سبک های طراحی نما

امروز نمای خارجی ساختمان در بحث طراحی از اهمیت ویژهای برخوردار گشته است، چرا که افراد قبل از هر چیز در مواجهه با ساختمان با مدل و سبک های طراحی نما برخورد می کنند. از این جهت شناخت سبک ها و توجه به آنها امری مهم است. برای مثال نمای رومی ساختمان که به نمای کلاسیک هم شناخته می شوند به دلیل داشتن شاخصه های زیبایی متعدد افراد زیادی را بخود جذب می کند.

این گونه نماها در بین سبک های طراحی نما بخاطر معماری تقریبا پیچیده و مصالح ساختمانی گران قیمت مانند سنگ های طبیعی مرمر، گرانیت و تراورتن به گونه ای در تصور عموم مخصوص طبقه مرفه جامعه است. در صورتی که این گونه طرح ها در بسیاری از ساختمان ها و آپارتمان های امروزی کم و بیش استفاده می شود، اما باید بپذیریم که این نماهای رومی هستند که جلوه شهر را از یکنواختی در می آورند و به آن تازگی و زیبایی می دهند.

اقامتگاه اشتوتگارت | ریچارد میر

نمای رومی

نمای رومی ساختمان ها در بین سبک های طراحی نما ، به دلیل طراحی منحصر بفرد خود بروی هر رهگذری تاثیر می گذارد که البته این مورد خود انتقادهای بسیاری را روانه اینگونه ساختمان ها کرده است و استفاده از معماری متناسب با فرهنگ ایران زمین را رواتر می داند. اما واقعیت این است که سبک معماری رومی در نمای کلاسیک ساختمان در واقع فقط مخصوص به روم باستان نمی شود بلکه سير عظیمی از تاریخ معماری را در بر می گیرد که شامل ایران باستان نیز می شود .

کتیبه های تخت جمشید و سر ستون های زیبای آن ها دقیقا در طراح های رومی وجود دارد و به کرات از آنها استفاده میشود. در واقع این روزها نمای رومی ساختمان به دلایل متعددی مورد توجه قرار می گیرند.

دلیل اول گسترده شدن استفاده از سنگ تراورتن و کشف معادن متعدد آن است. تنوع در بازهای قیمتی سبب شده ساختمان های سنگی که عمدتا بر اساس سبکهای دوران باستان طراحی می شوند دوباره مد شده و بسیاری از افراد از این طرح ها استفاده کنند دلیل دیگر افزایش تمای کلاسیک مربوط به جزئیات نمای کلاسیک رومی ساختمان هاست که نسبت به معماری اسلامی و ایرانی پیچیدگی ها کمتری دارند و البته بروز نشدن معماری اسلامی مخصوصا در دو قران اخیر باعث افزایش استفاده از نماهای رومی شده است.

رواج و محبوبیت بی سابقه این نوع نما نیاز به آسیب شناسی خاص خود دارد. شاید یکی از عمده دلایل آن را بتوان عدم وجود سبک خاصی در معماری حال حاضر کشورمان در طراحی نما دانست که نتوانسته رضایت مشتریان را جلب کند. این سبک طراحی نما در نبود سبک های طراحی نما زیبا، شاخص و قابل قبول طراحی نما اکنون بخش قابل ملاحظه ای از طراحی نماهای کشور را به خود اختصاص داده است.

طراحی نمای مدرن

معماری مدرن شام جنبشی در معماری است که در اوایل قرن بیستم شکل گرفت. نگرش معماران این جنبش بر سادگی، عملکرد گرایی و کناره گیری از سنت و مفاهیم تاریخی در طراحی معماری و حرکت به سوی سبکی جهانی و بین الملل به دور از گرایشات بومی فرهنگی و تاریخی می باشد، پیشگامان معماری مدرن همواره تأکید می کردند که بیماری امروز نمی تواند با فرم های گذشته به کار رود. در این خصوص می توان به این گفته ميس وندر وهه از معماران بنام این جنبش اشاره کرد: نه دیروز، نه فردا، بلکه فرم را تنها در همین امروز می توان معین ساخت.

همچنین لوکوربوزیه از پیشگامان این جنبش گفته است: “عصر مهمی آغاز شده است.روحیه جدیدی به وجود آمده… سنتها و رسوم باعث سرکوب معماری شده اند. سبکها دروغ اند… عصر متعلق به ما و سیگ متعلق به آن، روز به روز معین می شوند”

