آرامگاه مولانا زین الدین ابوکرتایبادی

آرامگاه مولانا زین الدین ابوکرتایبادی

مکان بنا: تایباد

سبک / دوره ساخت: آذری – تیموریان

 معمار: قوام الدین و غیاث الدین شیرازی

کاربری: آرامگاه

 ارتفاع ساختمان: 25 متر

تعداد طبقات: دو طبقه – ایوان حدود چهار طبقه

مزار شیخ زین الدین ابوبکر شیخ علی بن شیخ ابوبکر بن شیخ احمد بن شیخ محمود بن سهيل تایبادی در صحن این بنا و در مقابل ایوان قرار دارد. او از عرفا و مشایخ صوفیه در نیمه دوم قرن هشتم هجری قمری بوده است.

بر اساس کتیبه موجود، بانی این بنا پیر احمد بن اسحق بن مجدالدين محمد خوافی بوده است. او از سال ۸۲۰ به مدت سی سال مسئول دیوان شاهرخ تیموری بود و پس از مرگ شاهرخ، در هرات، به کار دیوان اشتغال داشت تا آنکه در سال ۸۵۷ کشته شد. پیراحمد خوافی بانی بناهای متعددی در خراسان بوده است، از جمله مدرسه غیاثیه خرگرد. کتیبه ایوان به خط جلال الدین محمد بن جعفر است که کتیبه نگار مدرسه غیاثیه خرگرد نیز بوده است. اینکه بانی مقبره شیخ زین الدین و مدرسه غیاثیه یک نفر و نیز خطاط کتیبه های آنها یکی بوده است و همچنین وجود شباهتهایی در جزئیات در بنا، این احتمال را قوت می بخشد که معمار مقبره شیخ زین الدین نیز غیاث الدین شیرازی بوده باشد.

این بنا در زمان شاهرخ تیموری در کنار مزار شيخ زين الدين ابوبكر ساخته شد. ایوان رفیع آن از داخل و خارج با کاشی معرق عالی و کتیبه هایی با خطوط ثلث آراسته شده است و داخل گنبدخانه تزیینات گچی و ازاره های مرمری و رشته هایی از کاشی معرق برجسته دارد. گنبد خانه غرفه هایی با پوشش نیم گنبدی و گوشه سازیهای مقرنس دارد و گنبدی با سه گنجهای مقرنس و کاربندی بر فراز آن قرار دارد.

 این بنا در جنوب غربی شهر تایباد قرار دارد. کار ساختمان آن در سال ۸۴۸ ه‍. ق، هم‌زمان با سلطنت شاهرخ پسر تیمور به پایان رسیده‌است. معماری بنا به شیوه آذری و ساخت آن به دستور پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ انجام شده‌است. کتیبه ایوان اصلی که با خط ثلث بسیار زیبا با آجر تراشیده در زمینه کاشی فیروزه‌ای قرار دارد، در خراسان بی‌نظیر است. بر روی نمای بیرون مسجد با ایوان رفیع آن (به ارتفاع ۲۵ متر) کاشی کاری و آجرکاری‌های ظریف به چشم می‌خورد که با خطوط معرق و تزئینات گل و بوته اسلیمی و خطایی بر روی کاشی‌های معرق نقش بسته‌اند، جلوه خاصی به این بنا داده‌اند.