مراکز خریدی (فروشگاه های بزرگ و کوچک و هایپرمارکت) که در محدوده های مختلف محلی، ناحیه ای و منطقه ای کار می کنند، دارای وسعت های متفاوتی بوده و از جهت ارائه خدمات مختلف با هم فرق دارند ولی به نظر می رسد که با وجود این تفاوت ها همگی در داشتن یک سری بخش ها مشترک هستند. البته این بخش های مشترک در هر فروشگاه به فراخور کمیت و کیفیتی که داراست، به شکلی خاص طراحی می شوند. از جمله مهم ترین بخش ها و عناصر مشترک مراکز خرید می توان به مواردی نظیر ویترین، ورودی، بخش عرضه محصولات، پیشخوان و صندوق، بخش اداری، انبار و پارکینگ اشاره داشت.
برای سفارش طراحی سه بعدی ، سفارش طراحی روف گاردن و سفارش طراحی محوطه و فضای سبز به سایت هورنو مراجعه کنید.
ویترین در طراحی فروشگاه و مرکز خرید
سیمای خارجی فروشگاه اولین و مهم ترین تأثیر را در جلب توجه عابرین و دعوت آنها به داخل دارد. سطح نمای بیرونی فروشگاه، ویترین، محوطه جلوی ورودی، تابلو و هر آنچه برای مخاطب در بیرون و پیش از ورود به فروشگاه قابل درک است، بخشی از سیمای خارجی آن بوده و لازم است به عنوان یک کلیت واحد به صورتی زیبا طراحی گردد. طراحی تمامی عناصر جداره خارجی از دستگیره در ورودی گرفته تا پیش فضای ورودی، نور پردازی، مصالح نما، ویترین و نحوه قرار گیری آن و حتی نحوه چیدمان آدمک ها و محصولات، همگی در جلب نظر افراد بیرون فروشگاه تأثیرگذار خواهند بود. در این میان، ویترین مهم ترین عنصر بوده و در بسیاری از موارد طول آن در تعیین قیمت ملک یا امتیاز فروشگاه تأثیر مستقیمی دارد.
انواع ویترین باز و بسته
صاحبان فروشگاه همواره سعی می کنند که بیشترین طول ویترین را در جداره خارجی فروشگاه داشته باشند. فروشگاه های سر نبش نیز به جهت دارا بودن ویترین در دو معبر اطراف خود از امتیاز بالاتری برخوردارند. رویکرد طراحی ویترین را می توان به دو حالت عمده ویترین بسته و باز تفکیک نمود. در حالت اول، ویترین به صورت یک جعبه شیشه ای محصور طراحی می شود و دید به داخل فروشگاه را کنترل کرده و ارتباط مخاطب را در همان سطح نخست محدود می سازد. در حالت دوم ویترین به عنوان فضایی پیوسته با درون فروشگاه طراحی می شود که در این صورت دید رهگذران تا عمق فروشگاه نفوذ خواهد کرد.
جلب توجه و تحریک حس کنجکاوی رهگذران به اشکال مختلف و با ترفندهای متفاوتی نظیر استفاده از نورپردازی، رنگ، فرم و هر آنچه در نگاه عابر تأثیرگذار است، می تواند تحقق یابد. همچنین خوب است که به همه رهگذران در حال عبور و یا حتی سوار بر ماشین نظر داشته و با توجه به سرعت حرکتشان، تمهیداتی را برای دعوت آنها به مکث در مقابل ویترین اندیشه کرد.
در صورتی که قصد طراحی بام سبز ، طراحی مدرن منزل و به طور کلی طراحی آپارتمان مسکونی را دارید پیشنهاد می کنیم با هورنو در ارتباط باشید.