عملکرد و فرم در معماری مدرن

همانطور که گفته شد، یکی از اصول معماری مدرن، عملکرد گرایی است. مهم ترین شعار معماری مدرن این گفته لوکوربوزیه می باشد که فرم تابع عملکرد است.” مدرسه باهاوس از مهمترین مراکز ترویج معماری مدرن بود. نوشتن این شعار بر سر در این مدرسه نشانه اهمیت عملکرد گرایی و توجه به رابطه عملکرد و فرم بود. معماران مدرن معتقد بودند که زیبایی هواپیما در پرواز، لوکوموتیو در حرکت بر روی ریل و دستگیره درب در باز کردن درب است. این نوع نگاه باعث شکل گیری فضاهای تک عملکردی یکنواخت و غیر قابل تغییر می گردد. فضاهایی که امروز تحت عناوینی چون اتاق غذاخوری، اتاق خواب اتاق کار و ،،، در ساختمان ها دیده می شود نتیجه معماری مدرن و تفکر عملکرد گرایی آن می باشد آنچه مسلم است این است که نگاه تک بعدی به معماری و فضا نمی تواند پاسخگوی نیازهای پیچیده انسان در دنیای امروز باشید.

طراحی مینیمال نما

سبک ساده گرایی یا مینیمالیسم نوعی دیگر از در سبک های طراحی نماست که موارد آن در ایران چندان نیست. در این نوع طراحی همانطور که از نامش نیز پیداست اصل در سادگی، نفی هر گونه تزئینات زاید، کاربرد ساده و صریح فرم ها و استفاده از تعداد محدودی از مصالح است

در این سبک مصالح به کار رفته معمولا یک یا دو مصالح بوده و بسیار به ندرت تعداد مصالح بیشتر از دو نوع می شود. در ایران تعداد کمی از این نوع نماها طراحی و ساخته شده است و انتظار می رود در آینده تعداد اینگونه نماها بیشتر شده و از تعداد نماهای با مصالح متعدد و فرم های شکسته کاسته شود،

این نوع نما دارای ویژگی های معماری مدرن بوده و اصول طراحی آنها از قوانین معماری مدرن تبعیت می کند. تفاوت اساسی چنین نماهایی با نماهای کلاسیک حذف تزئینات و ساده تر شدن عناصر نماست، مصالح بکار رفته نیز بر خلاف نمای کلاسیک معمولا بیش از یک مصالح است.

طراحی نما نئوکلاسیک

معماری نئوکلاسیک همچون معماران پست مدرن به گذشته توجه دارند، ولی اختلاف عمده بین این دو دیدگاه نسبت به تاریخ وجود دارد . معماری پست مدرن در پی هویت انسان است و تاریخ هر قوم و ملتی از نظر آنها به عنوان بخشی از هویت آن ملت تلقی می شود. لذا معماری پست مدرن، تاریخ فرهنگی وهم چنین دستور زبان معماری هر قومی را در معماری خود در هر منطقه نمایش می دهد

اما این نمایش به صورت تقلید از موارد فوق نیست، بلکه آنچه که به هویت یک ملت مربوط است در ساختمان های پست مدرن به روز در می آید و بر اساس شرایط زمانی و مکانی به صورت جدید و امروزی شده ظاهر می شود. لذا معماران پست مدرن در تغییر دادن تناسبات، رنگها و عملکردهای نمادهای تاریخی به خود تردید راه نمی دهند.

اگر بخواهیم نئوکلاسیک را در یک جمله سبک تعریف کنیم می توان عنوان کرد: نئوکلاسیک، پوستهای کلاسیک بر روی امکانات مدرن است .

گوینئن تری سوال می کند که چرا مصالح قدیمی صدها سال عمر می کنند، ولی مصالح جدید چنین نیستند و با چرا ساختمان های قدیمی دلپذیر هستند ولی ساختمان های جدید این طور نمی باشند.

ما در جامعه ای مصرف گرا زندگی می کنیم که از منابع زمینی استفاده کرده و ضایعات را بر جای می گذاریم

شیوه های ساختمان های سنتی از نظر زیست اقلیمی صحیح تر می باشند. به این دلیل که به جای مصالح مصنوعی، از متریال طبیعی استفاده شده که با روح و روان انسان سازگار تر می باشد.

معماران این سبک معماری کلاسیک را یک معماری لایزل و بی زمان می دانند. اصول این معماری همانند نظم، تناسب، تقارن، هماهنگی و کمال که در زمان یونان باستان برای خانه خدایان طراحی شده بود اصولی جاودانه است، خدایان یونان باستان، خدایانی بودند انسان کون در حد نهایت زیبایی، کمال و جاودانگی. لذا خانه آنها نیز می بایست دارای همین خصوصیات می بود. بدین لحاظ معماری کلاسیک نیز باید یک معماری بدون نقص و ایراد باشد.

