پیربکران
مکان : اصفهان
کاربری : مذهبی
یکی از ديدنى ترين آثار تاريخى باقى مانده در اصفهان، آرامگاه پير بكران است. شهرت اين شهر به نام جاذبه هاى مشــهورش سند خورده، اما زيبايى هاى ايــن آرامــگاه از جاذبه هاى مشــهور نصف جهان كم ندارد.شــهر پيربكران مركز بخش پيربكــران از توابع شهرســتان فلاورجــان بوده كه در منتهى اليه قســمت ركزى شهرستان، در 10 كيلومترى شهر فلاورجان و 20 كيلومترى شهر اصفهان قرار دارد. سابقه تاريخى اين شهر به پيدايش آرامگاه و بقعه پيربكران كه متعلق به قرن هشــتم هجــرى و از دوران ســلطان اولجايتو است، مى رسد. پيربكـران از علما و مدرســين و عرفاى بزرگ نيمه دوم قرن هفتم هجرى و نام اصلى وى محمد بوده اســت. در اين شــهر آرامگاه امامزاده زيدبن حسن بن موسى وجود داشته و زيارتگاه استراخاتون كه متعلق به قوم يهود است. غــار بنــان در كــوه موســى كــه بــراى اقليت ليمــى داراى احترام بســيار زيادى مى باشــد نيز در شــهر پيربكران قرار دارد. اين بنــا در 30 كيلومترى جنوب غربى اصفهان در دهكده پير بكران و در منطقه ننجان قرار گرفته است. ايــن مقبره از ســه بخش ســردر ورودى )رواق بقعه(، صحن بقعه و آرامگاه پيربكران تشــكيل شــده و تزيينــات و آثــار هنرى فراوانى از عهــد ايلخانيان دارد. عــلاوه بــر آن، بــا بازديد از اين بنــا مى توانيد قديمى ترين خط نوشته يادگارى روى بناهاى تاريخى ايران را ببينيد كه عمر اين يادگارى چيزى حدود هفت قرن و نيم است.
آرامگاه از همان دم اول به هــر تازه واردى قدمــت و ارزش خود را يادآورى مى كند. بر سردر ورودى بنا كتيبه اى به خط ثلث بر زمينه گل و برگ گچ برى شــده اســت كه در آن به خط عربى نوشــته اى وجــود دارد كه اين بناى باشكوه متعلق به شيخ المشايخ مسلمانان محمد بكران بوده و در سال 703 ساخته شده است.بقعــه پيربكــران، محــل تدريس و اشــاعه مرام صوفى گــرى و عرفان توســط »پير بكــران« بوده و مريدانــش به پاس مقام علمــى و مذهبى وى پس از وفاتش در سال 712 هجرى قمرى مقارن با اوايل قرن هشتم هجرى آرامگاه پير را بنا نهادند و در واقع شهر پير بكران شهرت خود را مديون اوست.
بعد از ايوان وارد فضاى كوچكى مى شــويم كه گويى صدها ســتاره به خوشــامدگويى در برابــرت رديف شــده اند. از كف ســاختمان به ارتفاع يك متر دورتادور ديوارهاى اين اتاق نقاشــى ســتاره ايرانى و چليپا از كاشــى هايى به رنگ فيروزه اى و لاجوردى اجرا شده است.صحن بقعه پير بكران محوطه محصور و مسقف كوچكى است كه از سه جانب شرقى، غربى و جنوبى مسدود مى شود و فقط از قسمت فوقانى سمت جنوبى كه محراب در اين بخش واقع شــده، به خارج ارتباط دارد. پير بكران كه نام او محمد بوده، از رجال مشهور و از مدرســان و عرفاى ناحيه پير بكران، در نيمه دوم قرن هفتم هجرى بوده است. زمان حيات او با دوره ايلخانى اولجايتو )سلطان محمــد خدابنــده( مصادف بود. شــيخ بــراى ديدار و تدريس شــاگردان خود محلى را انتخاب كرده بود كه مجاور اتاق گنبد فعلى است.پــس از اين كه او اســم و رســمى يافت، تصميم گرفته شــد ايوانى براى حفاظت مدرس و شــاگردان او ساخته شود. قبــل از آن كــه تزيينــات ايوان به پايان برســد، شــيخ بكران وفــات يافت و ايوان به مقبــره او تبديل شــد و براى ايــن كار، قبر او را در عقــب ايوان قرار دادنــد و در انتهاى باز ايوان ديوارى شــامل محراب ساختند و ورودى مخصوصى براى آن فراهم آوردند و بــراى تجليل از مقام علمــى و مذهبى او آرامگاهى را با انواع گچ برى و كاشى كارى هاى معمول آن دوره تزيين كردند. مقبره شيخ بكران مجاور قبرستان قديمى يهوديان اصفهان به نام استرخاتون قرار گرفته است.
تزيينات داخل بقعه از نوع گچ برى و كاشــى كارى اســت. كتيبه هاى ًاطــراف صحن بقعه در دو ســطر و به ارتفــاع تقريبايك ونيــم مترى از كف واقع شــده اند. در كتيبه اول، آيت الكرســى تــا جمله »واﷲ ســميع عليــم« به خط بنايى گچ برى شــده است و قسمت آخر آن به عبارت زير ختم مى شــود: »صدق اﷲ العظيم و صدق رســوله الكريــم و نحن على ذلك من الشــاهدين و الحمداﷲ رب العالمين.« در سطر دوم كتيبه، آياتى از سوره دهر به خط ثلث درشــت، گچ برى شــده و قسمت آخر آن كه انتهاى ضلع غربى ايوان است، نام محمدشاه نقاش، اســتاد و هنرمند گچ بر اين بقعه را نشان مى دهد. يكى از ويژگى هاى منحصربه فرد و ارزشــمند اين بنا تاكيد بر اتحــاد ارزش ها و باور هاى همه مســلمانان اعم از شيعه و سنى است.
هماهنگى را مى توان در ايوان ضلع شــرقى بقعه مشــاهده كرد، آنجا كه بر ديواره نخســت نام ابوبكر بــه خط بنايــى بر زمينه شــطرنجى در اشــكال مربع بزرگ به طور مكرر گچ برى شــده اســت. بر ديواره دوم كلمــه عمر به خط بنايى و بر زمينه شــطرنجى و داخل مربع هاى بزرگ گچ برى شده و در قسمت پايين اين جرز تا حد كتيبه هاى موجود در يك شــكل مربع بزرگ به خط بنايى ســاده برجسته از آجر صلوات بر 14 معصوم گچ برى شده است.در پايين اين جرز تخته ســنگى قــرار گرفته كه روى آن حفره اى وجود دارد كه به باور مردم روســتا اين حفره جاى پاى اسب الياس نبى است!در ايــن مجموعه به نوعى احســاس مى كنيد در و ديوارها ســخن مى گويند. گويى هنرمندان ســازنده اين بنا از روى تعمد به گونه اى قطعات اين ســاختمان را تزييــن كرده انــد كــه به صــورت مســتقيم با هر بازديدكننده اى ســخن بگويند! طبيعى اســت محراب يادآور ذكر است و عبادت و شايد به همين دليل است كه در هــلال جانبى اين محراب به خط بنايى جملات اﷲ اكبــر، الحكم ﷲ، العظمــه ﷲ، الملك ﷲ و الحمدﷲ به طور مكرر گچ برى شده است.
منبع متن : روزنامه توریسم | دی 1395