در سال های اخیر، طراحان ویترین بیشتر به رویکردی بینابینی یا نیمه باز گرایش یافته اند. به این ترتیب که ضمن تعریف محدوده ای از جداره خارجی فروشگاه به عنوان ویترین بسته و نمایش محصولات آن، دید مختصری هم به فضای داخلی فروشگاه فراهم می کنند و ارتباط مخاطب را با داخل نیز برقرار می سازند. در این حالت تنها، لایه ای نازک از شیشه میان مخاطب و فروشگاه قرار گرفته و ارتباط میان رهگذر و فضای داخلی صمیمی تر خواهد شد. در مواردی که عمق فروشگاه چندان زیاد نباشد، از این شیوه می توان برای حذف ویترین و افزایش فضای مفید داخلی استفاده کرد.
ترکیب نام فروشگاه و یا نماد تجاری شرکت تولید کننده محصولات با ویترین و نمای خارجی نیز یکی دیگر از تمهیداتی است که در طراحی ویترین های امروزی کاربرد دارد. ضمنا از آنجا که ویترین ها معمولا به صورت فصلی یا سالانه و یا دورهای تغییر می کنند، و هر تازگی و نوآوری نیز پس از مدتی رنگ باخته و جذابیت خود را برای جلب توجه مخاطب از دست می دهد، شایسته است که طراحی ویترین را به گونه ای انعطاف پذیر و قابل تغییر در نظر گرفت. حذف ویترین و برقراری ارتباط بی واسطه میان فضای درون و بیرون نیز رویکردی است که در برخی موارد به چشم می خورد. برای نمونه برخی از مغازه های آبمیوه و بستنی فروشی به این حالت طراحی شده اند. البته قابل تأمل است که در این حالت، به جهت شرایط نامناسب آب و هوا، ممکن است در برخی از ایام امکان استفاده مطلوب از داخل مغازه فراهم نباشد. در این شرایط، ویترین متحرک می تواند تا حدودی راهگشا بوده و هر سه حالت باز و بسته و نیمه باز را برای فروشگاه به وجود آورد. صرفه جویی در فضا، سهولت تغییر و خلق جلوه های متفاوت در سیمای خارجی فروشگاه، از دستاوردهای چنین ویترین هایی می باشند.
ویترین دیجیتال
امروزه به کمک فناوری دیجیتال و گرایش عموم به چنین دستاوردهایی، فضاهای تجاری نیز در صدد بهره گیری از آن برآمده و در پاره ای موارد ویترین ها نیز با صفحات دیجیتالی هوشمند و متغیر ترکیب می شوند. دور از ذهن نیست که در آینده ای نزدیک، صفحات هوشمندی مانند صفحات لمسی تلفن های همراه، جایگزین شیشه های ویترین ها شده و مخاطبین قبل از ورود به فروشگاه قادر باشند محصولات را مشاهده، انتخاب و یا حتی خرید نمایند. همچنین تولید صفحاتی از جنس شیشه که به طور هوشمند شفاف یا کدر می شوند و یا قادرند به سطوحی نورانی و رنگین تبدیل شوند، عرصه را برای خلاقیت های جدید در طراحی ویترین ها گشوده است.
ورودی فروشگاه
در طراحی فروشگاه سه گونه ورودی قابل تأمل است که نیاز به پیش بینی های لازم دارند. ورودی مشتریان، ورودی کارکنان و ورودی اجناس و کالاهای قابل عرضه در فروشگاه. در صورت امکان، چنانچه موقعیت فروشگاه، شرایط دسترسی به ساختمان را از جهات گوناگون داشته باشد، بهتر است این سه ورودی را جدا از هم در نظر گرفت. ولی چنانچه این شرایط برای فروشگاه فراهم نبوده و راه دسترسی به آن محدود باشد، ناگزیر باید به تعداد کمتر ورودی و یا حتی یک ورودی برای همه موارد بسنده کرد.
