حوزه های فرهنگی در طراحی مجتمع فرهنگی
کتابخانه
وظایف و خصوصیات فضا و طراحی مجتمع فرهنگی،بطور کلی ایجاد فضاهای کتابخانه در سطح جامعه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است تا بتوانیم علاوه بر ایجاد یک محیط کاملا علمی – فرهنگی، در جهت پر کردن اوقات فراغت جوانان از طریق محیط کاملا سالم به رشد و توسعه فرهنگ در سطح جامعه همت گمارده و با چاپ و انتشار کتابهای مختلف در زمینه های گوناگون در سطح جامعه و ایجاد کتابخانه ها، سطح علمی افراد جامعه را ارتقا دهیم. در جهت پیش بردن این سیاست، تیتراژ کتاب و مجلات و نشریات در زمینه های مختلف اجتماعی – فرهنگی – مذهبی – علمی اقتصادی نسبت به گذشته بسیار بالا رفته است اما هنوز هم به دلیل رشد جمعیت و بالا رفتن سطح انتظار عموم مردم در رابطه با کیفیت کتاب، احتیاج مبرمی به چاپ و انتشار هر چه بیشتر کتاب با کیفیت های بالا و همچنين تأسیس کتابخانه داريم.
فضاهای جوابگوی تسهیلات مطالعه بطور عمده به چند نوع تقسیم می شوند. فضای مطالعه، فضای نگهداری کتب و نشریات، استانداردهای حداقل و حداکثر هر یک متفاوت است. از آن گذشته تأمین فضاهایی که شامل دو یا هر سه فعالیت فوق باشند نیز بخاطر ساده کردن سیستم اداره و سرعت بخشیدن به بهره برداری و لزوم مصرف وقت کمتر برای استفاده از منابع و تاسیسات، مسائل مخصوص به خود را مطرح می کنند. فضاهای کتابخانه همانند سایر بناها از فونکسيون، سیرکولاسیون و فرم تبعیت می کنند.
برای خواندن مطالب مربوط به معماری مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: سبک معماری مدرن
نور در طراحی مجتمع فرهنگی کتابخانه
کتابخانه مانند تمام مکانهای دیگر محتاج به نور می باشد. با اختراع نیروی برق امکان استفاده از کتابخانه ها در مواقع کمبود نور طبیعی مثل شبها بوجود آمد، با این وصف و بدلیل مزایای زیادی که این نور دارد امروزه بیشتر کتابخانه ها پنجره های زیادی دارند و تا حد امکان سعی می شود از نور طبیعی که در فصول مختلف شدت و ضعف آن فرق می کند، استفاده می شود و با تأمین دیدها و تابشهایی از این نور خستگی مطالعه را کمتر بکنند.
بطور کلی نور طبیعی مستقیم و خیره کننده برای کتابخانه مناسب نیست. لامپهای فلورسنت مناسب به نظر میرسد. اگر روشنایی جانبی میزها يكطرفه باشد عرض میز بر سطح پنجره عمود است و اگر نور دو طرفه باشد ضلع کوچک میز به پنجره عمود می باشد و صندلی نیز باید طوری باشد که نور از طرف چپ بتابد. اگر نور از سقف باشد می توان از میز دو طرفه استفاده کرد.
نور یکطرفه در صورتی که عرض سالن از دو برابر طول آن کمتر باشد از ارتفاع دیواره های روشن تجاوز نکند مجاز است و باید پنجره ها رو به شمال باشند. در مورد نور دو طرفه بنای سالن نباید از چهار برابر بلندی دیوار های رون تجاوز کند. اگر در نظر بگیریم ارتفاع کف تا سقف ۵ متر باشد، در صورت وجود روشنایی یکطرف ۷.۵ متر مربع پنجره و در صورت دو طرفه بودن ۱۲.۵ مترمربع پنجره خواهیم داشت. چنانچه نور از یک طرف باشد پنجره ها باید از طرف شمال شرقی و اگر از دو طرف باشد پنجره ها باید از طرف شرق و غرب باشد البته برای نور غرب باید از نور شکن و یا از پرده استفاده کرد.
درجه حرارت و تهویه در طراحی مجتمع فرهنگی
درجه حرارت در قسمت انبار تقریبا ۱۰ سلسيوس است. گرم سازی عملی کتابخانه ( تمام قسمتها ) از زیر کف یا بحرای گرم می باشد. تهویه مصنوعی خوب با پنجره های بسته مانع گرد و خاک برای تهویه مناسب تر است.
