مسجد جامع شهر کرد

اين بنا در مرکز و محله علياي شهر واقع گرديده و در سال 1270 ه-. ق به دستور حاج محمدرضاخان ساخته شده است . سبک ساختماني مسجد بسيار شبيه مسجد حکيم اصفهان و داراي صحن وسيع، شبستان هاي زمستاني و تابستاني، ايوان، مناره و غرفه هاي متعددي است که مساحتي حدود 2500 متر مربع را در برمي گيرد. بنا داراي سه ورودي است که در شمال، غرب و شرق قرار گرفته اند.

ورودي ها از داخل و خارج با طاق هاي جناغي و نيم گنبد پوشش يافته اند و در دالان هاي ورودي داراي تزيينات کاشيکاري هستند. صحن مستطيل شکل مسجد به ابعاد تقريبي 700 متر در بخش شمال داراي حوضي سنگي است که بعدها به بناي مسجد افزوده شده است.

دور تا دور صحن را ايوان ها و رواق ها فرا گرفته اند. رواق هاي کنار ايوان به صورت دوطبقه و در جهات ديگر، يک طبقه و داراي تزيينات کاشيکاري هستند. مسجد داراي دو ايوان بلند و وسيع در شمال و جنوب است که با طاق و نيم گنبد پوشش يافته اند. قسمت بالاي هر دو ايوان با کاشي هاي هفت رنگ و با حاشيه اي از کاشي فيروزه اي رنگ تزيين شده و بر جرزهاي اطراف ايوان، طاقنماهايي کار گرديده که با کاشي تزيين شده است. در زير پاکار طاق ايوان ها، تيرهاي چوبي قطوري براي مهار نيروي رانش طاق قرار داده اند . شبستان تابستاني مسجد در وسط ايوان جنوبي واقع است و ايوان جنوبي نيز به نوعي بخشي از آن محسوب مي شود . بخشي از فضاي اين شبستان توسط گنبد و بخشي ديگر توسط طاق و گنبد مسقف شده است.

در انتهاي ضلع جنوبي شبستان، محرابي کاشيکاري قرار دارد . شبستان زمستاني مسجد در سمت غرب صحن واقع است و حدود 50 سانتي متر در گودي قرار دارد . پوشش طاق و گنبد اين شبستان، بر روي هشت ستون سنگي به ارتفاع 160 سانتي متر قرار گرفته است. ستون ها داراي پايه، ساقه و سه ستون هستند. ساقه ستون ها با طرح چهارگوش تراشيده شده و ابعاد هر ضلع آن 40 ساتني متر است که چهار زوايه آنها به صورت قاشقي حجاري شده اند. طاق هاي بالاي ستون ها توسط تيرهاي چوبي به همديگر متصل شده که اين امر سبب استحکام آنها شده است. در رأس هر يک از گنبدهاي کوچک شبستان، روزنه اي تعبيه شده است.

سطوح ديوارهاي شبستان آجري است و با گچ بندکشي شده است . در ضلع جنوبي اين شبستان نيز محراب کاشيکاري و نسبتا نوسازي قرار دارد . به موجب اشعاري که در بدنه ديوار بيروني مسجد با آجر نقش شده، ساختمان مسجد در سال 1270 ه-. ق به پايان رسيده است.