ورودی مشتریان بهتر است در فاصله نزدیکی از پارکینگ باشد تا مشتریان بتوانند به راحتی به داخل فروشگاه رفته و پس از خرید به سادگی بتوانند با دست و یا به کمک چرخهای دستی، کالاها و مواد خریداری شده خود را به ماشین برسانند. ورود مشتریان پیاده به فروشگاه را نیز باید به نحوی شایسته و به گونه ای که با مسیرهای رفت و آمد خودروها و یا محل توقف آنها تلاقی نداشته باشد، پیش بینی کرد.
موقعیت در ورودی فروشگاه و نوع آن نیز قابل توجه است. در صورتی که در ورودی فروشگاه وسط ساختمان باشد و میدان دید لازم را فراهم کند، مشتری قدرت انتخاب برای گردش داخل فروشگاه را خواهد یافت. در فروشگاه هایی که در ورودی در مرکز ساختمان نباشد معمولا مشتریان به جهت خاصی که در نحوه چیدمان داخلی برای آن زمینه سازی شده است، پیش خواهند رفت. به همین دلیل جا دارد که طراح داخلی به این نکته دقت داشته و در ورودی و مسیر طی شده پس از آن و نیز در خروجی را به صورتی پیش بینی نماید که از تلاقی های ناخواسته افراد و یا ازدحام آنها در مقابل در ورود و خروج جلوگیری به عمل آید. در انتخاب نوع در ورودی نیز شایسته است که به نحوه باز شدن آن و آزاد و خالی بودن پشت آن و عدم برخورد با اشخاص و اشیای داخل فروشگاه دقت کافی مبذول گردد. درهای خودکار (اتوماتیک) از جهت کوتاه بودن زمان باز و بسته شدن و نیز از جهت نیاز نداشتن به دست افراد برای هل دادن، مناسب ترند و باعث می شوند تا مشتریان پس از خرید به راحتی بتوانند با دست پر از آنجا خارج گردند. رعایت عرض مناسب درهای ورودی و خروجی و در نظر گرفتن درهای خروجی اضطراری مطابق با ضوابط نیز از دیگر مواردی است که باید رعایت گردد.
بخش عرضه محصولات (قفسه بندی)
در فروشگاه های مختلف با در نظر گرفتن وسعت و باتوجه به اینکه برای عرضه چه نوع محصولاتی مورد ا استفاده قرار می گیرند، می توان بخش عرضه محصولات را طراحی کرد و سامان داد. طبقه بندی واضح و صحیح اجناس، کمک زیادی به نظم چیدمان قفسه های مربوطه نموده و مشتریان را در یافتن اجناس مورد نیازشان یاری می کند و از سردرگمی آنان در فروشگاه می کاهد. این امر خرید را برایشان خوشایند کرده و رغبت بازگشت دوباره و خرید از فروشگاه را برایشان بیشتر می سازد.
قفسه های نمایش اجناس در طرح ها و ابعاد گوناگون و با جنس های مختلفی نظیر چوب، شیشه، پلکسی، استیل و آهن طراحی شده اند. معمولا از قفسه های استیل و آهن برای محصولات سنگین نظیر لوازم خانگی و ابزار آلات صنعتی و کارگاهی، از قفسه های چوبی برای نگهداری کتاب و پوشاک و از قفسه های شیشه ای برای جواهر فروشی و سایر محصولات لوکس و گران قیمت که وزن و ابعاد محصولات آنها کم است، استفاده می گردد. قفسه ها علاوه بر تنوع شکل و رنگ، از جهت نوع محصولات نگهدارنده هم به سه نوع قفسه های معمولی، یخچالی و فریزری تقسیم می شوند.
قفسه های معمولی برای نگه داری کلیه محصولاتی که در دمای محیط قابل نگهداری هستند نظیر انواع لوازم التحریر، شوینده ها، لوازم بهداشتی، حبوبات و امثال اینها به کار می رود. قفسه های یخچالی برای نگه داری لبنیات، سبزی ها و میوه ها و قفسه های فریزری برای نگهداری گوشت، مرغ، ماهی و مواردی مشابه اینها کاربرد دارند.
