کلیسای تادئوس
مکان: شمال غربی چالدران – روستای کلیسا کندی
قدمت: اشکانی
کاربری: مذهبی(کلیسا)
قره کلیسا یا کلیسای تادئوس قدیس درشمال غربی دشت چالدران، درمجاورت روستای کلیسا کندی، واقع شده است و قدمت آن، بنابه روایت موسس خورناتسی، مورخ مشهور ارمنیان، به قرون اولیۀ میلادی می رسد. قره کلیسا را بر روی آرامگاه تادئوس، از مبشران دین مسیحیت، ساخته اند. این کلیسا در 1391م دراثر زلزله ویران شد و پس از آن اسقف وقت، زاکاریا، طی ده سال آن را بازسازی کرد. در زمان ولایت عهدی عباس میرزای قاجار بخش دیگری به ضلع غربی بنا اضافه شد. پلان بنا ترکیبی از شکل بازیلیک و چلیپاست که از ترکیب دو بخش قدیمی و جدید به وجود آمده است. محراب با یک متر اختلاف سطح با اتاق های دو طرف در ضلع شرقی و ورودی در ضلع غربی پلان قرار گرفته است. بخش قدیمی با سنگ های سیاه آذرین ساخته شده است و گنبدی دوازده ترک دارد. بخش جدید را نیز با سنگ های سفید حجاری شده ساخته اند. این بخش دارای سه ورودی در اضلاع شمالی، جنوبی و غربی است که ورودی ضلع غربی ورودی اصلی بنا محسوب می شود و بر سر در آن کتیبۀ عباس میرزا نصب شده است. برج ناقوس این ورودی را در سال های اخیر بازسازی کرده اند. تزیینات بنا شامل حجاری های نماهای خارجی با نیم ستون های برجسته، طاق نماها، نقش های گل و بوته، هندسی و حیوانات و چهره های حجاری شده به صورت فرشتگان و قدیسان است. اطراف کلیسا را حصاری تدافعی با حجره هایی در پیرامون و تأسیساتی در گوشۀ جنوب غربی آن محصور کرده است. این اثر به تازگی درفهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است.
