مدرسه صالحیه قزوین

کاربری: مدرسه

مکان: قزوین

قدمت: قاجاریه

مسجد و مدرسه صالحیه در خیابان مولوی شهر قزوین واقع شده و بانی آن «حاج ملاصالح برغانی»؛ یکی از علما و مجتهدین پارسا و مؤلفین قرن ۱۳ می‌باشد. این بنا با وسعتی حدود ۴۶۷۰ مترمربع یکی از بزرگ‌ترین مدارس علمیه ایران و از عظیم‌ترین مدارس فلسفی شیعه در زمان خود به شمار می‌رفته است. ساختمان مدرسه دارای سه طبقه و یک حیاط وسیع است. در پیرامون حیاط بیش از ۵۵ حجره و چندین مَدرَس (محل درس) قرار دارد که توسط ایوانچه‌هایی به فضای حیاط مرتبط می‌شوند.مسجد در شمال مدرسه قرار گرفته و ورودیِ آن از خیابان مولوی است. ساختمان مسجد آجری بوده و سردرِ آن تزئیناتی از کاشی و اشعاری به خط نستعلیق زیبا به رنگ لیمویی بر روی کاشی لاجوردی دارد. این مسجد فاقد محراب می‌باشد.از جمله دانش‌آموختگان این مدرسه می‌توان سید جمال‌الدین اسدآبادی، میرزای شیرازی و سید اشرف‌الدین حسینی (نسیم شمال) را نام برد.

مدرسه و مسجد صالحیه یکی از آثار دوره قاجار قزوین است که در دوره فتحعلی شاه در سال ۱۲۴۸ هجری شمسی توسط حاج ملاصالح برغانی قزوینی (جد اعلای علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی کشور) بنیان گذاشته شد.

این مجموعه در زمان خود بزرگترین مدرسه ایران به شمار می‌آمده و در دوره قاجار قرینه‌ای از آن در آنطرف خیابان (خیابان مولوی) بنا نهاده شده که مدرسه و مسجد شهید ثالث برادر حاج ملا صالح است. اگر چه امروزه مسجد شهید ثالث به قوت خود پابرجا مانده، اما مدرسه آن در دوره پهلوی اول تخریب شده است.
مدرسه صالحیه نیز به عنوان یکی از مدارس مهم کشور محسوب می‌شده است به طوری که گفته می‌شود افراد برای مرجع تقلید شناخته‌شدن باید در این مدرسه تحصیل یا تدریس می‌کرده‌اند. این مدرسه محل تحصیل بزرگانی، چون سید جمال‌الدین اسدآبادی و فلاسفه متأخر دوره قاجار و مکان تدریس بزرگانی، چون میرزای شیرازی بوده است.
این مدرسه از ضلع شمال متصل به مسجد است و طرح مرمتی آن اوایل دهه ۸۰ تهیه شده و از سال ۱۳۹۲ کار مرمت از طبقه پایین شروع شده و مرحله به مرحله طرح به مدیریت حوزه علمیه تحویل داده شده است.