برای کارا بودن فعالیت های یک ساختمان لازم است تمامی فضاهای آن شناسایی و دسته بندی شوند و سپس با پیش بینی ارتباط مناسب بین آنها، بتوانند به صورت یک مجموعه واحد عمل نمایند. طراحی خانه نیز از این امر مستثنی نبوده و قبل از مبادرت به کار طراحی لازم است دسته بندی فضاها و یا به تعبیری دیگر عرصه بندی در آن مشخص شود.
به تعدادی از فضاها و عملکردهای سازگار که با هم وابستگی دارند و در بخش مشخصی از نقشه طرح و مکان یابی می شوند، عرصه می گویند.»
قبل از انجام کار دسته بندی باید معیارهای صحیحی برای این کار مشخص شود تا قرارگیری فضاهای هماهنگ و سازگار در یک دسته به درستی انجام گیرد و عرصه های ناسازگار از هم دور شوند. به طور معمول این شاخص ها از بررسی و توجه به الگوهای فرهنگی، اقلیمی و اعتقادی به دست می آیند. از آن جایی که در هر نقطه از کشورمان مردمی با قومیت های مختلف و آداب گوناگون زندگی می کنند بنابراین دارای شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی متفاوتی می باشند. البته دارای نقاط مشترکی چون مسائل اعتقادی و مذهبی نیز هستند. اما عینا تمامی فضاهای خانه آنها مشابه یکدیگر نیستند و برای طراحی خانه هر خانواده باید به الگوی زیستی آنها توجه شود.
چه بسا نزدیکی و ارتباط فضاهای نامأنوس باعث اختلال در عملکرد آنها شده و موجبات نارضایتی استفاده کنندگان را فراهم می آورد. یکی از ملاک های دسته بندی فضاها میزان عمومی یا خصوصی بودن آنهاست، ممکن است در بعضی فرهنگ ها دسته بندی دیگری مانند تقسیم فضاهای مورد استفاده در شب یا روز انجام شود. مثلا در بخش روز فضای پذیرایی، غذاخوری، عبور و مرور، هال، پله ها و درب ورودی قرار گیرند و بخش شب اتاق سرویس و اتاق های خواب را در بر می گیرد.
برای سفارش طراحی پلان ، سفارش طراحی نمای کلاسیک و سفارش طراحی نمای مدرن به سایت هورنو مراجعه کنید.
اما با توجه به اهمیت محرمیت ها در بحث خانه های مسکونی در ایران از قدیم الایام تا کنون عرصه بندی با توجه به میزان عمومی و خصوصی بودن فضاها در ترکیب با عملکردشان مقبولیت بیشتری در میان طراحان داشته است. در این عرصه بندی برای خانه مسکونی ۵ عرصه در نظر گرفته میشود.
این عرصه ها شامل؛
– عرصه زندگی خانوادگی
– عرصه زندگی خصوصی
– عرصه پذیرایی و مراسم
-عرصه خدمات و پشتیبانی عرصه
-فضاهای باز و نیمه باز می باشد.
عرصه زندگی خانوادگی در طراحی خانه
فضای نشیمن خانوادگی (خصوصی)، آشپزخانه و غذاخوری خانوادگی در این عرصه قرار دارد.
این عرصه مهم ترین بخش خانه بوده که بسیاری از فعالیت های جمعی اعضای خانواده در آن رخ می دهد. در این عرصه افراد راحت و خودمانی هستند.
تشخیص فضاهایی که در این عرصه قرار می گیرند و سعی در ساماندهی مناسب آنها، شرایط خوبی را برای دور هم جمع شدن و فعالیت هایی نظیر گفت و گو، تماشای تلویزیون، مطالعه، بازی و ….. فراهم می کند. خوب است که بهترین موقعیت به آن اختصاص یابد و از مناظر مناسب و شرایط خوب جوی و آفتاب بهره ببرد. حتی الامکان به فضای باز یا بالکن و فضای ورودی دسترسی داشته باشد.