سالن نمایشگاهی
نمایشگاه به عنوان یکی از ملزومات مراکز فرهنگی است که نیازهای فرهنگی هر جامعه را جوابگو است.
در مجموعه فرهنگی منظور از نمایشگاه، محلی برای ابراز اندیشه ها و خلاقیتهای نسل جوان در زمینه های مختلف هنری و عرضه کردن آثار هنری آنها است. فضای نمایشگاه، محلی است برای ارائه آثار هنرجویان در رشته های تدریس شده در این مجموعه و در نتیجه ارائه سبک آثار آنها، در زمینه های مختلف طراحی، گرافیک، مجسمه سازی و عکاسی در این فضا. از آنجا که هرفاکتور برای پیشرفت و گسترش به تبلیغ احتياج دارد، لذا وجود این فضا برای به نمایش گذاشتن هنرها و استعدادهای هنرجویان بسیار ضروری می باشد.
با ایجاد چنین فضاهایی، اهتمام برای توسعه فرهنگی بیشتر صورت می گیرد. پیشرفت در زمینه های اقتصادی و سیاسی و سازندگی انجام می گیرد وفضای نمایشگاه اوقات فراغت جوانان را پر می کند و آنها را از انحرافهای فرهنگی و در نتیجه اخلاقی نجات می دهد.
برای آشنایی و لذت بردن از آثار هنری لازم است که با آنها به تدریج آشنایی پیدا کرد . این آشنایی نباید از روی اجبار صورت گیرد و از آنجا که لازم است اشخاص به دفعات با آثار هنری برخورد کنند تا در ضمير اها آشنایی نسبت به هنر پدید آید بهتر است که در تماس با هنرها خیلی راحت و بدون تشریفات انجام پذیرد و قسمتی از زندگی روزمره اشخاص کوچه و خیابان را تشکیل دهد، بدون آنکه قصد هنرمند و هنر شناس بار آوردن تمام مردم را داشته باشیم.
برای خواندن مطالب مربوط به معماري مدرن لینک روبرو را کلیک کنید: معماری ایرانی مدرن ، اصول معماری مدرن
حوزه دید انسان در نمایشگاه
برای بهتر دیده شدن تابلو و درک مطلوب تر آن باید فاصله بازدید کننده را ۲ الی ۳ برابر بزرگترین بعد تابلو در نظر گرفت و با حداقل برابر قطر تابلو. همچنین برای تعيين فاصله بازدید کننده از تابلو و اثر مورد نمایش می توان از حوزه دید بیننده کمک گرفت. زاویه دید انسان ۵۴درجه (۲۷ درجه بالا و ۲۷ درجه پایین خط چشم ) است. لذا با توجه به ابعاد تابلوها و دیگر آثار هنری فاصله ای در مقابل محل قرار گیری آنها برای دید کمتر پیش بینی می شود. بدین صورت که از ۲۷ درجه بالای خط چشم و کمی پایین تر از آن ( در حدود ۴ درجه ) جهت رویت اثر هنری استفاده می شود.
برای مطالعه طراحی موزه و فضاهای نمایشگاهی وارد لینک روبرو شوید:https://hornou.com/blog/trahi-mozh
سیرکولاسیون طراحی مجتمع فرهنگی
طراح باید مردم و حرکتشان را طوری ترتیب دهد که به راحتی همه چیز را ببیند و خسته نشوند. همچنین باید آزادی کامل وجود داشته باشد و مردم به راحتی بتوانند به تمام نقاط مختلف و غرفه ها دسترسی پیدا کنند. فرم و طرح یک نمایشگاه باید طوری باشد که مردم آزادی کامل در آن احساس کنند و به آسانی بتوانند در تمام گوشه ها به گردش بپردازند.. طرح مطالعه شده آن است که مردم علاوه بر احساس آزادی، بدون اینکه متوجه باشند، در مسیری به حرکت درآمده از تمام غرفه ها دیدن کنند. در هر قسمت از نمایشگاه بایستی جا به اندازه ای باشد که یک عده از تماشاگران توقف کرده، و به نماشا بپردازند، بدون اینکه مزاحمتی برای حرکت بقيه بوجود آورند. اگر رفت و آمد يك طرفه باشد مردم راحت تر و آهسته تر پیش می روند. موضوعات پیچیده تر محلهای خلوت تری می خواهند تا علاقمندان بتوانند با توجه بیشتری به انها بپردازند.
