---

درباره معماری مساجد تاکنون منابع گوناگاونی به رشته تالیف در آمده که تعدادی به بررسی معماری سنتی مساجد از جنبه معنایی، کالبدی، سازه ای و فن ساخت پرداخته اند و تعدادی نیز به سیر تکامل و امورات زمانمند آن ، تعداد دیگری از منابع به فن ساخت مساجد امروزی و طراحی ان پرداخته اند که تعدادی از آن در زیر معرفی می شود.

---

1. کتاب تحلیل معماری مساجد ایران

مولف	رضا شاطریان
ناشر	نوپردازان
تاریخ و نوبت چاپ	نوبت اول / پائیز 1390
وضعیت موجودی در بازار	موجود ( در فروردین 1399)

در این کتاب پس از ادوار معماری مساجد و سبک های رایج ان به مفاهیم ساخت مساجد همانند تجسم خارجی پرستش، عناصرعبادت ، مسجد بیان کننده مفهوم زیبائی معنوی شهر  و …. پرداخته است . در ادامه به تزئینات رایج مساجد سنتی ایران همانند گچ بری، آینه کاری و ….پرداخته و به نوعی مبحث هنر در معماری این گونه قدسی را برشمرده . در فصل دوم کتاب می خوانیم : نقش های چندگانه مساجد، هنر و معماری دوره اسلامی، معماری غیر دینی، تاثیرمفهوم نیایش بر مفهوم فضا، فضاهای معماری مساجد اسپانیا و به نوعی هنر معماری مساجد ایران و جهان اسلام بررسی شده است. فصل سوم با عنوان ساختار مساجد به مفهوم فضا در معماری، ساختار و معماری مساجد، اصول معماری دوره اسلامی و نقش مسجد درآن، شیوه معماری کشورهای اسلامی،ساختار فضائی مساجد و …. می پردازد. فصل چهارم با عنوان تزئینات معماری دوره اسلامی به طور مفصل به بررسی تاریخی و فنی این مقوله پرداخته است . فصل پنجم با بررسی دقیق ابعاد شیوه های معماری دوره اسلامی و تاثیر و تاثر ان بر معماری سایر ملل پرداخته و ضمن بررسی چند نمونه به توضیح بیشتر پرداخته است . فصل ششم به بررسی و تحلیل مساجد جامع ایران پرداخته و در اینجا نیز با بیان مساجد جامع به بررسی انان پرداخته .

---

2. مسجد در معماری ایران

مولف	حسین زمرشیدی
ناشر	زمان
تاریخ و نوبت چاپ	نوبت دوم /  1388
وضعیت موجودی در بازار	ناموجود

این کتاب در 7 فصل تدوین شده :

• بررسی تاریخی مساجد
• هنرهای تزئینی در مساجد و ابنیه مذهبی
• مبانی مباحث معماری مساجد ایران (بررسی مناره،گنبد، سردر و …)
• مسجد سازی امروزی ( شامل ضوابط ، اصول طراحی، عناصر)
• شماتیک سطوح و سیر ارتباط فضا ها در مسجد سازی (دیاگرام مساجد)
• بررسی پلان های معماری در مساجد نوین ( در این فصل پلان دقیق بسیاری از مساجد امروزی و معروف آورده شده و خود نوعی دایره المعارفی است که بجز این کتاب در جای دیگر دیده نشده است.)
• نگاهی به گزیده مساجد برخی از کشورهای اسلامی

---

3. گنجنامه معماری

عمده معماران و دانشجویان با اثر گرانبهای “گنجنامه ” آشنائی دارند. و برای دسترسی به اسناد معماری گذشته منابع موثق و قابل اطمینانی اند . بهره گیری ازین کتب در یافتن سنت معماری گذشته ، مطالعات ریخت شناسی، سازه ای  و … موثر است .

مولف	زیرنظر: کامبیز حاج قاسمی
ناشر	دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ و نوبت چاپ	دارای چاپ متعدد
وضعیت موجودی در بازار	کتاب بناهای مذهبی تهران و مساجد اصفهان (موجود)

---

4. معیارهای طراحی مسجد

مولف	گردآوری: شورای معماری-مدیریت فنی و مهندسی مرکز رسیدگی به امور مساجد
ناشر	همگامان چاپ
تاریخ و نوبت چاپ	زمستان ۱۳۹۵
وضعیت موجودی در بازار	موجود

