مسجد جامع قزوین

مکان : قزوین 

کاربری : مذهبی فرهنگی

قدمت : 

سبک : رازی

مسجد جامع قزوین را کهن ترین مسجد جامع ایران می دانند و به همین خاطر است که از نام مسجد عتیق و مسجد کبیر را نیز برای این مسجد استفاده میکنند. بدون شک این مسجد یکی از زیباترین بناهای قزوین برای بازدید گردشگران و توریست ها محسوب می شود. مسجد عتیق  اولین و بزرگ‌ترین مسجد جامع ایران می باشد که بر روی بنای یک آتشکده زرتشتی بنا شده است.

بنای مسجد جامع قزوین در سال ۱۹۲ هجری ساخته شده است که بعد از یورش مغول ‌ها تخریب می‌شود. اما به مرور مورد ساخت و مرمت قرار گرفته می‌شود و همچنین در دوره‌هایی از تاریخ بخش‌های جدیدی به آن اضافه می‌شود. البته در حال حاضر مهم‌ترین قسمت های به جامانده از مسجد مربوط به دوره های سلجوقی و صفویه می باشد.

برای خواندن مطالب مربوط به معماری ایرانی لینک روبرو را کلیک کنید: سبک معماری ایرانی

معماری مسجد عتیق قـزوین

این مسجد عظیم بنایی با وسعتی بیش از۳۵۰۰ متر دارد. این بنا به دستور هارون ‌الرشید، خلیفه عباسی در سال ۱۹۲ هجری ساخته شده است که روایات حاکی از آن است که قاضی ‌ابوالحسن‌ محمد بن ‌زكریا و صاحب ‌بن‌ العباس ‌بن‌ سریح هم در ساخت این بنا با هارون الرشید شركت داشتند. در قرن هفتم این مسجد دارای در‌های متعددی بوده ولی امروزه دارای دو در ورودی از قسمت شرقی و یک در ورودی در شمال‌ غرب می باشد.

مسجد جامع قزوین مانند مسجد النبی سبكی چهار ایوانی دارد. که این چهار ایوان در چهار طرف حیاط مربعی قرار گرفته‌اند. ایوان شمالی و مناره‌ های کاشی‌ کاری شده این مسجد از دوران فرمانروایی شاه طهماسب صفوی می باشد. ایوان‌ جنوبی مسجد نیز بسیار باشکوه و بی نظیر است و در راهروی آن دو ستون بزرگ قرار دارد که بر روی هر کدام لوح ‌هایی از جنس سنگ مرمر نصب شده اند. ایوان غربی این مسجد نیز به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شده است.

همچنین در هرطرف ایوان‌ها، رواق‌ هایی است كه نام امام جماعت همان زمان بر روی آن‌ها هک شده است علاوه بر این در سمت رواق‌ های جنوبی هم دو سكو به نام‌ های طاق هارونی و طاق احمدیه دیده می‌شود.

گنبد آجری مسجـد جامـع قـزوین

گنبد آجری دو پوش مسجد  عتیق قزوین  در سال‌های ۵۰۰ تا ۵۰۹ هجری قمری  توسط امیر خمار تاش عمادی بنا شده است. پنج کتیبه گچ‌ بری شده زیبا بر روی گنبد فیروزه ای رنگ مسجد که در ضلع جنوبی مسجد است قرار گرفته. این کتیبه‌ ها را می توان از ‎شاهکار های هنر ایرانی دانست که با حمله مغول ها، همچنان استوار و پرشکوه باقی ‌مانده اند.

کتیبه اول به خط ثلث و قلم درشت در هشت ضلع گنبد گچ ‌بری شده که در این نوشته نام سازنده و مدت ساخت آن را می‌توان دید. کتیبه دوم نیز به خط کوفی جلی بسیار زیبا می باشد. همچنین کتیبه سوم به خط کوفی مارپیچی است که کل سوره بقره را شامل می‌شود. کتیبه چهارم هم به خط نسخ ثلث می باشد و همچنین کتیبه پنجم به خط نسخ کوفی می باشد که در آن شرح تقسیم آب قنات نوشته شده است.

برای خواندن مطالب مربوط به معماري ايراني لینک روبرو را کلیک کنید: هنر و معماری ایران ، سبکهای معماری ایرانی

کتیبه ها مسجـد عتیق قـزوین

در این مسجد کتیبه‌ های قدیمی، زیبا و با شکوهی وجود دارد. با وجود تخریب و از بین رفتن بخشی از کتیبه ها درگذر زمان، اما باز هم از دیدن آن‌ ها سیر نخواهید شد. دری که به سمت طاق‌ نمای شمالی باز می‌شود، از کتیبه قر‌آنی با رنگ آبی لاجوردی پوشیده شده است. همچنین کتیبه‌ ای باریک که بین این دو طبقه قرار دارد به خط نستعلیق و رنگ لیمویی نوشته شده است که مربوط به دوره شاه عباس دوم صفوی می باشد.

علاوه ‌بر این ها کتیبه‌ ای به نسخ عالی از سوره جمعه در سردر غرفه بالایی قرار گرفته که به رنگ طلایی در کاشی لاجوردی نقش شده است. دو طرف درگاه ‌های زیر گنبد، لوحه‌ هایی از جنس سنگ مرمر نیز قرار دارد.

مرمت اولیه مسجـد قـزوین

مسجد جامع قزوین در طول تاریخ بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. از مهم ترین خرابی ها و خسارات مسجد، ایوان جنوبی آن می باشد که در زمان حمله مغول به آتش كشیده شده بوده و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. مستندات تاریخی نشان میدهد که اولین مرمت‌ در سال ۳۹۳ هجری توسط ابواحمد كسائی انجام شد و بار دیگر در سال ۴۱۳ هجری به دستور سالار ابراهیم مرزبان تغییراتی در مسجد انجام شده است.

آب انبار مسجد جامد قزوین

آب انبار مسجد جامد قزوین یكی از دیدنی‌ ترین قسمت های این مسجد می باشد. این آب انبار بزرگ و قدیمی توسط یکی از امرای شاه سلیمان صفوی در دوره صفوی ساخته شده است. این قسمت از مسجد با وجود اینکه دارای  ساختمان ساده و بدون تزیینی است اما باز هم  وقتی از کنار آن عبور میکنید، بی‌اختیار محو تماشای آجر‌های قدیمی آن خواهید شد.

دیوارهای آب انبار حدود ۲٫۵ متر قطر دارند و مخزن آن نیز گنجایشی برابر با ۱۸۰۰ متر مكعب آب را دارد. برای رسیدن به شیر آب انبار باید ۳۲ پله سنگی را پشت ‌سر بگذارید. همچنین می‌توانید كتيبه مرمرين به خط نستعليق ممتاز را هم در آب انبار ببینید.

منبع : سایت فدک