طراحی دیکانستراکشن

دیکانستراکشن در فارسی به ساختار زدایی، شالوده شکتی، واسازی، بنیان فکنی، ساختارشکنی و بنیان فکنی ترجمه شده است. شاید این کنسرت اسامی به دلیل آن باشد که دیکانستراکشن یک نگرش چند وجهی و چند معنایی به دال ومدلول و هر نوع متنی دارد. و شاید هم به دلیل آن است که هنوز ابهامات و سوالات زیادی در مورد دیکانستراکشن در کشور ما وجود دارد. از آنجایی که مبانی دیکانستراکشن مستقیما از فلسفه دیکانستراکشن استخراج شده و به لحاظ آشنایی نسبتا اندک معماران با فلسفه این مکتب، برای استنباط معماری دیکانستراکشن، ابتدا لازم است فلسفه و زمینه های نظری این تفکر تبیین شود. از معماران به نام این سبک می توان به دنیل لیبسکیند، پیتر آیزتمن، زاها حدید. فرانک گهری و … اشاره کرد

یکی از سبک های خارق العاده در معماری قرن بیستم که ابتدا در اواخر سال های 1980 در لس آنجلس، کالیفرنیا و اروپا به عرصه ی ظهور رسید سبک معماری دیکانستراکشن است، هنر آوانگارد پست مدرنیستی که از طریق طراحی رایانه ای در صنعت هوا فضا خلق شده در تضاد با هندسه ی منطقی و منظم معماری کلاسیک است.

در این سبک رویکردهای غیر خطی در طراحی ترجیح داده شده و سازهی نمای بیرونی کام تحریف شده است، یکی از پروژه های معروف و دیدنی معماری قرن بیستم سبک معماری دیکانستراکشن توسط فرانک گری طراحی شده است.

از آن جمله اند سایر معماران در این سبک، دانیل لیبسکیند، کولهاوس، پرنارد چومی، برخی آثار مشهور سبک دیکانستراکشن عبارت است از ساختمان ملی هلند (پراگ)، موزه گوگنهایم بیلبائو، پروژه تجربه ی موسیقی اسبائل)، کتابخانه مرکزی سیاتل. مشخصه های دیکانستراکشن شامل تکه تکه شدن سطوح، اشکال غیر خطی و تحریف شده ای است که به نظر می رسد عناصر تشکیل دهنده  به طور عمدی در تضاد در یکدیگرند و مخالف با عقاید سنتی هماهنگی و تداوم هستند.

معماری ارگانیک

فرانک لوید رایت یکی از مهم ترین معماران سبک ارگانیک است.

و از ویژگی های شاخص سبک معماری ارگانیک این است که ساختمان بایستی بخشی از ماهیت سایت را در خود داشته باشد و از چشم انداز طبیعی پیرامون برخاسته باشد. در سبک ارگانیک مصالح به سادگی به روشی استفاده شدهاند که ویژگی ذاتی آن ها از جمله رنگ و بافت حفظ و تقویت شده است. هیچ مصالحی نسبت به دیگری برتری ندارد و فرم ساختمان

بایستی بیانگر ماهیت مصالح کاربردی باشد. در سبک معماری ارگانیک تنها تعداد معدودی از مصالح در فضای بیرونی و درونی استفاده شده است. فضای داخلی سبک ارگانیک تعیین کننده فرم نمای بیرونی است، فضای داخلی به صورت جعبه هایی که آثاق نامیده شده نیستند بلکه فضایی است که بایستی آزادانه از یک حوزه ی داخلی به حوزهای داخلی دیگر در حرکت باشد. اتاق های تنها مستطیل های ساده ای نیستند بلکه به صورت عمودی و افقی شکسته شده اند .

سبک معماری بین الملل

اکسپرسیونیست، سبک معماری آرت دکو، سبک بین المللی و غیره از مشخصه های معماری مدرن در قرن بیستم است که معماران و طراحان به جای دنباله روی از سبک های گذشته روش هایی را برای ایجاد یک سبک جدید مطابق با دوران خود تجربه کردند. معمار مدرن در ابتدا با ساده سازی فرم و حذف تزئینات به وجود آمد در دهه ی 1940 تمامی جنبش ها تحت عنوان سبک بین المللی شناخته شدند و مدرنیسم بین الملل که ساده و بی آلایش بود در کارهای معمارانی مثل لوکوربوزیه و مدرسه باهاوس آلمان ظهور کرد، عملکرد گرایی در این سبک اصل است و معماران بایستی ساختمان را بر اساس عملکرد و پسرهای که دارد طراحی کنند.

روند فهم سبک یک بنای معماری در گستره ای از تغییرات تاریخی، شکلی، مصالح و جزئیات تربیتی نهفته است، هویت بخشی به این مفاهیم و کشف ویژگی های مشترک کلید درک سیک در معماری است. چیدمان دیوارها در معماری چینی برگرفته شده از طرح مایهی انرژی مثبت چی در فلسفه فنگ شویی است. چنین مفهومی تنها به معنی تعیین محورها و مکان خانه نیست. بلکه مقیاس درب و پنجره، تقارن، اضلاع چندگانه، نمای جلویی و عقبی است.

منبع: کتاب طراحی نما-دکتر فریبرز علی اصغری