• فهرست مطالب کتاب: فصل اول: پیش نیاز ها و تعاریف بخش اول: مکان یابی بخش دوم: وقف و احکام فقهی بخش سوم: طبقه بندی مساجد بخش چهارم: برنامه فیزیکی طراحی بخش پنجم: فضاهای مسجد (اصلی، جانبی، الحاقی) بخش ششم: طراح فصل دوم: الزامات بخش اول: الزامات قانونی بخش دوم: الزامات و توصیه های عمومی فصل سوم: الزامات و توصیه های طراحی معماری بخش اول: مبانی نظری و اصول طراحی بخش دوم: سازماندهی کلی طرح بخش سوم: کاربری و سطح اشغال بخش چهارم: ارتباط فضای اصلی با فضاهای جانبی و الحاقی آن بخش پنجم: وضوخانه و آبریزگاه ها (سرویس های بهداشتی) بخش ششم: سیمای مسجد بخش هفتم: ملاحظات طراحی مسجد جهت شرایط بحران فصل چهارم: ضوابط عمومی طراحی سازه مساجد بخش اول: سازه ساختمان بخش دوم: بررسی کیفی شرایط خاک و بستر بخش سوم: نقشه ها و دستورالعمل های اجرایی بخش چهارم: پی و پی سازی بخش پنجم: بارهای وارده به ساختمان و بارگذاری طرح سازه مساجد بخش ششم: مقررات عمومی بخش هفتم: رعایت نکات فنی و موارد ایمنی فصل پنجم: نور، روشنایی و صوت در مسجد بخش اول: هدف اصلی بخش دوم: بخش های مختلف روشنایی بخش سوم: طراحی صوت در مسجد فصل ششم: ضوابط و الزامات طراحی تأسیسات مکانیکی بخش اول: آب و فاضلاب بخش دوم: تأسیسات گرمایی، برودتی و تهویه فصل هفتم: موارد ضروری در بهداشت مسجد نکات بهداشتی ساختمان

---

5. اصول طراحی مسجد

مولف	محیا قوچانی – محمد تاجی
ناشر	یزدا
تاریخ و نوبت چاپ	اول / 1397
وضعیت موجودی در بازار	موجود

سرفصل های این کتاب:

• مبانی نظری
• مسجد و شهر
• معماری مسجد
• بررسی سبک های مختلف معماری مساجد
• ویژگی کالبدی موثر در طراحی مساجد
• ضوابط و استاندارد های طراحی مساجد
• طراحی مساجد با ملاحظات پدافند غیر عامل
• بررسی و نقد معماری مساجد معاصر

---

6. معماری و شهرسازی مطابق با سبک زندگی اسلامی

مولف	محمد منان رئیسی
ناشر	انتشارات دانشگاه قم
تاریخ و نوبت چاپ	اول / 1397
وضعیت موجودی در بازار	موجود

یکی از دغدغه های اصلی در طراحی مساجد توجه به مسئله اسلامیت و توصیه های آن در طراحی بنای مذهبی است . در این کتاب با تشریح پارادایم مدنظر نویسنده به بررسی آیات،احادیث و روایات پیرامون ساخت شهر، خانه، مسجد و بازار پرداخته است . بدون شک با مراجعه به این کتاب می توان : جایگاه طراحی مسجد، نقش ، کالبد و …. را از منظر اسلامی مورد مطالعه قرار داد.

---

7. معماری معاصر مساجد

مولف	محمد حسین احمدی شلمانی
ناشر	فرهیختگان دانشگاه
تاریخ و نوبت چاپ	1391
وضعیت موجودی در بازار	موجود

---

8. معماری مساجد (مدرن و معاصر)

مولف	محمدرضا پورجعفر، آرین امیرخانی، محمدرضا لیلیان
ناشر	طحان
تاریخ و نوبت چاپ	–
وضعیت موجودی در بازار	موجود

---

9. گنبد و عناصر طاقی ایران

مولف	حسین زمرشیدی
ناشر	زمان
تاریخ و نوبت چاپ	1389
وضعیت موجودی در بازار	موجود

سرفصل ها:

• قوس
• طاق
• عناصر تزئینی طاقی

در این کتاب به طور مفصل به تشریح عناصر طاقی ( نحوه ساخت قدیم و جدید )، و هم چنین هنرهای وابسته چون یزدی بندی، مقرنس و .. پرداخته شده و روش هایی اجرایی انان در ثالب تصاویر، نقشه ها و … به طور مفصل توضیح داده شده و به گونه ای می توان آن را اثری کاربردی در این زمینه دید که در ضمن نشان دادن راه سنتی به مدل اجرای عناصر به شیوه مدرن نیز توجه شده است.

---

بدیهی است در عرصه طراحی، پژوهش و معرفی مساجد آثارگرانسنگی به رشته تحریر در آمده اما در بالا کوششی بود در جهت معرفی آثاری که نسبتا جامعیت بیشتری دارند .