برای مطالعه طراحی موزه وانواع سیرکولاسیون فضاهای نمایشگاهی لینک روبرو شوید:https://hornou.com/blog/trahi-mozh
نورپردازی در نمایشگاه
از مسائل مهم در طرح نمایشگاه نحوه تامین روشنایی لازم برای نمایش آثار هنری است. در نمایشگاه تکیه بر استفاده از دو منبع اصلی طبیعی و مصنوعی نور است که با استفاده از فرمهای مختلف سعی می شود نور طبیعی تا اعماق فضاهای نمایش نفوذ نموده، بطرز مناسبی مورد نمایش را روشن کند. در مواردی که این نور کافی نباشد و یا در مواقع تاریک شبانه روز از نور افشانی مصنوعی در همان جهت و مقدار کافی استفاده می شود.
برای مطالعه طراحی موزه و نورپردازی در نمایشگاه لینک روبرو شوید:https://hornou.com/blog/trahi-mozh
طراحی مجتمع فرهنگی،حوزه آموزشی
به طور کلی فضاهای آموزشی می تواند به دو بخش آموزشهای نظری و عملی تقسیم گردد.
فضای کلاسهای نظری
در این کلاسها مبانی نظری و بحثهای تئوری شاخه های مختلف علوم، فنون و هنر به بحث و گفتگو گذارده می شود.
استانداردها سطح سرانه کلاسها
تناسب ابعاد کلاسهای درسی با توجه به استانداردهای مختلف برای حداکثر نسبت طول و عرض کلاس از ۱:۱/۳ تا ۱:۱/۷ متغير است ولی نسبتی که اکثرا آنرا رعایت می کنند و به عنوان حداکثر توافق دارند ۱:۱/۴ می باشد. عرض کلاسهایی که از یک طرف نور میگیرند نباید از ۷ متر بیشتر باشد و عرض کلاسهایی که از دو طرف نور طبیعی دریافت می نمایند حداکثر از ۸/۴ متر نباید بیشتر باشد. از طرفی طول کلاس درس نباید از ۶ متر کمتر واز۹ متر بیشتر باشد. ارتفاع کلاسها ۳.۴۰ – ۳ متر می باشد و نسبت حجم فضای سرانه برای سالنهای کوچک ۲.۵ متر مکعب و برای سالنهای بزرگ ۴.۵ متر مکعب تعيين شده است. در ایران سطح سرانه کلاسهای درسی ۱.۴ متر مربع در نظر گرفته شده است.
برای مطالع طراحی کلاس درس | پلان و مقطع وارد لینک روبرو شوید: https://hornou.com/blog/trahi-klas
نور، طراحی مجتمع فرهنگی
میزان نور در کلاسها باید با ابعاد و مساحت آن متناسب بوده و سطح تابش نور بین ۲۰ تا ۵۰ درصد سطح کلاس می باشد. همچنین بایستی از تابش مستقیم نور غرب به داخل کلاس خودداری کرد. جهت مطلوب تابش نور از سمت چپ بوده و وجود نور مصنوعی به صورت یکنواخت در کلاس لازم است.
فضای کلاسهای عملی
آموزش عملی دانش پژوهان در این مجموعه در فضاهایی با عناوین کلاسهای آموزش خاص آتليه لابراتور و کارگاه انجام پذیرد. به طور کلی این فضاها را می توان به دو بخش اصلی تقسیم کرد:
بخش خدماتی این بخش شامل فضاهایی مانند انبار، ژوژمان، سرویسهای بهداشتی و غیره می باشد و به طور کلی شامل تمام فضاهایی است که خدمات لازم را جهت فعالیت مناسب دانش پژوهان فراهم می آورند. برای نگهداری چیزهایی از قبیل بجسمه ها و غيره نوعی سه پایه با تكيه گاه مخصوص در انبارها باید پیش بینی نمود.
بخش اصلی فعالیت ها
این بخش شامل تمام فضاهایی همچون کلاس خاص، اتلیه ها و کارگاههاست که محل تجهیزات و وسائل و همچنین فضای کار را تشکیل می دهند و معمولا فضایی قابل انعطاف است تا با فعالیتهای متنوع درون آن تناسب داشته باشد. به علت انعطاف فضاهای کارگاهی، بسیاری از رشته ها می توانند در فضاهای کارگاهی مشابه ارائه گردند.
