ممکن است با ارتباط داخلی با اتاق عمل سرپایی طراحی شود .
•  خدمات احياء همواره در یک اتاق ارائه می شود که ممکن است دارای یک یا چند تخت باشد. این روش امکان به اشتراک گذاشتن تجهیزات مورد نیاز را فراهم می کند.
•  در اورژانس هایی که نیاز به چند تخت احیاء دارند، یکی از آنها تخت احياء ثابت، و باقی فضای خالی جهت استقرار برانکار یا تخت اورژانس (انتقال بیمار با تخت فضای بستری حاد ۱ و ۲ به اتاق احیاء) در نظر گرفته می شود.
• برای سهولت استقرار تیم احیاء و تجهیزات مورد نیاز و انجام عملیات، لازم است دسترسی به هر چهار طرف تخت امکان پذیر باشد.

اتاق عمل، طراحی اورژانس

اتاق عمل سرپایی بیمارانی که نیاز به اعمال جراحی سرپایی نظیر کشیدن مایع نخاع و … به اتاق عمل سر پایی هدایت می شوند. مساحت لازم برای این اتاق حداقل ۱۶ الی ۲۰متر مربع می باشد. میزان نور و روشنایی اتاق عمل باید توری به اندازه ۸۰۰۰ از لوکس داشته باشد

اتاق عمل سرپایی

اتاق عمل سرپایی، از سه بخش اصلی تشکیل شده است شامل:

• پیش ورودی، فضای عمل سرپایی، و انبار استریل فرعی
•  پیش ورودی (اسکراب و گانینگ)
•  فضای بسته ای که به عنوان یک فیلتر عمل می کند. عملکرد اصلی آن اسکراب و گانینگ برای کارکنان پزشکی و پرستاری است. سطح کنترل عفونت در این قسمت مشابه

اتاق های عمل در بخش جراحی نمی باشد. وجود خط قرمز لازم نیست و تنها از کف پوش آنتی باکتریال استفاده می شود.

پیش ورودی (اسکراب و گانینگ)

– آماده سازی اولیه بیمار شامل مواردی چون در آوردن کفش و لباس های اضافه، تمیز کردن موضع آسیب دیده، پاکسازی موهای موضع زخم و ..

-طراحی این فضا به صورت اتاق (و نه به صورت فضای باز ) سبب می شود که به صورت یک فضای حائل میان راهرو و فضای عمل ایفای نقش کرده و علاوه بر کنترل عفونت بهتر و حفظ زیبایی بصری، در کاهش سر و صدا، جلوگیری از ازدحام و شلوغی نزدیکی ورودی اتاق، و افزایش تمرکز گروه پزشکی تاثیر گذار باشد. امکان پیش بینی این فضا به صورت مشترک برای دو اتاق عمل سرپایی وجود دارد.

فضای عمل سرپایی

– این اتاق محل انجام عملیات بر روی بیماران بوده و دسترسی به آن از طریق پیش ورودی صورت می گیرد.

حداقل ابعاد این اتاق ۵ متر در ۵ متر می باشد و تا حد امکان باید به صورت مربع طراحی شود.

– این اتاق مجهز به تمامی تجهیزات مورد نیاز برای عمل های سرپایی است. (رجوع به کتاب)

– توصیهی اکید می شود که ملاحظات کنترل صدا و تعبیهی عایق صوتی در طراحی و اجرای این اتاق رعایت شود.

انبار استریل فرعی

– به منظور نگهداری ست ها و اقلام جراحی استریل و همچنین وسایل مصرفی و داروهایی که در فرایند عمل سرپایی مورد نیاز است. – در اورژانس های با پذیرش سالیانه ی کمتر از ۳۰ هزار نفر در سال، لزومی به در نظر گرفتن این انبار وجود ندارد و می توان از کمدی داخل فضای اتاق عمل استفاده نمود. برای این منظور،کمدهای توکار توصیه می شود.

