مسجد جامع ارومیه
مکان :ارومیه
قدمت: سلجوقیان
کاربری: مسجد
مسجد جامع اروميه كه به مسجد جامع رضائيه معروف است در مركز شهر و درقسمت تجاري شهر واقع است و در رديف آثار با ارزش به شماره ثبت 243 در فهرست آثار ملي قرار دارد.
اين مسجد كه در دوره هاي مختلف تكميل گرديده بصورت امروزي ساخته شده شامل مجموعه آثار از دوره هاي مختلف به شرح ذيل مي باشد.
-1 شبستان گنبد دار قديمي كه در واقع هسته اوليه بنا را تشكيل مي دهد ودر ساختمان آن همه مشخصات يك بناي قديمي و معماري اسلامي را مي توان مشاهد نمود به احتمال قريب به يقين ساختمان اين قسمت مربوط به دوره سلجوقيان مي باشد.
-2 داخل شبستان گنبد دار محراب گچبري نفيس قرار دارد كه در تاريخ 676 ه.ق در زمان حكومت ايلخانييان با بهترين اسلوب و در حجمي بسيار بزرگ ساخته شده .
-3 چهلستون قديمي متصل به شبستان گنبد دار كه زمان ساخت آن جديدتر از شبستان اصلي به نظر مي رسد و در خاك برداري از كف آن مقداري اشياء شكسته متعلق به دوره ايلخاني بدست آمده، اين چهلستون به علت ضايعات وارده چندين بار مورد تعمير قرار گرفتته.
-4 حجرات قديمي اطراف صحن مسجد كه مربوط به اوايل دوره زنديه بوده دست نوشته موجود زمان احداث آن را در مورخه 1184 ه.ق نشان مي دهد.
-5 قسمتهاي نوساز اطرف صحن كه به جاي بافتهاي قديمي ساخته شده اند اكثراً متعلق به دوره اخير مي باشد.
بطوري كه گفته شد مسجد از چند قسمت متفاوت و متعلق به دوره هاي مختلف ساخته شده شبستان گنبد دار و چهل ستون قديمي آن با دونوع مصالح يعني قسمت تحتاني با سنگ و قسمت فوقاني با آجر احداث گرديده. چون شبستان گنبد دار تكافوي انجام مراسم مذهبي را نمي داد و از طرفي اين چهل ستون قديمي مجاور آن نيز بصورت نيمه مخروبه رها شده بود از حدود 20 سال پيش، بيشتر ساختمانهاي قديمي ضلع شرقي مسجد را تخريب و بجاي آن سالن نوساز بزرگي با سقف، شيرواني ساخته اند كه هيچ گونه هماهنگي با قسمتهاي قديمي ندارد. حجرات اطراف صحن نيز كه در حال حاضر خالي از سكونت طلبه شده بوده، لذا در اواخر سال 65 تخريب و چهلستون قديمي با تعميراتي كه دفتر فني در آن به عمل آورده بصورت آبرومندانه اي مرمت و مورد بهره برداري قرار گرفته است.