قفسه های فروشگاه معمولا به دو شکل یک طرفه و چسبیده به دیواره های اطراف، و یا به صورت دو طرفه و آزاد در محوطه داخلی فروشگاه جا داده میشوند. این قفسه ها در فروشگاه های پوشاک به صورت خاص رخت آویز ((گال) و یا به منظور جا دادن لباس های تاشده پیش بینی می شوند.
در چیدمان قفسه های فروشگاه، علاوه بر نظم حاصل از طبقه بندی اجناس، پیگیری خط سیری از بدو ورود به فروشگاه و برداشتن چرخ دستی و سپس چرخیدن در کل قسمت ها و دیدن همه اجناس و در انتها رسیدن به صندوق و پرداخت وجه و سپس خارج شدن از فروشگاه نیز باید در نظر گرفته شود. این امر باعث میشود همه مشتریان، خط سیری مشخص را دنبال نموده و با نظم و ترتیب در فروشگاه حرکت کرده و از تلاقی و برخورد آنان به یکدیگر و ازدحام در یک بخش جلوگیری شود. | در این رابطه توجه به مسیرهای عبوری در بین قفسه ها و در نظر گرفتن عرض مناسب عبور دو نفر به همراه چرخ دستی از میان آنها نیز از جمله راهکارهای مهم و مؤثر است. (شکل ۶۸-۱) و (شکل ۶۹-۱)
از دیگر نکات با اهمیت در طراحی قفسه ها و فضای داخلی فروشگاه، توجه به جنسیت و سن مشتریان است. سلیقه زنان و مردان در خصوص چیدمان، بافت و رنگ فضا متفاوت است. کودکان و جوانان و سالمندان هم سلیقه های مختلفی در خصوص مبلمان و ویژگیهای بصری فضاهای تجاری دارند. قفسه بندی فروشگاههای اسباب بازی و لوازم کودکان باید متناسب با قد، ارتفاع دید و دسترسی کودکان طراحی شود.
در طراحی برخی از فروشگاه ها به ضرورت خدماتی که ارائه می دهند، جزئیات دیگری را باید در نظر گرفت. برای مثال در فروشگاه های پوشاک، اتاق پرو لباس و در فروشگاه های کفش، جای مناسبی برای پوشیدن کفش و راه رفتن مورد نیاز است.
پیشخوان و صندوق
مشتریان معمولا در آخرین مرحله از خرید خود به صندوق مراجعه می کنند و پس از پرداخت صورت حساب خود از فروشگاه خارج می گردند. بنابراین خوب است صندوق را در نزدیکی در خروجی پیش بینی کرده و در مقابل آن هم فضای مناسبی برای مکث و توقف مشتریان در صف انتظار در نظر گرفت. این ویژگی در مواردی که در ورود و خروج از یک نقطه است، ضرورت بیشتری می یابد چراکه در صورت پیش بینی نکردن تدابیر لازم، در جلوی ورودی فروشگاه، با تجمع حاصل از توقف هر دو گروه مشتریان در حال خروج و در حال ورود روبه رو خواهیم بود.
با پیش بینی صندوق در نزدیکی در خروجی و استقرار شخص فروشنده در پشت آن، امکان کنترل رفت و آمدهای از در خروجی به وسیله وی نیز بیشتر و بهتر صورت می گیرد و این امر در تأمین امنیت و جلوگیری از سرقت های احتمالی مؤثر است. در برخی از فروشگاه ها، پیشخوان هم در کنار صندوق وجود دارد. در این قبیل فروشگاه ها بنا به مقتضیات آن، پیشخوان و صندوق به حالت های مختلفی در نظر گرفته می شوند، که برخی از نمونه های آن در شکل های زیر ارائه شده است.