آتلیه طراحی مجتمع فرهنگی
در این آتليها هنر جویان در پی هماهنگی دید، دست و ذهن در ارائه طرح بوده و با مفهوم ترکیب بندی و شیوه های متداول طراحی آشنا بوده و از موضوعات متفاوت ( طبیعت، موجودات زنده، چهره، انعکاس حالات در فاد عاطفی انسان و … ) طراحی می کند و با انواع پرسپکتیو و ترسیم سایه ها آشنا می شوند. فضای اصلی آتلیه را تشکیل داده و وسائل اصلی آن را سه پایه طراحی، صندلی، پرده نمایش، تخته سیاه و میز استاد تشکیل می دهند. در این آتلیه محلی برای شستشو با استفاده از چند سینک ضروری است. با توجه به اینکه این آتلیه می بایست انعطاف کافی برای تغییر مکان سه پایه هار آرایش متفاوت آنها را داشته باشد زیر بنای مفید آن ۵ متر مربع به ازای هر هنرپژوه پیش بینی می شود.
برای مطالعه ی طراحی آتلیه معماری وارد لینک روبرو شوید: hornou.com/blog/aatlih-maamari
آتلیه عکاسی
فضاهای تشکیل دهنده این کارگاه به طور کلی بدین قرار است: سالن روشن، سالن تاریک، اتاق تمیه دارو، محل شستشو.
آتلیه تئاتر
در این آتلیه تئاتر به صورت تئوری و عملی آموزش داده می شود. سالن تئاتر شامل ردیف های مشخص به منظور نشستن و فضای صحنه و اتاق مربوط به سالن گریم در پشت صحنه می باشد.
آتلیه مجسمه سازی
در این آتلیه یک گارگاه به همراه فضای انبار وسایل و قسمت شست و شو در نظر گرفته شده است.
کلاسهای کامپیوتر
در این فضا، فعالیت آموزشی و عملی اتفاقی می افتد بنابراین احتياج به میزهای کار با کامپیوتر، چاپگر و همچنین میزهای کنار هم چیده شده برای انجام محاسبات با تسلط بر تخته سیاه دارد. از موارد مهم طراحی در این فضا بحث نور طبیعی است که مخل فعالیت آموزشی در این فضا بوده و احتیاج به فضایی داریم که از نور مصنوعی استفاده کند.
کلاس موسیقی
این کلاس باید به گونه ای باشد که هنرپژوهان گرداگرد استاد نشسته و مسلط بر حرکات دست او باشند. در این فضا وجود قفسه هایی برای گذاشتن آلات موسیقی هنرپژوهان الزامی است در ضمن وجود ویدئو پروجکشن و پرده برای آموزش سمعی و بصری در این کلاس لازم به نظر می رسد. در این بخش موسیقی توجه به چند مطلب الزامی است:
۱) این فضا ها باید اکوستیک باشد تا صدا به فعالیتهای دیگر کانون آسیب نرساند.
. ۲) طراحی فضای داخلی کلاسها باید به گونه ای باشد که صدای تولید شده ایجاد مزاحمت برای آموزش موسیقی نکند.
کلاس نجوم
در این فضا فعالیتهای آموزشی به صورت تئوری و عملی شکل می گیرد، بنابراین در کنار کلاسهای تئوری فضای باز نیز جهت تمرین عملی دیده شده است که در قسمتهایی از این فضای باز بخشهایی به صورت مسقف در نظر گرفته شده است.
اتاق مربی در طراحی مجتمع فرهنگی
محلی در کنار آتلیه ها و کارگاه ها و حتی المقدور با امکان دید مناسب است که برای مربی یا مربیان پیش بینی شده است و برای کلکسیون و نگهداری کار هنرپژوهان – به طور موقت- بکار می رود.
روشنایی
هر فضای آموزشی عملی باید از نظر نور طبیعی از شرایط خوب و کاملی برخوردار باشد. به همين جهت پنجره هایی نسبتا بلند و در ارتفاع بالا برای آنها لازم بوده و از آنجا که نور مستقیم و متمرکز طبیعی برای این محيطها مناسب نیست بنابراین بهتر است که پنجره این فضاها در دیوار شمالی یا شرقی قرار گیرد و در صورت امکان بد نیست از نورگیرهای سقفی نیز استفاده شود که می تواند به صورت نورهای اصلی یا فرعی و متناسب با طراحی مطرح گردد. اضافه بر نورگیری طبیعی باید هر فضا مجهز به سیستم روشنایی مصنوعی نیز باشد.