سایر فضاهادر طراحی اورژانس اورژانس

در واحد های بزرگ اورژانس باید چند اتاق مداوا بعلاوه اتاق جراحی وجود داشته باشد. یک ایستگاه پرستاری و یک اتاق کار، بعلاوه یک اتاقک نظافتچی ویک اتاقک انبار نیز مورد نیاز است. در یک واحد فعال اورژانس باید فضای کافی با دسترسی به تلفن عمومی ، تماما خارج از دید اطاق معاینه ، وجود داشته باشد. درضمن در اتاق جراحی اورژانس، معمولا نیازی به استفاده از بیهوشی عمومی نیست.

به دلیل اینکه تخت های مراقبت، بیش از همان شب در اشغال بیمارنخواهد بود، منظور نمودن خدمات غذارسانی لازم نیست و مواد غذایی تقویت کننده را می توان در اتاق وسائل جای داد.

تعداد تخت های مراقبت بستگی به تجربه آن بیمارستان بخصوص دارد(شرایط مکانی،…) اما حداقل چهار تخت در دواتاق (چهار تخت مستقل مردانه و زنانه)، بعلاوه دوتخت درازا هر100 تخت مازاد، در بیمارستان های بزرگتر از 100 تخت

شرایط محیطی طراحی اورژانس

• احساس امنیت برای بیمار، محيط شاداب و با نشاط همراه با نور کافی و مناسب
• اتاقهای جادار و بزرگ ، صندلیهای راحت ، مبلمان مناسب در فضای انتظار و بیمار و پایین رساندن سروصدا به میزان حداقل
• تعبیه چراقهای اضطراری
• دیوار و کف از سنگ محکم، صیقلی و قابل شستشو

تجهیزات اورژانس

صندلی، تخت معاینه ، میز ، میز کنار تخت ، نیمکت ، برانکارد ، ترولی و ویلچیر، مسیرهای اورژانس تا حد امکان صاف و بدون پله باشند . تابلو اعلانات و محلهایی برای نگهداری : کپسول اکسیژن ، یخچال ، ماسک ، لگن ادرار، دستگاه اساکشن ، دستگاه تنفس مصنوعی ، کمپرسور ، دستگاه فشار خون و ساعت بزرگ ، چهار پایه ، سطل ازباله و گنجه نگهداری داروهای اورژانس

توصیه های طراحی اورژانس

• وجود در ورودی مجزا از بیمارستان به صورت عریض
• ورودی جداگانه برای بیمارانی که به وسیله ی اورژانس یا دیگر وسایل نقلیه شخصی و عمومی حمل می شوند.
• اتاق انتظار جداگانه با حداقل دید و تداخل با فضای معاینه و مداوا
• -وجود رامپ ضروری است. البته در صورت ایجاد اختلاف سطح، همسطح با تخت آمبولانس امکان تخلیه ورود آمبولانس مناسب تر می شود.درهای ورودی اورژانس باید عریض و با قابلیت باز شدن از هر دو طرف باشند.دسترسی مستقیم از میان درهای عریض از ورودی به داخل اتاق اسکرین یا احیا و بلافاصله از آنجا به اتاق معاینه پیش بینی می گردد.
• اورژانس در نزیکی با بخش تشخیص و جراحی باید باشد.که با وسعت بخش بستری تغییر می کند.بابزرگ تر شدن و خودکفا شدنبیشتر اورژانس،این نزدیکی اهمیت خود را ازدست می دهد.
• درمانگاه و اورژانس در واقع از نظر ارائه ی خدمات درمانی سرپایی عملکردی مشابه در بیمارستان دارند.
• اورژانس با قسمت های مشترک(تشخیص)بیمارستان و نیز با بخش های اعمال جراحی و زایمان رابطه نزدیک تری دارد،در حالیکه در مورد درمانگاه این رابطه جنبه فوری نداشته و به صورت مستمر و مداوم صورت می گیرد.

مطلب پیشنهادی: طراحی درمانگاه

منابع

-خلاصه ي الزامات، استانداردها و ضوابط فضاي فیزیکی بخش اورژانس-لاله عنبري

-مقاله طراحی اورژانس-قاسم پور

-کلاس درس طرح۴