عرصه زندگی خصوصی
این بخش آرام ترین و خصوصی ترین بخش خانه است. به صورت مستقل و جدا از عرصه پذیرایی طراحی می شود. در عین نزدیکی و ارتباط با نشیمن نباید فعالیت های عرصه عمومی آرامش این عرصه را مختل نماید. در این عرصه اتاق خواب والدین، فرزندان و اتاق مطالعه قرار می گیرد. در فضای اتاق خواب ها فعالیت هایی چون استراحت کردن، تعویض لباس، مطالعه و احیانا کار انجام میشود. این عرصه باید در قسمت ساکت خانه قرار بگیرد، به حمامها و سرویس ها دسترسی و نزدیکی داشته باشد. ابعاد و اندازه اتاق خواب ها با توجه به تعداد افراد استفاده کننده و وسایل و مبلمان داخل اتاقها تعیین می شود. وسایلی چون تخت خواب، آینه، کمد لباس، میز و صندلی مطالعه، قفسه کتاب، مبل راحتی، قفسه نگهداری اشیاء در اتاق خواب ممکن است وجود داشته باشد. در خصوص ابعاد و نحوه قرارگیری وسایل در این فضا در بخش مربوطه مفصل بحث خواهد شد. (تصویر ۱۹-۲ و۲۰)|
در طراحی اتاق خواب ها توجه به آفتاب گیر بودن آن، ارتباط با بالکن، فضای باز و دید به منظر مناسب به کیفیت این فضا می افزاید.
اگر در خانه ای احتیاج به اتاق خواب مهمان بود، این فضا از عرصه خصوصی جدا بوده و در عرصه پذیرایی قرار می گیرد و در زمانهایی که مورد استفاده قرار نمی گیرد فعالیت هایی چون مطالعه و خیاطی در آن انجام می پذیرد.
عرصه پذیرایی و مراسم
برقراری ارتباط و معاشرت با فامیل و دوستان و همسایگان در این عرصه اتفاق می افتد و شامل اتاق پذیرایی، غذاخوری، ورودی و سرویس بهداشتی مهمان است. در آن برگزاری جشن ها، مهمانی ها، مراسم مذهبی نیز انجام میشود. در خانه های کوچک فضای پذیرایی و نشیمن با هم ادغام میشود. این فضا باید با ورودی و غذاخوری ارتباط نزدیک داشته و از تهویه و نور مناسب برخوردار باشد. کیفیت فضای پذیرایی به خوبی می تواند گویای فرهنگ و ارزش های خانواده و زیبایی های مادی و معنوی آنها باشد. در تصویر ۳۱-۲ فضای پذیرایی و ناهارخوری با هم تلفیق شده و فضای بزرگتر و انعطاف پذیری را برای استفاده های دیگر در اختیار خانواده قرار میدهد. البته برای استقلال بیشتر فضای ناهارخوری می توان با استفاده از پله، دست انداز، دکور و یا دیوار آن را از پذیرایی جدا کرد.(تصویر ۳۳ و ۳۲-۲)
عرصه خدمات و پشتیبانی
امکان زندگی راحت توأم با آرامش در یک خانه به پیش بینی و طراحی مناسب عناصر خدماتی مورد نیاز چون پارکینگ، انباری، زیرزمین، رختشویخانه و موتورخانه و بهره مندی از سیستم های مناسب مکانیکی و الکتریکی بستگی دارد. (تصویر ۴۰-۲)
عرصه فضاهای باز و نیمه باز در طراحی خانه
طراحی خانه مسکونی با طراحی فضاهای داخلی، حجم آن، محوطه و حیاطی که آن را در می گیرد کامل می شود. معمار از همان ابتدای کار به طراحی محوطه پیرامون بنا و فضاهای باز و نیمه باز توجه دارد. نحوه تعریف رابطه فضاهای داخلی با فضاهای باز و نیمه باز بر کیفیت و عملکرد آنها تاثیر زیادی دارد.
