مسجد سپهداری اراک

مکان : اراک

کاربری: مذهبی-آموزشی

قدمت : قاجاریه

سبک : اصفهانی

این مسجد مدرسه که در بازار اراک و به زمان فتحعلی شاه قاجار باز می گردد، از الگوهای معماری دوره صفویه تبعیت کرده (وکیلی تبریزی، ۷۶ : ۱۳۹۵ ) و در حالی که «مسجد-مدرسه سپهداری، نخستین مدرسه بنا شده در اراک به حساب می آید (نعیمی، ۴۰۹: ۱۳۸۵ )

از همان ابتدا برای تدریس علوم دینی ساخته شده است (نعیمی،۱۳۱ : ۱۳۸۰ ). این بنا که در ابتدا تهرنگی چهار ایوانی داشته است، در حال حاضر به بنایی تک ایوانی مبدل گردیده است؛ چرا که برای ایوان های شمالی، شرقی و غربی، دربهایی قرار داده اند و آنها به مدرسهایی محاط شده از چهار جهت تبدیل شده اند. تنها ایوان فعلی این بنا که در جانب جنوب قرار دارد به گنبدخانه ای منتهی می شود که در شرق و غرب خود شبستان هایی دارد. در این نمونه از مسجد-مدرسه ها، فضای نیایشی نسبت به نمونه های دیگر کامل تر است (هوشیار و دیگران، ۴۹: ۱۳۹۲ ).

حجره هایی که گرداگرد حیاط واقع شده اند به دو تیپ، پستودار و بدون پستو قابل تقسیم هستند. حجره های دیگری نیز در اشکوب دوم مدرسه، در دو طرف ایوان های شمالی و جنوبی واقع شده است که از نوع بدون پستو میباشند و توسط پلکانی در راهروهای موجود در مجاورت ایوانها، به حیاط متصل می گردند. این مسجد مدرسه در ابتدا دارای دو ورودی بوده است که یکی از ورودی ها مسجد-مدرسه را به بازار اراک و دیگری به خیابان پشتی بنا، متصل می نموده است؛ اما در حال حاضر از این دو ورودی، تنها ورودی منتهی به بازار قابل استفاده می باشد.