نام: خانه آل یس
مکان : اصفهان – کاشان
قدمت : قاجاریه
کاربری : مسکونی
سبک : اصفهانی
اين خانه در محله اي به نام گذر بوده به آن در بند و چون عده اي از علما و سادات در اين محله بوده اند به آن آقا مي گويند.
خانه داراي قدمتي بين 051 تا 011 سال است. آنرا بدستور فتحعلي شاه براي شخصي به نام سيد محمد
تقي حسيني پشت مشهدي كه از علماي قرن سيزدهم بوده و با ملا احمد نراقي و شيخ انصاري مكاتبه و
مصاحبه داشته و اكنون در بقعة حبيب بن موسي دفن است، مي سازد. گويا اين شخص جزو متصوفه هم بوده و رئيس فرقه اي به نام كميليه بوده است. نقل است كه زماني فتحعلي شاه به او مي گويد كداميك ازفرزندان من صلاحيت سلطنت را دارند و او مي گويد محمد ميرزا، در حالي كه عباس ميرزا در تبريز وليعهد بوده است. بعداً عباس ميرزا مي ميرد و محمد ميزا تبديل به محمد شاه مي شود. محمد شاه بعدها خانه را وسعت مي دهد و بخش هايي را به آن مي افزايد. خانه به طور موروثي به نسل هاي بعدي انتقال مي يابد تابه شخصي به نام نظام الدين اجتهد مي رسد. ايشان همچنين، اولين نماينده مردم كاشان در مجلس شوراي ملي بعد از مشروطه بوده است. اين شخص آخرين فرد عالم از خاندان بوده است. در زمان اين شخص، شناسنامه مُد مي شود و او به آل ياسين تغيير نام مي دهد در همين زمان شخصي به نام نايب حسين دست به شورش و تجاوز مي زند و توسط حكومت وقت دستگير مي شود. در دادگاه، متهم اعلام مي كند كه فقط رأي جناب آل ياسين را قبول دارد. آل ياسين هم حكم به مجازات او مي كند. نايب حسين توسط هم دستانش رهانيده مي شود و به كاشان مي گريزد؛ ديكتاتوري عجيبي راه انداخته و به مدت 10 سال منطقه كاشان را از حكومت مركزي جدا مي كند و چون كينة آل ياسين را به دل گرفته بود، قسمت هاي زيادي از خانه را تخريب مي كند. نقاشي ها و گچبري ها را از بين برده و خانه را آتش مي زند.
قسمت هاي مختلف خانه
خانه از دو قمست كلي اندروني و بيروني تشكيل شده است.
است. » پير نشين « يا » شيخ نشين « در كنار در ورودي خانه دو سكو وجود دارد كه نام آن پس از گذشتن از مدخل خانه كه هشتي ورودي نام دارد به فضايي سر پوشيده با اتاق هايي در پيرامون و دو طبقه مي رسيم كه در وسط آن حوض آبي وجود دارد. كل اين قسمت از ساختمان به بيروني مشهور است.
بيروني خانه مخصوص مراجعات روزمره، پذيرايي از مهمان ها و اقامت مسافرين بوده است. به خود اين فضا، حوضخانه مي گويند. )فضايي مسقف كه در وسط آن حوض آب وجود داشته باشد(. در حوضخانه دو رديف اتاق وجود دارد. اتاق هاي قسمت بالا مخصوص خانم ها و اتاق هاي قسمت پايين مخصوص آقايان بوده است كه از آن ها در مراسم عروسي، جشن، عزاداري و يا محرم استفاده مي شده است. تمام اتاق ها داراي درب هايي چوبي به نام اُرُسي بوده كه به صورت عمودي باز و بسته مي شده اند. در كنار حوضخانه، دالان بزرگي قرار دارد كه ارتباط دهندة قسمت اندروني به كوچه است. )خانه دو درب دارد( اين دالان به دالان حجاب معروف بوده است.
قسمت اندروني خانه داراي حياطي بزرگ است كه در دو طرف آن قسمت هاي زمستاني و تابستاني نشين وجود دارد. قسمت راست حياط كه آفتابگير است قسمت زمستاني نشين بنا بوده است. فضاهاي اين مكان، پوشيده است و داراي اتاقي است به نام كرسي خانه كه در آن كرسي بزرگي موجود است و در زير آن چاله اي به نام چاله زغال وجود دارد كه در زمستان ها از آن براي گرم شدن استفاده مي كرده اند. سمت چپ حياط، قسمت تابستاني نشين بنا است. فضاهاي اين قسمت بازتر بوده و داراي يك ايوان زيبا به نام شاه نشين است كه در تابستان ها در آن قليان و ميوه… مصرف كرده و هوايي خنك دارد. زير شاه نشين سرداباصلي خانه است. خانه داراي چندين سرداب مي باشد. در گوشة سرداب اصلي پنجره هاي مشبكي وجود دارد كه به بادگير هاي خانه متصل اند. بادگيرهاي كاشان، 4 پَر هستند )بر خلاف بادگيرهاي يزد كه 8 پر مي باشند( كه مي توانند باد را از چهار سمت به داخل خود بكشند. در وسط بادگير يك ديوار نازك وجود دارد كه باعث مي شود هواي گرم و سبك از يك طرف بالا رود و هواي سرد و سنگين از طرف ديگر، پايين بيايد. در زير بادگيرها، يك چاه نيمه عميق حفر مي كنند تا به آب برسد، جريان آب باعث اختلاف فشار هوا و خنكي هوا شده )هواي مكيده شده به داخل بادگير بر اثر اختلاف فشار ناشي از جريان آب( كه يك بادگير معادل 3 تا 3 كولر، كارآيي دارد. زير زيرزمين ها توسط شبكه اي از كانال ها به هم متصل شده اند و گردش هوا در اين كانال ها باعث ايجاد خنكي و هواي مطبوع در كل ساختمان مي گردد. در داخل سرداب ها، سردابه هاي كوچكتري وجود دارد كه به پس سرداب معروف اند. از آن ها براي خنك نگه داشتن آب و موادغذايي استفاده مي شده است. يكي از اين پس سردابه ها به خانه هاي اطراف راه داشته كه مخصوص عبور و مرور خانم ها بوده. همچنين راه مخفي و راه فرار خانه نيز بوده است. نور سرداب توسط پنجره ها و سردر مشبك آن تامين مي شده. مشبك بودن پنجره ها و سر در موجب مي شده كه ضمن تأمين نور، شخص از داخل حياط به داخل سرداب، ديد نداشته باشد چون اهل و عيال خانه در ظهر ها و بعد از ظهر هاي روزهاي گرم از سرداب استفاده مي كرده اند
در فضاي پشت بام خانه، ديوارهايي دور تا دور خانه وجود دارد كه به ديوار حجاب معروف اند. وجود اين ديوارها باعث مي شده است كه در هنگام استفاده از بام به خانة مجاور ديدي وجود نداشته باشد.
در فضاي بام بعضي از خانه ها، فضايي وجود دارد كه از سه طرف محدود است. و به آن بهار خواب يا مهتابي مي گويند و از آن براي خوابيدن در شب و در فصل بهار يا تابستان استفاده مي كنند.