بخش اداری
در فروشگاه هایی که تعداد قابل توجهی از فروشندگان و کارمندان در آنجا مشغول به کار هستند، پیش بینی فضاهایی مناسب برای کار و استراحت آنان از اهمیت خاصی برخوردار است. در صورت فراهم بودن این امکانات، کارکنان با آرامش و نشاط بیشتری در محل کار خود حاضر شده و با بازدهی بهتری به کار می پردازند. بنابراین در طراحی چنین فروشگاه هایی شایسته است که محل هایی را برای استراحت کارکنان به همراه رختکن، آبدارخانه و سرویس های بهداشتی مناسب در نظر گرفت. برای کارکنان اداری نیز طراحی محل های کار با مبلمان کارا و زیبا، دارا بودن نور و دید خوب، تفکیک مناسب بخش های ریاست و حسابداری و انبارداری و بایگانی و غیره باید مورد توجه قرار گیرد. داشتن امکان سرزدن رئیس، سرپرست و ناظر فروشگاه به بخش های مختلف و کنترل وضعیت کار افراد و سامان بخشی به امور مختلف هم از جمله مواردی هستند که جا دارد به نحو مناسبی در هنگام طراحی و پیش بینی محل های استقرار آنان مورد توجه قرار گیرند. پیش بینی ورودی جداگانه برای کارکنان و داشتن محلی برای ثبت زمان ورود و خروج آنان هم موضوعی است که بسیاری از صاحبان فروشگاه ها خواهان آن بوده و لازم است که در طراحی برای آن نیز فکر شود.
انبار
نوع کالا، مقدار تنوع، حجم عرضه محصولات و میزان فروش یک مرکز خرید از جمله عوامل مهمی هستند که در تعیین نوع و مساحت و چگونگی انبارهای لازم برای آنها، نقش دارند. در برخی موارد نظیر گل فروشی که امکان نگهداری و انبار طولانی مدت به راحتی فراهم نیست، نیاز به انبار کمتر بوده و در فروشگاه هایی که فروش بالایی داشته و لازم است که همواره مقادیری از اجناس را ذخیره داشته باشند، نیاز به انبار و وسعت بیشتر آن وجود دارد. پیش بینی انبارهای مناسب برای اجناسی که در شرایط معمولی نگهداری می شوند (شوینده ها، حبوبات و…)، و مواد فاسدشدنی که نیاز به دمای خاصی دارند (لبنیات، تخم مرغ، سس ها و…)،
موادی که به صورت منجمد هستند (بستنی و….) یکی از موارد مهمی است که طراح باید به آن توجه ویژه داشته باشد. امکان دسترسی وسایل نقلیه حامل بار تا نزدیکی محل انبار و تخلیه راحت و حمل آسان آن به انبارها نیز از مواردی است که باید در طراحی مورد توجه قرار گیرد.
پارکینگ
پارکینگ یکی از بخش های جانبی فروشگاه می باشد که وجودش برای هر فروشگاهی لازم است. پیش بینی محل های مناسب و ظرفیت کافی پارکینگ برای خودروهای مراجعین و همچنین تأمین دسترسی آسان و راحت مشتریان از پارکینگ به داخل فروشگاه از جمله مسائل مهمی است که معمولا معمار طراح ساختمان آن را در نظر می گیرد. طراح فضاهای داخلی نیز باید به این تدابير اعمال شده در طرح دقت داشته و دسترسی تمامی افراد مراجعه کننده به داخل فروشگاه (سالمندان، معلولین، خانم های دارای کالسکه بچه و…) را به خوبی و راحتی فراهم نماید. در نظر گرفتن محل های ورودی مشتریان، کارکنان و محصولات فروشگاه به داخل آن از یک سو و توجه به در های خروجی و مسیرهای فرار اضطراری از سوی دیگر و عدم تداخل مسیرهای حرکتی برای جلوگیری از ایجاد ترافیک عبوری از جمله موارد قابل تأمل در این رابطه است.
