حمام چهارفصل اراک
مکان : اراک
کاربری: بهداشتی
قدمت : قاجاریه
سبک : اصفهانی
موزه چهار فصل اراك اززيباترين آثار معماري دوره قاجاريه است كه توسط ‘حاج محمد ابراهيم خوانساري’ از بازرگانان خوش‌نام اراك بنا شده و در سال 1356 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.
موزه حمام چهارفصل در يكهزار و 600 متر مربع بنا شده و شامل حمام مردانه، زنانه، اقليت هاي مذهبي و خصوصي است كه مخزن‌هاي بزرگ ذخيره ي آب و انبارهاي سوخت در وسط اين مجموعه قرار داده شده تا از اين طريق همه گرمابه ها را گرم شوند.
نام چهار فصل برگرفته از تابلو هاي كاشي كاري شده در چهار جهت حمام در بخش سر بنيه مردانه بوده كه بنابر شرايط مختلف فصول سال به تصوير كشيده شده است.
حمام مردانه، شامل سربينه و گرمخانه است كه برعكس حمام زنانه، به معبر عمومي راه دارد، رختكن يا سربينه ي مردانه محوطه‌اي هشت ضلعي نامنظم است كه گنبدي مرتفع دارد.
مقرنس‌كاري هاي زير گنبد، نمونه ي زيبايي از كاشيكاري هاي دوره ي قاجار است و كف رختكن داراي حوضي صليبي از جنس سنگ سياه است.
سقف گنبد بر هشت ستون استوار شده كه بر هر ستون علاوه بر كاشيكاري‌هاي زيبا و پيچك‌هاي فيروزه‌اي، تصوير قديمي سه سرباز وجود دارد كه با لباس نظامي قاجاري نگهباني مي‌دهند.
داخل ايوان‌ها و زير سقف‌ها با كاشي هفت رنگ و معرق پوشانيده شده كه بر اين كاشي‌ها، گلدان‌هاي بزرگ و مناظر زيبايي با چشمه‌سار و آبشار نقش بسته شده است.
گنبد حمام زنانه بدون بر پا داشتن ستون بنا شده و اين موضوع به لحاظ ويژگي هاي معماري بنا بسيار قابل توجه است.
حمام زنانه داراي محوطه‌اي بزرگ و رختكن آن داراي حوض صليبي شكل، مانند رختكن مردانه است اكثر مراسم عروسي‌ها و حنابندان ها و مقدمه ي آيين خواستگاري در اين مكان انجام مي‌شده است.
اين بنا هم اكنون به موزه تبديل شده كه بخش هاي اصلي آن شامل دو بخش باستان شناسي و مردم شناسي است ، بخش باستان شناسي بيشتر در گرمخانه مردانه و هشتي هاي ارتباطي ايجاد شده و داراي آثاري از قبيل ظروف سفالي، شيشه اي و مفرغي است.
بخش مردم شناسي بيشتر در سر بنيه هاي مردانه، زنانه و نيز سربنيه اقليت ها تشكيل شده و در آن آداب، رسوم و پوشش مردم با استفاده از نمونك هايي به نمايش در آمده است.
منبع : میراث فرهنگی استان مرکزی