حوزه خدماتی در طراحی مجتمع فرهنگی
بوفه
این فضا مکانی است برای استراحت و نوشیدن چای، قهوه و نوشیدنیهای سرد، خوردن دسر و در اختیار تمامی افرادی است که به مجموعه مراجعه می کنند و ترجیحا می باید در نزدیکی فضاهای ارتباطی قرار گیرد.
نیازهای فضایی کافه تریا بدین شرح است:
فضای نشستن ( میز صندلی ), فضای لازم جهت آماده سازی و سرو، صندوق حسابداری، شستشوی ظروف انبار و زباله دانی.
اصول طراحی بوفه
طراحی بوفه باید براساس شناخت رفتار و حالات ناپایدار و متغير مردم باشد تا برای آنها محیطی امن و با آرامش باشد.
در صورت امکان باید فضاهای نیمه بازی را در اطراف پذیرایی و سالنهای صرف غذا در نظر گرفت تا در مواقع لازم مورد استفاده قرار گیرند و بوفه جذابتر شود. همچنین توجه به نکات ذیل در طراحی بوفه توصیه می گردد:
۱- صندق دار نزد درب خروجی قرار گیرد.
٢- از پارتیشن ها و جداکننده ها و اختلاف سطح، طوری استفاده شود که فضاهای دوستانه و تقریبا خصوصی ایجاد نماید.
٣- فضای لازم برای قرار دادن یک صندلی ۱٫۴۸ تا ۲٫۱۰ متر مربع می باشد. صندلی ها را از بخش های عبوری، خدمات رسانی، بوفه و پذیرایی مجزا شود. هر یک از میزها بایر از سایر میزها جدا و فضای خاص و خصوصی برای خود داشته باشد.
۴- ویترین غذا باید در نزدیک ورودی و یا به صورتی که در میان میزها مرکزیت داشته باشد، قرار داده شود.
۵- در نظر گرفتن محلی برای پخت و پز بطوری که در معرض دید عموم باشد جهت جلب مشتری و جاذبه بیشتر مناسب است.
۶- در قسمت کنترل و اطلاعات بوفه، لیست غذاها باید ارائه گردد.
۷- در طراحی بوفه، طراح باید به نحوه صف بستن مشتریان در جلوی پیشخوان توجه داشته باشد.
۸- مبلمان و نورپردازی بوفه بر اساس برنامه غذایی و ابعاد فعالیتی از قبیل نوع سرویس دهی، شیوه ارائه نوشیدنی هاو استفاده از امکانات تفریحی تعیین می شود.
۹- کارهای تزئینی انجام شده با وسائل، جزئيات مبلمان و احیانا گلکاری و گیاه کاری و کارهای هنری ( مانند تابلو، مجسمه و …) صنایع دستی و طراحی روز میز، همه و همه باعث جذاب تر شدن بوفه می شوند.
۱۰- پخش موزیک ملایم و تصاویر طبیعی و هنری در بوفه و پذیرایی لازم برای ایجاد محیطی مناسب و آرامش بخش در بوفه لازم است.
واحد سمعی و بصری
تهیه وتنظيم كاستها و نوارهای آموزشی ویدئویی و صوتی و تصویری در زمینه های مختلف هنری هدف اصلی این بخش است.
فروشگاه لوازم التحرير
جهت عرضه محصولات و ابزار کار دانشجویان این مجموعه در نظر گرفته شده است. مساحت این اتاق ۳۰ متر در نظر گرفته شده است.
نمازخانه در طراحی مجتمع فرهنگی
برای سرانه نمازخانه به طور متوسط یک متر مربع برای هر نمازگزار در صورت ادای نماز جماعت پیش بینی می شود.
برای مطالعه مقاله طراحی نمازخانه وارد لینک روبرو شوید:hornou.com/blog/namazkhaneh
فضای اداری در طراحی مجتمع فرهنگی
مهمترین جزء دفاتر اداری وسایل دفتری آنهاست که بر اساس فعالیتی که در آن دفاتر شکل می گیرد متنوع است. مساحت این دفتر ۱۷۰ می باشد که شامل بخشهای اتاق کنفرانس ، انباری، دفتر مدیر، بایگانی و سرویس بهداشتی می باشد.
منبع
پایان نامه ی طراحی مجموعه فرهنگی در غرب تهران، زینب ربیعی ، ۷۸
